W październiku noce stają się wyraźnie dłuższe od dni: na początku miesiąca w centralnej Polsce dzień trwa jeszcze 11 godzin i 36 minut, ale na koniec miesiąca – już tylko 9 godzin i 50 minut. Stąd mamy coraz więcej czasu na obserwacje wędrówki Księżyca i planet po niebie. Na początku października można zobaczyć Księżyc przemieszczający się od gwiazdozbioru Ryb do Bliźniąt, zawracającego na swej drodze po niebie Jowisza oraz Wenus, którą czeka bliskie spotkanie z Regulusem.
Opis zdarzeń tego tygodnia zacznę od opisu Wenus, która w zeszłym tygodniu wkroczyła na teren gwiazdozbioru Lwa, a w tym tygodniu przejdzie bardzo blisko najjaśniejszej gwiazdy tej konstelacji – Regulusa. Wenus zbliża się do koniunkcji górnej ze Słońcem i na niebie zbliża się do niego. Ale ze względu na dużą odległość od nas robi to na tyle wolno, że będzie można ją obserwować przed świtem jeszcze przez około 3 miesiące. Obecnie planeta świeci z jasnością -4,1 magnitudo, a przez teleskopy można obserwować jej tarczę o średnicy 16″ i fazie 73%.
We wstawce wklejonej w powyższej animacji pokazane jest (w trochę większym zbliżeniu) minięcie Regulusa przez Wenus, do którego dojdzie jutro, w środę 3 października. Do koniunkcji dojdzie o godzinie 7:07, a na animacji pokazany jest wygląd wschodniego horyzontu na półtora godziny przed wschodem Słońca, kiedy planeta będzie nieco dalej. Szczegóły w poniższej tabeli:
Koniunkcja Wenus z Regulusem 3 października 2012 r. | |
---|---|
Data | Odległość Wenus od Regulusa [′] |
1 X | 157 |
2 X | 81 |
3 X | 13 |
4 X | 58 |
5 X | 135 |
6 X | 197 |
7 X | 275 |
W oczekiwaniu na Wenus z Regulusem można przyjrzeć się wędrówce naturalnego satelity Ziemi. Na początku tygodnia Księżyc przemieści się od gwiazdozbioru Ryb (w którym będzie przebywał przez prawie cały poniedziałek 1 października) do gwiazdozbioru Byka. Jednocześnie jego faza, a co za tym idzie – niekorzystny wpływ na tło nieba, będzie maleć.
Podczas pierwszych dwóch nocy tego tygodnia Księżyc przejdzie na południe od najjaśniejszych gwiazd konstelacji Barana. O godzinie podanej na mapce w poniedziałek 1 października faza Księżyca wynosiła 97%, a znajdował się on około 12,5 stopnia na południowy wschód od Hamala i niecałe 9° od Sheratana. Dobę później faza Księżyca spadnie do 93%, a jego odległość do dwóch najjaśniejszych gwiazd Barana zmniejszy się do 9,5 stopnia w przypadku Hamala i 10° do drugiej z wymienionych gwiazd.
Do czwartku 4 października Srebrny Glob dotrze do gwiazdozbioru Byka, zajmując pozycję prawie dokładnie w połowie drogi między Plejadami a Aldebaranem. Wieczorem tarcza Księżyca będzie miała fazę 81%. Od najjaśniejszej gwiazdy w Byku będzie dzieliło go niewiele ponad 7°, zaś od Plejad – kilkanaście minut kątowych (czyli mniej więcej pół swojej średnicy) mniej.
Druga część tygodnia będzie atrakcyjniejsza pod względem spotkań Księżyca z innymi ciałami niebiańskimi, bo najpierw Księżyc zbliży się na niewielką odległość do Jowisza, a potem zakryje dwie dość jasne gwiazdy. Ale po kolei.
Do koniunkcji Srebrnego Globu z Jowiszem dojdzie już w piątek 5 października.
