W minionym tygodniu można było obserwować Księżyc codziennie, a tym razem do jako takiej widoczności Srebrnego Globu trzeba będzie poczekać aż do czwartku 18 października. Ale warto będzie poczekać: Księżyc przywita się koniunkcją z Marsem oraz zakryciem gwiazdy ω Ophiuchi. Po wschodniej stronie nieba wciąż widoczne są JowiszWenus, a od około 22:00 można obserwować jasne meteory z roju Orionidów, które pod koniec tygodnia osiągną maksimum swojej aktywności.

Słaba widoczność Księżyca spowodowana będzie jego nowiem, przez który Srebrny Glob przejdzie pierwszego dnia tego tygodnia o godzinie 7:03 naszego czasu oraz wciąż niekorzystnym nachyleniem ekliptyki do wieczornego horyzontu, choć to się zaczyna powoli poprawiać. W wyniku obu tych czynników do połowy tygodnia w naszym kraju Księżyc będzie zachodził tuż po Słońcu i nie będzie można go obserwować, dopóki trochę się od niego nie oddali.

Właśnie czwartek 18 października będzie pierwszym wieczorem, w którym Księżyc powinien być dość łatwo widoczny, choć trzeba będzie dysponować odsłoniętym południowo-zachodnim horyzontem. Godzinę po zachodzie Słońca (na tę porę wykonana jest mapka) naturalny satelita Ziemi znajdował się będzie na wysokości około 6°, a jego faza urośnie w tym momencie do 14%. Ładnie powinno być widoczne tzw. światło popielate, czyli nocna strona Srebrnego Globu.

Czwartkowy wieczór przygotował dwie atrakcje związane z Księżycem: tego dnia bardzo blisko niego świecić będzie Mars. Co prawda kilka tygodni temu pisałem, że wtedy była ostatnia okazja do zaobserwowania Czerwonej Planety, ale poprawiające się nachylenie ekliptyki do wieczornego horyzontu spowoduje, że doświadczeni obserwatorzy wciąż mogą próbować ją odnaleźć nisko nad południowo-zachodnim widnokręgiem. Zwłaszcza wtedy, gdy towarzyszy jej Księżyc. O godzinie podanej na mapce Mars będzie znajdował się mniej niż 2° pod Księżycem.

Czerwona Planeta świeci obecnie z jasnością +1,2 magnitudo, a jej tarcza ma średnicę mniejszą od 5″. Dlatego nie jest już atrakcyjnym celem obserwacji, trzeba się zadowolić jedynie faktem zauważenia Marsa na tle zorzy wieczornej. Mars zbliża się do koniunkcji ze Słońcem w połowie kwietnia przyszłego roku i powoli zbliża się na niebie do Słońca, ale jeszcze przez jakiś czas będzie można go dostrzec tuż po zmierzchu nisko nad widnokręgiem.

Drugim akcentem czwartkowego wieczoru będzie zakrycie gwiazdy ω Ophiuchi przez Księżyc. Gwiazda świeci z jasnością obserwowaną +4,4 wielkości gwiazdowej, a do zakrycia dojdzie przed godziną 18:30 gdy Słońce będzie znajdowało się mniej więcej 8° pod horyzontem, czyli niebo będzie jeszcze jasne. Dlatego obserwacja zakrycia nie będzie łatwa, ale przez lornetki i teleskopy zjawisko powinno być widoczne. Gorzej będzie z widocznością odkrycia. Nie tylko dlatego, że zajdzie przy jasnym brzegu, ale przede wszystkim dlatego, że w północno-wschodniej części naszego kraju Srebrny Glob zdąży już schować się pod horyzont. Szczegóły w poniższej tabeli:

Zakrycie gwiazdy ω Oph przez Księżyc 18 października 2012 r.
MiastoZakrycieWysokość

Księżyca [°]

OdkrycieWysokość

Księżyca [°]

Gdańsk18:264,919:23-0,9
Kraków18:317,019:310,0
Krosno18:326,719:32-0,6
Łódź18:296,219:28-0,3
Poznań18:276,919:250,9
Suwałki18:293,219:26-3,3
Szczecin18:247,319:211,7
Warszawa18:305,119:28-1,4
Wrocław18:287,819:271,4
Żywiec18:317,719:310,6

Weekend Księżyc spędzi w konstelacji Strzelca. Będzie widoczny już o wiele lepiej, ponieważ zajdzie już ponad 4 godziny po Słońcu. W sobotę 20 października Srebrny Glob będzie miał fazę 34% i o godzinie podanej na mapce odnaleźć go będzie można prawie 18° nad południowym widnokręgiem, ponad 7° na północny-zachód od Nunki – najjaśniejszej gwiazdy w Strzelcu.

Dobę później faza Księżyca urośnie do 45% i przesunie się na pogranicze gwiazdozbiorów Strzelca i Koziorożca. W niedzielę Nunki świecić będzie ponad 12° od Księżyca.

Mapka pokazuje położenie Jowisza w trzecim tygodniu października 2012 roku.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Największa planeta Układu Słonecznego pojawia się nad widnokręgiem już przed godziną 20:00, czyli około 3 godziny po zachodzie Słońca, natomiast góruje około godziny 4 nad ranem. Jowisz zaczął już dość szybko zbliżać się do naszej planety i w związku z równie szybko rośnie jego jasność i średnica kątowa. Obecnie Jowisz świeci już z jasnością około -2,7 magnitudo, a jego tarcza ma średnicę 46″.

W układzie księżyców galileuszowych można będzie dostrzec następujące zjawiska:

  • 16 października, godz. 4:58 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 16 października, godz. 6:06 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 17 października, godz. 0:30 – wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 17 października, godz. 2:18 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 17 października, godz. 2:40 – zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 17 października, godz. 4:56 – wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 17 października, godz. 5:34 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 17 października, godz. 6:48 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 17 października, godz. 23:28 – wejście cienia Io na tarczę planety,
  • 18 października, godz. 0:32 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 18 października, godz. 1:40 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 18 października, godz. 2:42 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 18 października, godz. 6:08 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
  • 18 października, godz. 20:46 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 19 października, godz. 0:02 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 19 października, godz. 20:08 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 19 października, godz. 21:08 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 20 października, godz. 0:22 – wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 20 października, godz. 4:52 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 20 października, godz. 20:30 – wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 21 października, godz. 19:26 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
  • 21 października, godz. 21:30 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
  • 21 października, godz. 21:58 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 21 października, godz. 23:56 – zejście Europy z tarczy Jowisza.

Mapka pokazuje położenie radiantu Orionidów i Jowisza w trzecim tygodniu października 2012 roku.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Przez dużą część nocy promieniują meteory z roju Orionidów. Ich radiant pojawia się nad widnokręgiem przed godziną 22:00. Chwilę jeszcze trzeba poczekać, aż radiant trochę wzniesię się nad horyzont, ale wkrótce potem można podziwiać jedne z szybszych meteorów na naszym niebie. Przez dużą prędkość zderzenia z atmosferą (prawie 66 km/s) zjawiska z ich udziałem bywają gwałtowne, często też meteorom towarzyszą smugi dymu, które potem rozwiewa wiatr. Można to rejestrować na zdjęciach, fotografując ten sam obszar nieba przez kilka minut, robiąc kilkunastosekundowe ekspozycje. Najlepiej obserwować rejony gwiazdozbiorów leżących wokół radiantu, czyli: Oriona, Bliźniąt, Woźnicy, Wielkiego i Małego Psa oraz Byka. W dalszej kolejności można obserwować Lwa, Hydrę, Wielką Niedźwiedzicę, czy Rzekę Erydan.

Maksimu roju przypada, jak co roku, w niedzielę 21 października. Zazwyczaj Orionidy promieniują z częstotliwością 25 meteorów na godzinę, ale zdarzają się wybuchy aktywności nawet do 70 zjawisk na godzinę. W tym roku warunki obserwacyjne będą bardzo dobre, ponieważ Księżyc będzie w okolicach pierwszej kwadry i nie będzie przeszkadzał w obserwacjach. Więcej informacji na temat Orionidów można znaleźć między innymi na stronach International Meteor Organization (po angielsku).

Animacja pokazuje położenie Wenus w trzecim tygodniu października 2012 roku.

Animację wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Wenus kontynuuje podróż przez południowe rejony konstelacji Lwa i wciąż oddala się od naszej planety, dążąc do górnej koniunkcji ze Słońcem. Warunki obserwacyjne drugiej planety od Słońca z wolna się pogarszają: każdej kolejnej doby Wenus świeci niżej nad widnokręgiem, zmniejsza się również jej jasność i średnica kątowa. Rośnie za to faza.

W tym tygodniu Wenus świeci z jasnością -4 magnitudo, a przez teleskopy można obserwować tarczę o średnicy kątowej 14″ i fazie 76%. Animacja jest wykonana na półtora godziny przed świtem i o tej porze planeta świeci na wysokości mniej więcej 18° nad wschodnim horyzontem.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher