W ostatnim tygodniu 2 teleskopy oddalone od siebie o 330 metrów, niedaleko Los Angeles dokonały obserwacji bardzo odległego układu gwiazd zmiennych. Wbrew pozorom to nie rutynowe obserwacje. Teleskopy te są, bowiem tworzą najbardziej wydajny interferometr, przeznaczony do badań astronomicznych.

6 jednometrowych teleskopów zespołu CHARA Array (CHARA od Center for High Angular Resolution Astronomy) zostało połączonych (tak samo jak teleskopy Kecka na Hawajach) i wkrótce będą mogły prowadzić obserwacje tak dokładne jak teleskop o średnicy zwierciadła 7 kilometrów. Będą mogły obserwować niebo z rozdzielczością 200 mikrosekund kątowych, czyli wielokrotnie większą niż nawet HST.

Na świecie funkcjonuje już kilka interferometrów optycznych, ale duże zwierciadła teleskopu macierzowego CHARA i odległości między nimi (a także słynna stabilność atmosfery nad Mount Wilson) czynią go doskonale przygotowanym do prowadzenia pomiarów podstawowych własności licznych gwiazd – mas, średnic i temperatur powierzchni” – mówi Harold McAlister, dyrektor CHARA i profesor Georgia State University. „Tym razem odległość między dwoma teleskopami wynosiła 330 metrów co jest najdłuższą bazą interferencyjną jaką dotychczas zastosowano podczas obserwacji w paśmie widzialnym” – podkreśla wartość osiągnięcia McAlister.

Mimo, że teleskop macierzowy CHARA nie może dostrzec planet pozasłonecznych, będzie jednak mógł wykrywać chybotania gwiazd wywoływane przez planety w układach podwójnych. Teleskop pozwoli również na prowadzenie obserwacji dysków i dżetów młodych obiektów gwiazdowych oraz wykonywanie pomiarów cyklicznego rozszerzania i kurczenia się pusujących gwiazd zmiennych. Urządzenie będzie pracować w zakresie widzialnym i bliskiej podczerwieni umożliwiając wykonywanie zarówno spektrogramów jak i zdjęć pojedynczych gwiazd tworzących wiele dotychczas nierozdzielonych układów podwójnych.

Fotografia prezentuje 6 jednometrowych teleskopów zespołu o nazwie CHARA Array ustawionych w kształt Y. Cały zespół znajduje się niedaleko słynnej góry Willsona. W centrum widoczny jest nie należący do zespołu 2,5-metrowy teleskop. Teleskopy należące do CHARA Array leżą na prawo od dużego teleskopu, na lewo do dołu i na lewo do góry (w kierunku innego 1,5-metrowego teleskopu).

Zespół teleskopów został zbudowany przez wydział Uniwersytetu Stanu Georgia (Georgia State University’s Center for High Resolution Astronomy). Są ustawione w formacji Y. Wspomniane testowe obserwacje zostały wykonane przez najbardziej skrajne teleskopy.

Autor

Andrzej Nowojewski