Saturn zdąża do koniunkcji górnej ze Słońcem 18 listopada br. i zniknął już z wieczornego nieba, na którym wciąż można odnaleźć Marsa, wędrującego przez Wężownika w kierunku gwiazdozbioru Strzelca. W tym tygodniu Mars minie kilka gwiazd 3. i 4. wielkości z tej pierwszej konstelacji. Poza Saturnem pozostałe 3 planety olbrzymy, czyli Jowisz, Uran i Neptun, będą widoczne bardzo dobrze. Uran i Neptun wieczorem, ale jak się dobrze ściemni, natomiast Jowisz – po północy. Księżyc przejdzie w tym tygodniu przez ostatnią kwadrę (w środę 15 października) i podąży ku nowiu, mijając po drodze największą planetę Układu Słonecznego.
Na początku tygodnia Księżyc będzie wschodził około godziny 21:15, ale do niedzieli 19 października jego wschód przesunie się na grubo po północy. Przez ten czas Księżyc odwiedzi konstelacje Bliźniąt, Raka, Lwa i Sekstantu, będąc w poniedziałek 13 października w fazie 76% i stopniowo ją zmniejszając do 20% w niedzielę 19 października. Zatem pod koniec tego i w przyszłym tygodniu Księżyc nie będzie przeszkadzał swoim blaskiem w obserwacjach.
Pierwszej nocy tego tygodnia naturalny satelita Ziemi przebywał na tle gwiazdozbioru Byka i można go było dostrzec około 9° na wschód od Aldebrana i jednocześnie ponad 11° na południowy zachód od El Nath, czyli dwóch najjaśniejszych gwiazd tej konstelacji, świecących z jasnościami obserwowanymi odpowiednio +0,8 i +1,6 magnitudo. Tej samej nocy niecałe 7° na wschód od Księżyca znajdowała się gwiazda ζ Tauri, czyli południowy róg Byka. O wschodzie Słońca odległość między tymi ciałami niebiańskimi była o stopień mniejsza.
Następnej nocy Księżyc odwiedzi gwiazdozbiór Oriona, zmniejszy przy tym fazę do 66%, jednak najjaśniejszymi gwiazdami w jego okolicy będą te należące do sąsiedniej konstelacji Bliźniąt. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie zajmował pozycję 5 oraz 6 stopni na południowy zachód od gwiazd odpowiednio Tejat Prior (η Gem) i Tejat Posterior (μ Gem). Jednocześnie Księżyc będzie się znajdował około 7,5 stopnia na zachód od gwiazdy Alhena, czyli trzeciej co do jasności gwiazdy konstelacji Bliźniąt.
Kolejne dwie doby naturalny satelita Ziemi spędzi właśnie w Bliźniętach. W środę 15 października jego faza będzie wynosiła około 56% (ostatnia kwadra będzie miała miejsce tej doby, ale dopiero o godzinie 21:12), natomiast Księżyc będzie zajmował pozycję prawie 5° na wschód od Alheny. W czwartek 16 października faza Srebrnego Globu zmniejszy się do 47%, a przesunie się on na linię łączącą Polluksa z Bliźniąt z Procjonem w Małym Psie. Około godziny 4 rano Księżyc będzie się znajdował na wysokości ponad 40° nad południowo-wschodnim widnokręgiem, około 10° od Procjona i 13° od Polluksa.
Na piątek 17 października Księżyc ma zaplanowane odwiedziny gwiazdozbioru Raka. Tej nocy jego tarcza będzie miała fazę 38% i nad ranem będzie się znajdowała prawie 7°, prawie dokładnie na południe od znanej gromady otwartej gwiazd M44. Jednocześnie Księżyc będzie niecałe 4° od drugiej, trochę słabszej i trochę mniej znanej gromady otwartej gwiazd M67, do której będzie się zbliżał. Do wschodu Słońca odległość między tymi ostatnimi ciałami niebiańskimi zmniejszy się do 2,5 stopnia. A ponieważ faza Księżyca nie będzie już bardzo duża, obecność Srebrnego Globu będzie można wykorzystać do odszukania obu gromad gwiazd.
Dwie ostatnie noce również będą atrakcyjne dla obserwatorów wędrówki Księżyca po niebie. Najpierw, w sobotę 18 października Księżyc odwiedzi Jowisza, natomiast dobę później Srebrny Glob w niedużej odległości minie Regulusa, czyli najjaśniejszą gwiazdę Lwa. W sobotę rano faza naturalnego satelity Ziemi będzie wynosiła 28%, a jego tarczę będzie można dostrzec około 6° na południowy wschód od największej planety Układu Słonecznego. W niedzielę faza Księżyca jeszcze zmaleje do 20% i w podobnej odległości minie on Regulusa.
