8 stycznia 2016 roku rozpoczęło pracę Planetarium znajdujące się w kompleksie dawnej elektrociepłowni EC1 w Łodzi. 23 stycznia odbył się pokaz przygotowany dla środowiska astronomicznego. Kierownictwu i Załodze instytucji dziękujemy za zaproszenie, a Czytelników zachęcamy do lektury sprawozdania z imprezy.

Elektrociepłownia EC1, znajdująca się obok powstającego nowego dworca Łódź Fabryczna, pracowała do 2000 roku. Po wyłączeniu urządzeń i zamknięciu zakładu przez kilka lat stała pusta. W ramach realizacji projektu Nowe Centrum Łodzi od roku 2010 trwa rewitalizacja obiektu i przystosowywanie go do nowych potrzeb. Będzie pełnił funkcje kulturalno-artystyczne, naukowe i konferencyjne.

EC1 Zachód (I)

Powstające w zachodniej części kompleksu EC1 Centrum Nauki i Techniki. Hala dawnej elektrowni.

Jako pierwsze zostało uruchomione Planetarium znajdujące się we wschodniej części EC1.

W minioną sobotę (23 stycznia) odbył się pokaz przygotowany dla środowisk związanych z astronomią. Wzięli w nim udział przedstawiciele instytucji zajmujących się badaniem nieba oraz klubów i stowarzyszeń zrzeszających popularyzatorów astronomii.

Pokaz rozpoczął się od wystąpień osób, dzięki którym Planetarium powstało i funkcjonuje: Dyrektora EC1 pana Błażeja Modera, Kierownika Planetarium Pana Tomasza Kisiela oraz przedstawiciela firmy A+V z Wrocławia, która zbudowała obiekt (wraz z firmą Evans&Sutherland Computer Corporation z Salt Lake City).

Wnętrze Planetarium EC1 (I)

Pokaz dla środowiska astronomicznego pod kopułą Planetarium EC1 w Łodzi. 23 stycznia 2016 roku.

A potem wyłączono światło.

Pierwsza część seansu to próba poszukiwania na niebie asteryzmów związanych z Łodzią. Przypomnijmy: asteryzmy to układy gwiazd mające swoje nazwy, ale nie będące gwiazdozbiorami. Są nimi m. in. Wielki Wóz, Mały Wóz, Trójkąt Letni. Tym razem poszukiwano obiektów kojarzących się z miastem i opowiadano o językowych regionalizmach. Widzowie dowiedzieli się czym są migawka, krańcówka, kanar, żulik, rolwaga. Zabrakło angielki… być może dlatego, że na wymienionej liście był już jeden rodzaj pieczywa.

Druga część pokazu to przedstawienie „Sygnał” odegrane przez dwóch studentów Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Jeden z aktorów wcielił się w osobę silnie wierzącą w powszechność istnienia innych cywilizacji, a drugi pozostawał sceptyczny. Dyskusja na temat naszych szans na kontakt z obcą formą życia przypominała emitowany kilkadziesiąt temu w telewizji program „Sonda”, w którym dyskusje na różne tematy prowadzili Zdzisław Kamiński i Andrzej Kurek. W trakcie przedstawienia omówiono m. in. cele programu SETI, sprawę meteorytu ALH 84001, równanie Drake’a. Wszystko ilustrowane było prezentacjami na sztucznym niebie.

Pokaz w Planetarium zakończył się chwilą muzyki i abstrakcyjnymi obrazami ponad głowami.

Wnętrze Planetarium EC1 (II)

Wnętrze kopuły Planetarium w EC1.

Planetarium znajduje się w 18-metrowej kopule. Ekran ma średnicę 14 metrów. Wewnątrz znajduje się 110 foteli zwróconych w tę samą stronę. Na środku sali nie ma rzutnika tak charakterystycznego dla planetariów w Chorzowie czy Olsztynie. Obraz nieba generowany jest przez komputer i wyświetlany na ekranie liczącym 32 miliony pikseli.

Komputerowe generowanie nieba umożliwia odtworzenie znacznie szerszej gamy obrazów niż było to możliwe w „klasycznym” planetarium. Możliwe jest na przykład wyświetlenie zmian kształtów gwiazdozbiorów w czasie podróży do sąsiedniej gwiazdy z prędkością wielu lat świetlnych na sekundę. Można też spojrzeć na naszą planetę okiem uczestników misji kosmicznych, przelecieć przez pierścień Saturna, tuż nad powierzchnią któregoś z jego księżyców lub wręcz opuścić Drogę Mleczną i zobaczyć jej dysk z zewnątrz. Możliwe jest też wyświetlenie 360-stopniowej panoramy z dowolnego miejsca, na przykład ze szczytu Mount Everestu, Placu Czerwonego lub… sprzed wejścia do EC1.

Kopuła Planetarium EC (II)

Kopuła 14-metrowego Planetarium w dawnej Elektrowni EC1 w Łodzi, przy ul. Targowej 1/3. Działalność instytucji rozpoczęła się 8 stycznia 2016 roku.

Planetarium robi bardzo pozytywne wrażenie. Należy wyrazić nadzieję, że jego funkcjonowanie wpłynie pozytywnie na edukację i podniesie wiedzę społeczeństwa na temat wyglądu nieba i tego, co na nim się dzieje.

Niestety nadal widać, że niebo jest sztuczne. Wyświetlone gwiazdy wyglądają inaczej niż prawdziwe, a gwiazdozbiory wydają się „mniejsze” niż w rzeczywistości… A może to tylko subiektywne odczucie autora tego tekstu?

EC1 Zachód (III)

Powstające w zachodniej części kompleksu EC1 Centrum Nauki i Techniki. Sterownia dawnej elektrowni.

Kolejną częścią sobotniej imprezy było zwiedzanie wciąż budowanej zachodniej części kompleksu EC1. Znajdzie się tu interaktywne Centrum Nauki i Techniki, a w nim stałe ekspozycje, będące elementami ścieżek edukacyjnych. Pierwsza z nich będzie dotyczyła przetwarzania energii (co kojarzy się z historią tego miejsca), druga opowie o historii i cywilizacji, a trzecia o mikroświecie i makroświecie. W tej samej części kompleksu powstaje też sferyczne kino 3D.

EC1 Zachód (II)

Powstające w zachodniej części kompleksu EC1 Centrum Nauki i Techniki. Sferyczne kino 3D.

Wszystkich Czytelników gorąco zachęcamy do wyjazdu do Łodzi i wizyty w nowo otwartym Planetarium. Program seansów i informacje o sposobie rezerwacji miejsc znaleźć można na stronie tej instytucji.

Wejście do EC1 Wschód

Wejście do wschodniej części kompleksu EC1 w Łodzi. Wewnątrz znajduje się Planetarium uruchomione w styczniu 2016 roku.

Autor

Michał Matraszek