W październiku noce stają się wyraźnie dłuższe od dni: na początku miesiąca w centralnej Polsce dzień trwa jeszcze 11 godzin i 36 minut, ale na koniec miesiąca – już tylko 9 godzin i 50 minut. Stąd mamy coraz więcej czasu na obserwacje wędrówki Księżyca i planet po niebie. Na początku października można zobaczyć Księżyc przemieszczający się od gwiazdozbioru Ryb do Bliźniąt, zawracającego na swej drodze po niebie Jowisza oraz Wenus, którą czeka bliskie spotkanie z Regulusem.

Opis zdarzeń tego tygodnia zacznę od opisu Wenus, która w zeszłym tygodniu wkroczyła na teren gwiazdozbioru Lwa, a w tym tygodniu przejdzie bardzo blisko najjaśniejszej gwiazdy tej konstelacji – Regulusa. Wenus zbliża się do koniunkcji górnej ze Słońcem i na niebie zbliża się do niego. Ale ze względu na dużą odległość od nas robi to na tyle wolno, że będzie można ją obserwować przed świtem jeszcze przez około 3 miesiące. Obecnie planeta świeci z jasnością -4,1 magnitudo, a przez teleskopy można obserwować jej tarczę o średnicy 16″ i fazie 73%.

We wstawce wklejonej w powyższej animacji pokazane jest (w trochę większym zbliżeniu) minięcie Regulusa przez Wenus, do którego dojdzie jutro, w środę 3 października. Do koniunkcji dojdzie o godzinie 7:07, a na animacji pokazany jest wygląd wschodniego horyzontu na półtora godziny przed wschodem Słońca, kiedy planeta będzie nieco dalej. Szczegóły w poniższej tabeli:

Koniunkcja Wenus z Regulusem

3 października 2012 r.

DataOdległość Wenus

od Regulusa [′]

1 X157
2 X81
3 X13
4 X58
5 X135
6 X197
7 X275

Mapka pokazuje położenie Księżyca w pierwszych dniach października 2012 roku.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

W oczekiwaniu na Wenus z Regulusem można przyjrzeć się wędrówce naturalnego satelity Ziemi. Na początku tygodnia Księżyc przemieści się od gwiazdozbioru Ryb (w którym będzie przebywał przez prawie cały poniedziałek 1 października) do gwiazdozbioru Byka. Jednocześnie jego faza, a co za tym idzie – niekorzystny wpływ na tło nieba, będzie maleć.

Podczas pierwszych dwóch nocy tego tygodnia Księżyc przejdzie na południe od najjaśniejszych gwiazd konstelacji Barana. O godzinie podanej na mapce w poniedziałek 1 października faza Księżyca wynosiła 97%, a znajdował się on około 12,5 stopnia na południowy wschód od Hamala i niecałe 9° od Sheratana. Dobę później faza Księżyca spadnie do 93%, a jego odległość do dwóch najjaśniejszych gwiazd Barana zmniejszy się do 9,5 stopnia w przypadku Hamala i 10° do drugiej z wymienionych gwiazd.

Do czwartku 4 października Srebrny Glob dotrze do gwiazdozbioru Byka, zajmując pozycję prawie dokładnie w połowie drogi między Plejadami a Aldebaranem. Wieczorem tarcza Księżyca będzie miała fazę 81%. Od najjaśniejszej gwiazdy w Byku będzie dzieliło go niewiele ponad 7°, zaś od Plejad – kilkanaście minut kątowych (czyli mniej więcej pół swojej średnicy) mniej.

Mapka pokazuje położenie Księżyca i Jowisza w końcu pierwszego tygodnia października 2012 roku. Cyfrą „4” oznaczony jest księżyc Jowisza Kalisto.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z&nbbsp;programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Druga część tygodnia będzie atrakcyjniejsza pod względem spotkań Księżyca z innymi ciałami niebiańskimi, bo najpierw Księżyc zbliży się na niewielką odległość do Jowisza, a potem zakryje dwie dość jasne gwiazdy. Ale po kolei.

