Japońska Agencja Kosmiczna (JAXA) zaprezentowała kalendarium niefortunnych zdarzeń odpowiadających za katastrofę satelity Hitomi. Próby uratowania satelity są nadal podejmowane, lecz obecnie taki scenariusz jest bardzo mało prawdopodobny.

W ubiegłym tygodniu JAXA opublikowała raport przedstawiający przyczyny awarii statku kosmicznego oraz nieudane próby odzyskania kontaktu i kontroli nad satelitą Hitomi. Satelita został wystrzelony 17 lutego 2016, aby zrewolucjonizować astronomię rentgenowską. Wielu astronomów pokładało wielkie nadzieję w tej misji. Początkowo satelita był znany pod Astro-H, jednak krótko po wystrzeleniu zmieniono nazwę na Hitomi, co po japońsku oznacza źrenicę oka.

Przyrządy badawcze na pokładzie satelity Hitomi.

Katastrofa rozpoczęła się 26 marca, kiedy inżynierowie skierowali instrumenty satelity w kierunku aktywnego jądra galaktyki. Obserwacja miała być jednym z wielu rutynowych testów przyrządów badawczych znajdujących się na pokładzie. Krótko po wykonanym manewrze system kontroli położenia (który czuwa nad tym, aby satelita był wycelowany w odpowiednim kierunku) stwierdził, że pojazd zaczął się obracać, jednak tak się nie stało. Tak więc system postanowił przeciwdziałać „obrotowi” i to spowodowało, że sonda rzeczywiście zaczęła się obracać. Z powodu niekontrolowanej rotacji, satelita został automatycznie przełączony w stan awaryjny. Zazwyczaj stan awaryjny powoduje skierowanie baterii słonecznych w stronę Słońca w celu uzyskania jak największej ilości energii. Anteny zwróciły się jednak w stronę Ziemi. Ostatni manewr tylko pogorszył sprawę, zostały włączone silniki. Podczas gdy system kontroli położenia wciąż nie działał poprawnie, w rezultacie spowodowało to przyspieszenie rotacji.

JAXA nie spisała jeszcze satelity Hitomi na straty, ale prognozy nie są optymistyczne. Inżynierom udało nawiązać się kilka krótkich kontaktów podczas zeszłego miesiąca, ale nie byli w stanie odzyskać pełnej kontroli nad satelitą. Co ciekawe, Hitomi zdołał wykonać kilka udanych obserwacji przed utratą kontaktu. Niektóre wyniki są już w oczekiwaniu na publikację, a pozostałe dane będą wkrótce analizowane.

Satelita Hitomi przed wystrzeleniem.

Amatorscy tropiciele satelitów odegrali kluczową rolę w potwierdzaniu i nagrywaniu ruchu satelity na orbicie. Najlepszą metodą na dostrzeżenie satelity jest sprawdzenie, kiedy Hitomi będzie znajdował się w pobliżu jasnej gwiazdy. Potem odnalezienie satelity na niebie nie powinno przysparzać większych trudności. Strona Heavens-Above może być pomocnym źródłem w zlokalizowaniu satelity (Hitomi jest oznaczony jako NORAD ID 2012-016A).

Utrata satelity Hitomi to poważny cios dla astronomii rentgenowskiej. Wnioski wyciągnięte z tej misji zaprocentują i pozwolą uniknąć w przyszłości takich katastrof.

Autor

Avatar photo
Marcin Kastek

Miłośnik astronomii związany z Klubem Astronomicznym Almukantarat od 2014 roku.