W najbliższych dniach Jowisz świecić będzie blaskiem -2,6 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza ma średnicę już 44 sekundy kątowe. Dzięki temu nawet przez lornetki można próbować obserwować pasy na jowiszowej tarczy. W układzie księżyców galileuszowych Jowisza będzie następujące zjawiska:
- 1 października, godz. 4:00 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 2 października, godz. 1:12 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
- 2 października, godz. 2:28 – wejście Io na tarczę Jowisza,
- 2 października, godz. 3:24 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
- 2 października, godz. 4:38 – zejście Io z tarczy Jowisza,
- 2 października, godz. 5:56 – wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 2 października, godz. 21:40 – wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
- 2 października, godz. 22:30 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 2 października, godz. 23:32 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
- 3 sierpnia, godz. 1:58 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
- 3 października, ok. 20:48 od wschodu Jowisza cień Io na tarczy planety,
- 3 października, godz. 20:55 – wejście Io na tarczę Jowisza,
- 3 października, godz. 21:52 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
- 3 października, godz. 23:06 – zejście Io z tarczy Jowisza,
- 4 października, godz. 0:54 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
- 4 października, godz. 3:28 – wejście Europy na tarczę Jowisza i jednocześnie zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
- 4 października, godz. 5:54 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
- 6 października, godz. 0:06 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia).
W nocy z soboty 6 października na niedzielę 7 października Księżyc będzie miał fazę około 64% i zakryje dwie dość jasne gwiazdy χ1 oraz χ2 Orionis. Pierwsza z gwiazd ma jasność obserwowaną +4,4 magnitudo, zaś druga – 4,6 magnitudo. χ1 zostanie zakryta około godziny 23:00, gdy Księżyc będzie jeszcze dość nisko – około 12° nad wschodnim widnokręgiem, natomiast χ2 zostanie zakryta około godz. 4:00, gdy oba ciała niebiańskie będą już wysoko – ponad 50° nad południowym horyzontem. Ponieważ jest już po pełni, to do zakrycia dojdzie przy jasnym brzegu, zaś do odkrycia – przy ciemnym. W przypadku pierwszej z gwiazd na terenie naszego kraju dojdzie do zakrycia brzegowego.
Szczegóły obu zakryć w poniższej tabeli:
Zakrycie gwiazd χ1 i χ2 Ori przez Księżyc 6 i 7 października 2012 r. | ||||
---|---|---|---|---|
Miasto | χ1 Ori (4,4 mag) | χ2 Ori (4,6 mag) | ||
Zakrycie | Odkrycie | Zakrycie | Odkrycie | |
Gdańsk | brak zakrycia | 7 X 4:04 | 7 X 5:12 | |
Kraków | 6 X 23:06 | 6 X 23:30 | 7 X 3:59 | 7 X 5:19 |
Krosno | 6 X 23:05 | 6 X 23:31 | 7 X 4:00 | 7 X 5:20 |
Łódź | 6 X 23:15 | 6 X 23:27 | 7 X 4:01 | 7 X 5:16 |
Poznań | brak zakrycia | 7 X 3:59 | 7 X 5:12 | |
Suwałki | brak zakrycia | 7 X 4:10 | 7 X 5:19 | |
Szczecin | brak zakrycia | 7 X 3:58 | 7 X 5:07 | |
Warszawa | 6 X 23:15 | 6 X 23:28 | 7 X 4:04 | 7 X 5:19 |
Wrocław | 6 X 23:16 | 6 X 23:25 | 7 X 3:56 | 7 X 5:13 |
Żywiec | 6 X 23:06 | 6 X 23:40 | 7 X 3:57 | 7 X 5:18 |
Ostatniej nocy tego tygodnia Księżyc dotrze już do południowo-zachodniej części konstelacji Bliźniąt. O godzinie podanej na mapce księżycowa tarcza będzie miała fazę 54%, a najbliższą dość jasną gwiazdą będzie Alhena (trzecia co do jasności gwiazda tej konstelacji), która będzie świecić około 3° na południe od Księżyca.