Jowisz obecnie przebywa w połowie drogi między Regulusem a gromadą gwiazd M44, od których dzieli go po mniej więcej 11°. W tym tygodniu Jowisz świeci z jasnością -2 magnitudo, a jego tarcza ma średnicę 35″. W układzie księżyców galileuszowych planety będzie można dostrzec następujące zjawiska:
- 13 października, godz. 6:44 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
- 15 października, godz. 1:50 – wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 15 października, godz. 7:02 – wyjście Europy zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
- 16 października, godz. 4:08 – wejście Kalisto na tarczę Jowisza,
- 16 października, godz. 6:48 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 17 października, godz. 0:56 – od wschodu Jowisza Europa na tarczy planety (blisko zachodniego brzegu),
- 17 października, godz. 1:18 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
- 17 października, godz. 4:08 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
- 17 października, godz. 5:20 – wejście Io na tarczę Jowisza,
- 17 października, godz. 6:28 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
- 18 października, godz. 0:53 – od wschodu Jowisza cień Ganimedesa na tarczy planety (blisko jej środka),
- 18 października, godz. 1:16 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 18 października, godz. 3:14 – zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
- 18 października, godz. 4:18 – wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
- 18 października, godz. 4:48 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
- 19 października, godz. 0:50 – od wschodu Jowisza Io (blisko środka) i jej cień (tuż przy zachodniej krawędzi) na tarczy planety,
- 19 października, godz. 0:56 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
- 19 października, godz. 2:06 – zejście Io z tarczy Jowisza.
Mapka pokazuje położenie Marsa w trzecim tygodniu października 2014 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Na wczesnowieczornym niebie pozostał tylko Mars. Godzinę po zmierzchu (na tę porę wykonana jest mapka) Czerwona Planeta znajduje się na wysokości około 8° nad południowo-zachodnim widnokręgiem i wieczorem można go odnaleźć na niebie, natomiast przebywający ponad 30° na zachód od Marsa Saturn w tym samym momencie znajduje się na wysokości mniejszej niż 1° i z jego odszukaniem na pewno będą kłopoty. Jak już pisałem we wstępie na kolejne obserwacje Saturna trzeba będzie poczekać do pierwszej połowy grudnia, gdy pojawi się on na niebie porannym, wciąż w gwiazdozbiorze Wagi, ale niedaleko charakterystycznego łuku gwiazd w północno-zachodniej części Skorpiona.
Czerwona Planeta świeci obecnie z jasnością +0,9 wielkości gwiazdowej i w najbliższych dniach minie ona kilka dość jasnych gwiazd z konstelacji Wężownika. Na mapce podpisałem tylko jedną, najjaśniejszą z nich, θ Ophiuchi, która świeci z jasnością obserwowaną +3,3 wielkości gwiazdowej. Mars minie ją we wtorek 14 października w odległości około 20 minut kątowych, czyli 2/3 średnicy tarczy Księżyca. Wcześniej, bo w poniedziałek 13 października Czerwona Planeta w podobnej odległości minie gwiazdę ο Oph, której jasność obserwowana to +5,1 magnitudo (na mapce jest ona tuż nad Marsem dla tej daty). W dalszej części tygodnia w czwartek 16 października Mars w odległości niecałych 40' minie gwiazdę 44 Oph (jasność +4,1 mag, na mapce bliższa do θ Oph gwiazd między nią a
Mapka pokazuje położenie Urana i Neptuna w trzecim tygodniu października 2014 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Po zapadnięciu ciemności, a przed wschodem Księżyca, czyli po godzinie 19:30, a przed godziną 21:15 na początku tygodnia i przed godziną 2:00 pod koniec tygodnia, jest dobry czas na odszukanie dwóch ostatnich planet Układu Słonecznego. Obie planety poruszają się ruchem wstecznym, czyli ze wschodu na zachód i wciąż utrzymują duże, jak na nie jasności, odpowiednio: Neptun +7,8 magnitudo, zaś Uran – +5,7 magnitudo. Neptun oddalił się od gwiazdy σ Aquarii na odległość ponad 44 minut kątowych i jeszcze się trochę od niej oddali, ale za mniej więcej miesiąc zmieni swój ruch z wstecznego na prosty i zacznie się do niej zbliżać. Natomiast Uran psuje układ trójkąta równoramiennego z gwiazdami δ i ε Piscium, przesuwając się coraz bardziej pod pierwszą z wymienionych gwiazd. W tym tygodniu odległość między Uranem a gwiazdą δ Psc zmniejszy się do niecałych 3°, natomiast w tym samym czasie odległość między nim a gwiazdą ε Psc urośnie do prawie 4°.
