W najbliższych dniach, dokładnie w piątek 23 września o godzinie 11:04 naszego czasu, na północną półkulę Ziemi zawita astronomiczna jesień. Od tej daty przez następne pół roku noce będą dłuższe od dni i niestety będą dużo chłodniejsze, przez co niektóre osoby będą wolały zostać w domu, niż wyjść na zewnątrz i spojrzeć w gwiazdy. Mimo to zachęcamy do spoglądania w niebo, na którym obecnie najbardziej interesujące zjawiska dzieją się w drugiej części nocy. Można wtedy obserwować zmniejszający się Księżyc, dwie dobrze widoczne gołym okiem planety oraz widoczną przez lornetkę kometę.
We wtorek 20 września o godzinie 15:39 Srebrny Glob osiągnie III kwadrę i będzie oświetlony dokładnie w połowie. Do niedzieli 25 września faza Księżyca zmniejszy się do 8%, ale dzięki korzystnemu nachyleniu
Przez najbliższe dni naturalny satelita Ziemi przejdzie od gwiazdozbioru Byka do gwiazdozbioru Lwa, odwiedzając po drodze także Bliźnięta i Raka. W poniedziałek 19 IX rano można było zaobserwować Księżyc w fazie 64% świecący tuż na Hiadami, niecałe 6° na północ od Aldebarana – najjaśniejszej gwiazdy w Byku (jasność +0,9 magnitudo).
Kolejnej nocy Księżyc przebywał wciąż w gwiazdozbiorze Byka, jednak przesunie się kilkanaście stopni na wschód. Jego faza zmniejszy się do 54%, zaś trochę ponad 6° na północ od niego znajdowała się druga co do jasności gwiazda Byka El Nath (jasność +1,6 magnitudo).
Następne 2 dni Srebrny Glob zarezerwował sobie na odwiedziny konstelacji Bliźniąt. Bardziej atrakcyjna pod tym względem będzie środa 21 września, gdy Księżyc będzie dopiero przy zachodniej granicy gwiazdozbioru, gdyż nad ranem przejdzie on niedaleko pary gwiazd Tejat Prior (η Gem) i Tejat Posterior (μ Gem) oraz
Ciekawie zapowiada się też poranek w czwartek 23 września, czyli ostatni letni poranek w tym roku. Miejmy nadzieję, że lato godnie pożegna się z naszą półkulą i będzie można zaobserwować zbliżenie Księżyca w fazie 24% z Marsem oraz gromadą otwartą gwiazd M44. O godzinie podanej na mapce Srebrny Glob będzie znajdował się około 5° na południe od Marsa i mniej więcej 8° na południowy zachód od M44.
Sama Czerwona Planeta będzie świecić z jasnością +1,3 magnitudo (porównywalnie do odległego o niecałe 30° Regulusa), jej tarcza ma wielkość 5″, zaś w opisywanym momencie będzie znajdowała się około 5° od M44 (czyli Księżyc, Mars i M44 będą tworzyć trójkąt równoramienny). Do niedzieli Mars zbliży się o jeszcze jeden stopień do gromady gwiazd, przez co odległość między tymi ciałami niebiańskimi zmniejszy się do 4°. Można tę sytuację wykorzystać do przyjrzenia się, jak szybko po niebie przesuwa się Mars.
Ostatnim akcentem tego tygodnia związanym z Księżycem będzie jego zbliżenie się do Regulusa, czyli najjaśniejszej gwiazdy Lwa. Dojdzie do niego w niedzielę 25 września. Tej doby Srebrny Glob mimo małej fazy 8% wzejdzie aż 3 godziny przed Słońcem, dzięki czemu na wciąż ciemnym niebie będzie można podziwiać bardzo dobrze widoczne światło popielate Księżyca, czyli jego część oświetloną nie bezpośrednio przez Słońce, a przez światło słoneczne odbite od atmosfery ziemskiej. Regulusa od Księżyca będzie dzieliło około 6°
Mapka pokazuje położenie Jowisza w czwartym tygodniu września 2011 roku.
Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Jak wspomniałem we wstępie przez coraz większą część nocy widoczny jest Jowisz. Największa planeta Układu Słonecznego wschodzi niecałe 2 godziny po zmierzchu i do rana pozostaje najjaśniejszym po Księżycu obiektem nocnego nieba (nie licząc niektórych sztucznych satelitów Ziemi). Obecnie Jowisz świeci z jasnością -2,8 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza ma średnicę 47″. Dzięki temu już nawet w małej lornetce można obserwować pasy równikowe planety (powinny być widoczne 2).
W układzie księżyców galileuszowych Jowisza będzie można zaobserwować następujące zjawiska:
- 19 września, godz. 0:11 – wejście Ganimedesa na tarczę planety,
- 19 września, godz. 1:20 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza.
- 19 września od wschodu Jowisza Europa na tarczy planety,
- 19 września, godz. 21:44 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
- 20 września, godz. 4:10 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 21 września, godz. 1:18 – wejście cienia Io na tarczę planety,
- 21 września, godz. 2:14 – wejście Io na tarczę planety,
- 21 września, godz. 3:28 – zejście cienia Io z tarczy planety,
- 21 września, godz. 4:22 – zejście Io z tarczy planety,
- 21 września, godz. 22:38 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 22 września, godz. 1:42 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
- 22 września, godz. 20:42 – wejście Io na tarczę planety,
- 22 września, godz. 21:58 – zejście cienia Io z tarczy planety,
- 22 września, godz. 22:50 – zejście Io z tarczy Jowisza,
- 23 września, godz. 20:10 – wyjście Io zza tarczy planety (koniec zakrycia),
- 25 września, godz. 0:52 – wejście Europy w cień planety (początek zaćmienia),
- 25 września, godz. 4:58 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
- 25 września, godz. 23:40 – wejście cienia Ganimedesa na tarczę planety,
- 26 września, godz. 1:40 – zejście cienia Ganimedesa z tarczy planety,
- 26 września, godz. 3:26 – wejście Ganimedesa na tarczę planety,
- 26 września, godz. 4:30 – zejście Ganimedesa z tarczy planety.
Jak widać tych zjawisk jest bardzo dużo, a będzie jeszcze więcej za miesiąc, gdy Jowisz będzie przebywał nad horyzontem przez całą noc.
Mapka pokazuje położenie komety Garradda (C/2009 P1) w czwartym tygodniu września 2011 roku.
Mapka została wykonana w programie AstroJaWil (wwww.astrojawil.pl/astrojawil.htm).
W związku z coraz słabiej świecącym Księżycem ten tydzień będzie sprzyjał obserwacjom komety Garradda (C/2009 P1). Kometa przebywa obecnie we wschodniej części gwiazdozbioru Herkulesa, mniej więcej 10° na południe od gwiazdozbioru Lutni. Niestety tym razem nie ma blisko niej jakichś charakterystycznych ciał niebiańskich, dlatego przy jej poszukiwaniach warto wspomagać się mapką nieba. Kometa świeci z jasnością około 8 magnitudo, czyli jako rozmyta mgiełka powinna być widoczna już przez lornetki.