Do koniunkcji Srebrnego Globu z Jowiszem dojdzie już w piątek 5 października. W południowo-zachodniej Australii oraz na Oceanie Indyjskim na południe od niej będzie można obserwować zakrycie Jowisza przez Księżyc. Natomiast u nas, około godziny 21:10 północny brzeg Srebrnego Globu w fazie 73% minie największą planetę Układu Słonecznego w odległości prawie półtora stopnia.

W najbliższych dniach Jowisz świecić będzie blaskiem -2,6 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza ma średnicę już 44 sekundy kątowe. Dzięki temu nawet przez lornetki można próbować obserwować pasy na jowiszowej tarczy. W układzie księżyców galileuszowych Jowisza będzie następujące zjawiska:

  • 1 października, godz. 4:00 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 2 października, godz. 1:12 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 2 października, godz. 2:28 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 2 października, godz. 3:24 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 2 października, godz. 4:38 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 2 października, godz. 5:56 – wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 2 października, godz. 21:40 – wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 2 października, godz. 22:30 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 2 października, godz. 23:32 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 3 sierpnia, godz. 1:58 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 3 października, ok. 20:48 od wschodu Jowisza cień Io na tarczy planety,
  • 3 października, godz. 20:55 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 3 października, godz. 21:52 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 3 października, godz. 23:06 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 4 października, godz. 0:54 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
  • 4 października, godz. 3:28 – wejście Europy na tarczę Jowisza i jednocześnie zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 4 października, godz. 5:54 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
  • 6 października, godz. 0:06 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia).

W nocy z soboty 6 października na niedzielę 7 października Księżyc będzie miał fazę około 64% i zakryje dwie dość jasne gwiazdy χ1 oraz χ2 Orionis. Pierwsza z gwiazd ma jasność obserwowaną +4,4 magnitudo, zaś druga – 4,6 magnitudo. χ1 zostanie zakryta około godziny 23:00, gdy Księżyc będzie jeszcze dość nisko – około 12° nad wschodnim widnokręgiem, natomiast χ2 zostanie zakryta około godz. 4:00, gdy oba ciała niebiańskie będą już wysoko – ponad 50° nad południowym horyzontem. Ponieważ jest już po pełni, to do zakrycia dojdzie przy jasnym brzegu, zaś do odkrycia – przy ciemnym. W przypadku pierwszej z gwiazd na terenie naszego kraju dojdzie do zakrycia brzegowego.

Szczegóły obu zakryć w poniższej tabeli:

Zakrycie gwiazd χ1 i χ2 Ori przez Księżyc

6 i 7 października 2012 r.

Miastoχ1 Ori (4,4 mag)χ2 Ori (4,6 mag)
ZakrycieOdkrycieZakrycieOdkrycie
Gdańskbrak zakrycia7 X 4:047 X 5:12
Kraków6 X 23:066 X 23:307 X 3:597 X 5:19
Krosno6 X 23:056 X 23:317 X 4:007 X 5:20
Łódź6 X 23:156 X 23:277 X 4:017 X 5:16
Poznańbrak zakrycia7 X 3:597 X 5:12
Suwałkibrak zakrycia7 X 4:107 X 5:19
Szczecinbrak zakrycia7 X 3:587 X 5:07
Warszawa6 X 23:156 X 23:287 X 4:047 X 5:19
Wrocław6 X 23:166 X 23:257 X 3:567 X 5:13
Żywiec6 X 23:066 X 23:407 X 3:577 X 5:18

Ostatniej nocy tego tygodnia Księżyc dotrze już do południowo-zachodniej części konstelacji Bliźniąt. O godzinie podanej na mapce księżycowa tarcza będzie miała fazę 54%, a najbliższą dość jasną gwiazdą będzie Alhena (trzecia co do jasności gwiazda tej konstelacji), która będzie świecić około 3° na południe od Księżyca.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher