Ten tydzień będzie ostatnim w tym miesiącu okresem czasu, w którym można będzie zobaczyć wszystkie planety krążące wokół Słońca. Wraz z końcem tygodnia Merkury zniknie w zorzy porannej i przestanie być widoczny. Z pozostałych planet jedynie warunki widoczności Marsa i Saturna ulegną poprawie.

Najwcześniej (bo tuż po zachodzie Słońca) można obserwować największą z planet. Jowisz w tym tygodniu zmienia ruch z wstecznego na prosty (jest wtedy nieruchomy w rektascensji i porusza się po nieboskłonie tak samo, jak gwiazdy) co oznacza, że znowu zacznie się przesuwać z zachodu na wschód, oddalając się od ι Capricorni, zbliżając się za to do Neptuna (pod koniec grudnia odległość między planetami ponownie zmniejszy się do około pół stopnia). Oznacza to również tyle, że Jowisz zacznie się dość szybko oddalać od nas, co spowoduje spadek jego średnicy kątowej i jasności.

Na razie jednak Jowisz ma wciąż dużą średnicę kątową (43″) i jasność (-2,5 magnitudo). Około 0,5 stopnia na wschód od planety znajduje się wspomniana wyżej gwiazda ι Cap, która mniej doświadczonym obserwatorom może mylić się z jego księżycami.

W tym tygodniu warto zwrócić uwagę na następujące zjawiska w układzie ksieżyców galileuszowych Jowisza:

  • 12 października, godz. 18:47 – wejście Ganimedesa w cień Jowisza,
  • 12 października ok. 22:22 – koniec zaćmienia Ganimedesa,
  • 14 października do 19:32 – przejście Kallisto na tle tarczy Jowisza,
  • 14 października od 19:18 do 21:36 – przejście Io na tle tarczy Jowisza,
  • 14 października od 20:30 do 22:47 – cień Io na tarczy Jowisza,
  • 14 października 23:43 – bliskie spotkanie Io i Kallisto,
  • 15 października 19:59 – koniec zaćmienia Io,
  • 15 października od 20:06 do 22:56 – przejście Europy na tle tarczy planety,
  • 15 października od 22:29 – cień Europy na tarczy Jowisza,
  • 15 października 22:29 – częściowe zakrycie Io przez Ganimedesa,
  • 16 października 23:14 – częściowe zakrycie Europy przez Ganimedesa,
  • 17 października 20:22 – koniec zaćmienia Europy.

Ostatnia z planet Układu Słonecznego będzie zajmować prawie takie samo położenie, jak tydzień temu (niedługo również zmieni ruch z wstecznego na prosty i obecnie porusza się bardzo powoli). Jednak warunki widoczności znacząco się poprawią, ponieważ nie będzie na razie przeszkadzał Księżyc, który zbliża się do nowiu.

Mapka pokazuje położenie Urana w połowie października 2009.

Dwie godziny po Jowiszu góruje Uran. Planeta w dalszym ciągu porusza się ruchem wstecznym i w związku z tym oddala się od gwiazdy 20 Psc. W tym tygodniu Urana odnaleźć można ponad 2,5 stopnia na zachód od wspomnianej gwiazdy jako obiekt o jasności 5,7 magnitudo.

Mapka pokazuje położenie Księżyca w połowie października 2009.

Jak już napisałem wyżej Srebrny Glob będzie zmieniał fazę od III kwadry do nowiu i z każdym dniem jego tarcza będzie oświetlona w coraz mniejszym stopniu. Bardzo dobrze będzie widoczne tzw. światło popielate, czyli część Księżyca oświelona nie bezpośrednio przez Słońce, lecz przez światło odbite od Ziemi.

Wczoraj można było zobaczyć Księżyc w sąsiedztwie Marsa. Gdyby ktoś był gdzieś między Dwa poranne złączenia„>Madagaskarem a Antarktydą – mógłby zaobserwować zakrycie Czerwonej Planety przez naturalnego satelitę Ziemi. Z naszego kraju około północy można było zobaczyć Marsa około 1° od Księżyca, natomiast do godziny pokazanej na obrazku odległość ta wzrosła do ponad 2°.

Mars zbliża się do Ziemi i jego warunki widoczności stają się coraz lepsze. Obecnie planeta świeci z jasnością +0,7 magnitudo, średnica tarczy wynosi około 7″, natomiast faza 88% i przez odpowiedni sprzęt ładnie ją widać.

14 października Księżyc będzie przechodzić na tle konstelacji Lwa i tej nocy zbliży się do Regulusa na odległość 3,5 stopnia.

Weekend jest zarezerwowany na spotkanie naturalnego satelity Ziemi z trzema planetami: Wenus, Saturnem i Merkurym. Dwie pierwsze planety będą świecić stałym blaskiem (odpowiednio -3,9 oraz +1,1 magnitudo), ale planeta z pierścieniami będzie miała nieco większą średnicę kątową mimo, że znajduje się prawie 7 razy dalej od nas (odpowiednio 16″ dla Saturna i 11″ dla Wenus). Jasność i średnica kątowa Merkurego będzie się zmieniała niewiele (około -1 magnitudo i 6″), ale w tym czasie faza tarczy wzrośnie z 76 do 90%.

16 października odległość Księżyca do Wenus wyniesie 8° do Saturna niecałe 7, zaś do Merkurego ponad 14,5. Trzy dni wcześniej dojdzie do zbliżenia Saturna i Wenus. Odległość między planetami będzie wynosić około 0,5 stopnia.

Animacja pokazuje ruch Wenus, Merkurego i Saturna przed wschodem Słońca w pierwszej połowie października 2009.

Rysunek wykonano na podstawie programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dla przypomnienia animacja pokazująca ruch planet nad wschodnim horyzontem tuż przed wschodem Słońca.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher