Na skraju gromady galaktyk Abell 347 znajduje się ogromna eliptyczna galaktyka, w której zachodzi fascynujące przedstawienie. Oznaczona jako UGC 01841, jest ona źródłem dwóch wielkich dżetów znanych jako radiożródło 3C 66B. Na obrazach optycznych o dużej rozdzielczości wyglądają one jak poskręcany drut. Aby wyjaśnić powstanie tej niezwykłej struktury, teoretycy postulowali, że w centrum galaktyki znajduje się podwójna supermasywna czarna dziura, której składniki obiegają środek masy, lecz tylko jedna z nich jest miejscem powstawania dżetów radiowych. Najnowsze obrazy w promieniowaniu radiowych potwierdzają, że centrum UGC 01841 jest domem dwóch czarnych dziur.

Galaktyki eliptyczne powstają najprawdopodobniej w wyniku zderzenia dwóch lub więcej mniejszych obiektów. Jeśli łączące się składniki posiadały czarne dziury, nowo powstała galaktyka eliptyczna powinna (przynajmniej przez jakiś czas) posiadać kilka czarnych dziur. Poruszają się one w kierunku nowo utworzonego obiektu i obiegają się nawzajem aż ostatecznie łączą się w jeden obiekt – jeszcze większą supermasywną czarną dziurę. Mimo, że teoria wygląda na prostą, udowodnienie jej prawdziwości było wielkim wyzwaniem.

UGC 01841 znajduje się 270 milionów lat świetlnych od nas. Z tej odległości odległość kątowa obu czarnych dziur powinna wynosić około 100 mikrosekund kątowych. Aby je rozróżnić, teleskop musiałby mieć niesamowitą rozdzielczość. Aby ją osiągnąć, astronomowie użyli Very Long Baseline Array i rejestrowali promieniowanie za pomocą kilku radioteleskopów rozłożonych w całych Stanach Zjednoczonych.

Radiodżety 3C 66B w eliptycznej galaktyce UGC 01841 pokazano w kolorze czerwonym. Kolor niebieski odpowiada innym galaktykom w gromadzie Abell 347.

Grupa obserwatorów kierowana przez Hiroshi Sudou w Uniwersytetu Tohoku w Japonii przeprowadziła 6 obserwacji 3C 66B w okresie od 13 marca 2001 roku do 14 czerwca roku następnego. Nie byli w stanie przyjrzeć się dokładnie jądru galaktyki, ale dostrzegli eliptyczny ruch układu podwójnego supermasywnych czarnych dziur. Ich okres obiegu wynosi około roku.

W pracy opublikowanej w Science Sudou i jego grupa przypuszczają, że mniejsza z czarnych dziur emituje obserwowane dżety. Ich wzajemny ruch powoduje powstanie zakręconych struktur w radiowych obrazach dżetów.

Zagięcie dżetów radiowych w 3C 66B jest najprawdopodobniej spowodowane przez oddziaływanie z gazem otaczającym gromadę galaktyk oraz ruch własny galaktyki, z której pochodzą dżety.

Układ podwójny w przyszłości połączy się w jedną supermasywną czarną dziurę. Czas pozostały do połączenia zależy od ich mas i względnej odległości. Wstępne szacowania podają przedział od 5 lat do tysięcy lat.

Autor

Michał Matraszek

Komentarze

  1. Piotr    

    Bardzo precyzyjne oszacowania !!! — Ubawiła mnie ścisłość: od 5 do tysięcy lat …
    Dowiedziałem się tylko że nie nastąpi to wcześniej niż za 5 lat.

    1. Michał M.    

      Tak, to smieszne ale… — Zwróć uwagę, że DOWIEDZIAŁEŚ SIĘ również, że nie nastąpi to za milion lat ani za miliard. W związku z tym podanie oszacowania 5-5000 lat nie jest tak zupełnie bezwartościowe.

      Różne wielkości znamy z różną dokładnością.

      Mój wzrost zawiera się między 185 a 187 centymetrów. To duża dokładność. Gdybym powiedział „gdzieś ponad 180” nie wystarczyłoby to do uszycia dla mnie spodni, ale wystarczyłoby aby w ogłoszeniu matrymonialnym zainteresowac jakąś dziewczynę 😉
      (UWAGA: TEN POST NIE JEST OGŁOSZENIEM MATRYMONIALNYM ANI PODANIEM O PRACĘ W FIRMIE ORGANIZUJĄCEJ POKAZY MODY 🙂

      Niektórych wielkości nie jesteśmy w stanie podać z dużą dokładnością. Odległość do M31 szacowano w pewnym okresie na 800 tysięcy lat świetlnych. Potem okazało się, że jest 3 razy dalej. Ale to 800 tysięcy dawało pojęcie o rzędzie wielkości. Mówiło: „to nie jest 100 lat świetlnych, to nie jest miliard lat świetlnych”. Takie były wtedy możliwości badawcze. Jeśli autor oszacowania nie upierał się, że jest do dokładnie 811234 lata 3 miesiące 2 dni i 5 godzin świetlnych, ale powiedział 800 tysięcy +/- 500 tysięcy lat świetlnych, to był to jak najbradziej wartościowy pomiar (mimo, że rzeczywista wartość jest poza przedziałem 300 tysięcy – 1300 tysięcy).

      Lepiej powiedzieć „będę u Ciebie między 15:00 a 18:00” niż stwierdzić „będę o 16:20” a potem się godzinę spóźnić, albo w ogóle nie podac godziny przyjścia i potem zastać gospodarza przy goleniu.

      Nie wiemy kiedy te czarne dziury sie połączą. Znamy tylko oszacowanie, które jest bardzo niedokładne.

Komentarze są zablokowane.