Czerwiec to okres najkrótszych w roku nocy. Słońce chowa się pod horyzont zaledwie na kilkanaście stopni i jego rozproszony blask znacznie utrudnia obserwacje, szczególnie słabych obiektów i szczególnie w północnej części Polski. Dzień przestaje się już jednak wydłużać. 1 czerwca Słońce świeci ponad horyzontem od godziny 4:30 do 20:51. W dniu przesilenia letniego (21 czerwca) – od 4:23 do 21:05. Jest to najdłuższy dzień roku i początek astronomicznego lata. Do końca miesiąca dzień skraca się o kilka minut i ostatniego jego dnia Słońce przebywa ponad horyzontem od 4:27 do 21:05. Wszystkie momenty podano dla Łodzi i w czasie wschodnioeuropejskim. W innych miejscach Polski mogą wystąpić kilkunastominutowe różnice, przy czym im dalej na północ, tym dłuższe dni.

Nadchodzący miesiąc zastanie Słońce świecące w gwiazdozbiorze Byka. Będzie się ono jednak powoli (około 1 stopnia na dobę) przesuwać na tle gwiazd i 22 czerwca wkroczy do Bliźniąt. Natomiast astronomiczne lato rozpocznie się wejściem w zodiakalny znak Raka (osiągnięciem najwyższego punktu ekliptyki), które nastąpi 21 czerwca o godzinie 21:10.

Nie zaobserwujemy w czerwcu żadnego zaćmienia Gwiazdy Dziennej (również Srebrny Glob nie przejdzie przez ziemski cień czy półcień).

Układ faz Księżyca: Pierwsza kwadra 7 czerwca o godzinie 22:27, pełnia 14 czerwca o 13:16, ostatnia kwadra 21 czerwca o 16:45 i nów 29 czerwca o godzinie 20:38. W perygeum Księżyc znajdzie się 13 czerwca o 1:17, a w apogeum 25 czerwca o 4:23. Najlepsze więc momenty do oglądania słabo świecących obiektów to początek i koniec miesiąca. 5 czerwca Księżyc znajdzie się 4 stopnie od Jowisza, a 19 czerwca zaledwie 2 stopni od Marsa. 11 czerwca wieczorem zbliżający się do pełni Księżyc zakryje najjaśniejszą gwiazdę w Wadze.

MerkuryWenus znajdują się na niebie blisko Słońca i są niewidoczne. Pierwsza z tych planet przebywa początkowo w Baranie, od 7 czerwca – w Byku, a ostatniego dnia miesiąca zawędruje do Bliźniąt. Druga z nich 4 czerwca przenosi się z Barana do Byka. 21 czerwca oba ciała niebieskie znajdą się zaledwie 0,4 stopnia od siebie ale, jak już wspomniano, ich obserwacja będzie wtedy niemożliwa. 3 czerwca Merkury znajdzie się w maksymalnej zachodniej elongacji (23 stopnie), ale złe położenie ekliptyki względem horyzontu uniemożliwi prowadzenie obserwacji w Polsce.

Coraz efektowniej na porannym niebie prezentuje się Mars. 1 czerwca wschodzi o 1:14, ma jasność -0,7 wielkości gwiazdowej, średnicę kątową 12 sekund, a na godzinę przed wschodem Słońca (o 3:30) znajduje się 15 stopni ponad horyzontem. Pod koniec miesiąca wielkości te wynoszą odpowiednio: 23:51, -1,4 magnitudo, 16 sekund i 22 stopnie. Planeta rozpoczyna miesiąc w Koziorożcu, a kończy w Wodniku zmieniając adres 9 czerwca.

Coraz trudniej będzie obserwować Jowisza. Na początku miesiąca godzinę po zachodzie Słońca (o 21:51) znajdować się będzie około 25 stopni ponad zachodnim horyzontem, a pod koniec czerwca (o godzinie 22:04) już tylko 8 stopni. Jego jasność to około -1,8 magnitudo, a średnica kątowa 33 sekundy. W przedostatnim dniu miesiąca planeta przeniesie się z Raka do Lwa.

Saturn (świecący najpierw w Orionie, a potem w Bliźniętach) jest w czerwcu bieżącego roku niewidoczny. 24 dnia nadchodzącego miesiąca znajdzie się w złączeniu ze Słońcem.

Teoretycznie poprawiają się warunki do obserwacji UranaNeptuna. Pierwsza z planet (o jasności 5,8 magnitudo) przebywa w Wodniku, druga (7,9 magnitudo) – w Koziorożcu. Ze względu na niewielką jasność konieczne jest użycie dużej lornetki lub przynajmniej niewielkiego teleskopu. 30 czerwca na półtorej godziny przed wschodem Słońca (około 3:00) planety znajdują się odpowiednio 23 i 21 stopni ponad południowym horyzontem. 22 czerwca w odległości 3 stopni od Urana przesunie się Mars.

Ze względu na sezon białych nocy bardzo trudna lub wręcz niemożliwa staje się obserwacja Plutona przebywającego obecnie w Wężowniku. Niewiele pomoże nawet wypadająca 9 czerwca opozycja planety.

10 czerwca w opozycji znajdzie się planetoida Victoria (12) o jasności 8,8 magnitudo, a 20 czerwca – Flora (8) o jasności 9,2 wielkości gwiazdowej.

Czerwcowe meteory to Bootydy promieniujące od 26 czerwca do 2 lipca. W 1998 roku obserwowano nawet 50 do 100 zjawisk w ciągu godziny. W tym roku wzmożona aktywność spodziewana jest 27 czerwca około godziny 21:00. Radiant roju znajduje się w Wolarzu.

Spójrzmy na gwiezdne niebo w połowie miesiąca około północy. Wielki Wóz znajduje się około 50 stopni ponad północno-zachodnim widnokręgiem. Cefeusza i Kasjopeję odnajdziemy po przeciwnej stronie Gwiazdy Polarnej. Ku zachodowi chylą się gwiazdozbiory wiosenne – Lew, Panna. Na południowym zachodzie odnajdziemy wciąż Wolarza (z czerwonym Arkturem). Wysoko na południu świeci Herkules. Warto popatrzeć przez lornetkę na znaną gromadę kulistą M13. Poniżej Herkulesa znajduje się Wężownik, a pod nim Skorpion z czerwonym Antaresem. Nieco na wschód – Strzelec. Trójkąt Letni (Wega, Altair i Deneb) rozlokowały się na południowym wschodzie i są niebieskim sygnałem nadchodzącego lata. A na wschodzie ukazuje się już Pegaz.

I na koniec kartka z kalendarza. 2 czerwca mija 20 lat od startu sondy Wenera 15, a 4 dni później – od startu Wenery 16. Obie sondy miał za cel krążenie wokół Wenus. 10 czerwca upływa 30 lat od startu Explorera 49, księżycowego orbitera. 15 czerwca upłynie 40 lat od lotu statku Wostok 6 z Walentyną Tiereszkową na pokładzie. 22 czerwca minie 25 lat od odkrycia Charona, jedynego jak dotąd znanego satelity Plutona. W ostatnim dniu miesiąca minie 95 lat od upadku Meteoru Tunguskiego.

Autor

Michał Matraszek