Mieszkańcy półkuli południowej mogą podziwiać od początku grudnia niezwykłe zjawisko. W gwiazdozbiorze Centaura pojawiła się niedawno gwiazda nowa, widoczna nieuzbrojonym okiem.

Nowa w Centaurze (Nova Cen 2013) została znaleziona najpierw 2 grudnia przez obserwatora Johna Seacha w Australii. Początkowa jasność dla nowej wynosiła +5.5 magnitudo, tuż nad granicą widzialności gołym okiem dla dobrego ciemnego nieba.

Zdjęcie nowej w Centaurze wykonane w Obserwatorium Siding Springs 3 grudnia. Autorzy: Ernesto Guido, Nick Howes i Martino Nicolini.

3 grudnia odkrycie zostało ogłoszone przez American Association of Variable Star Observers. Jasność nowej wynosiła wtedy między 4.6 a 4.7 magnitudo. Nowa osiągnęła maksimum jasności 6 grudnia, a wielkość ta wyniosła 3.8 magnitudo. Obecnie obserwowana jasność to między 4.1 a 4.4 magnitudo. Krzywa jasności jest dostępna tutaj.

Pomiary widma, wykonane również 3 grudnia, wykazały obecność linii emisyjnych wodoru, co jest charakterystyczne dla gwiazd nowych.

Porównanie gwiazdozbioru Centaura przed i po wybuchu nowej. Autorzy: Ernesto Guido, Nick Howes i Martino Nicolini.

Wybuch nowej ma miejsce w przypadku ciasnych układów podwójnych, składających się z białego karła oraz gwiazdy towarzyszącej. Materia z gwiazdy opada w postaci strumieni wodoru na powierzchnię białego karła, tworząc w ten sposób powłokę. Gromadzony w ten sposób wodór po osiągnięciu odpowiedniej gęstości wybucha w reakcji termojądrowej. Biały karzeł pozostaje natomiast nienaruszony i proces ten może się powtarzać w okresach od kilku do kilku tysięcy lat.

Zdjęcie nowej w Centaurze wykonane z terenu Sao Paulo w Brazyli. Autor: Ednilson Oliveira.

W ciągu roku jest obserwowanych po kilka wybuchów nowych z Drogi Mlecznej, ale tylko niektóre osiągają jasność wystarczającą, by mogły być widoczne nieuzbrojonym okiem. Nowych nie należy mylić z supernowymi – ostatni zaobserwowany wybuch supernowej w naszej galaktyce w 1604 roku (Supernowa Keplera), na krótko przez wprowadzeniem teleskopu do współczesnej astronomii. Supernowe są obserwowane często w innych galaktykach, ale w Drodze Mlecznej trwa cisza.

Autor

Avatar photo
Agata Senczyna