Wiele wieków wstecz, niedoszła kolizja M82 ze swoim galaktycznym sąsiadem M81 rozpętała w tej pierwszej gwiezdny szał. Niezliczone ilości gwiazd wtedy poczęły krótkie życia, często zakończone supernowymi, kolektywnie wysyłając ogromne masy rozgrzanego gazu na odległości dziesiątek tysięcy lat świetlnych. Odtąd galaktyka M82 stała się nieregularną. Teraz naukowcy z Anglii oraz USA dokładnie badają pochodznie i naturę dżetów, a przy okazji zmontowali przepiękne zdjęcie tego galaktycznego ewenementu.

Dr Linda Smith, z Wydziału Fizyki i Astronomii z Universtiy College London, tłumaczy, „M82 charakteryzuje się nasileniem procesów gwiazdotwórczych, któ¶e są skupione w gęste skupiska gwiazd„. Napędzają one dżety gorącego gazu, które rozciagają się w przestrzeni miedzygalaktycznej po obu stronach dysku gwiezdnego galaktyki na dziesiątki tysięcy lat świetlnych. „Poszczególne części tego kosmicznego huraganu przemieszczają się z prędkością ponad półtora miliona kilometrów na godzinę.”

ESA

To zdjęcie pokazuje galaktyki M81 (po lewej stronie) oraz M82 (po prawej). Wykonał je Robert Gendle 12-calowym teleskopem na przedmieściach Hartford w stanie Cenneticut (w USA). Odległość pomiędzy tymi galaktykami na niebie to 37 minut kątowych, co odpowiada w przybliżeniu średnicy Księżyca.

Wielkie nasilenie procesów gwiazdotwórczych zaczęło się około 600 milionów lat temu, gdy do M82 zbliżył się jej sąsiad galaktyczny, M81. Pisaliśmy o tym we wcześniejszum newsie (Hubble odnalazł gwiazdy uformowane w galaktycznym zderzeniu„>zobacz).

Dr Smith, jej doktorant Mark Westmoquette oraz Jay Gallagher z Uniwersytetu w Wisconsin-Madison połączyli zdjęcia wykonane przez naziemny teleskop WIYN na Kitt Peak (Arizona, USA) oraz kosmiczny teleskop Hubble’a. Pozwoliło to spojrzeć na glaktykę M82 w wyjątkowy sposób. „Na tym zdjęciu połączono siłę teleskopu WIYN – czyli możliwość detekcji bardzo słabych i rozproszonych emisji – ze znakomitą ostrością HST. W rezultacie mamy pełen obraz superwiatru pochodzącego z M82,” opowiada Profesor Gallagher.

Najtrudniejszym pytaniem było jak pokazać obiekty obejmujące tak rozległą gamę jasności i rozdzielczości. Westmoquette odpowiada: „rozwiązaliśmy to nakładając na fragmenty zdjęcia z WIYN ostre odpowiedniki z HST w miejscach, gdzie precyzja jest kluczowa.” Były to głównie środkowe części galaktyki, co pozostawia nienaruszony widok wiatrów w całej swojej rozciągłości.

Po tym zabiegu, można prześledzić zewnętrzne części dżetów aż do miejsca w środku galaktyki, gdzie powstają. Przypomina to obserwację strugi dymu nad fabryką i szukanie komina, z którego ona pochodzi.

Wiele gwiazd w centrum M82 kończy swoje krótkie życia w wybuchach supernowych. Oznacza to, że powstający wiatr jest bogaty w ciężkie pierwiastki. Celem autorów zdjęcia jest zrozumienie struktury wielkich dżetów – kluczowe dla ewolucji tej galaktyki i ewentualnego skażenia pobliskiej przestrzeni międzygalaktycznej egzotycznymi pierwiastkami chemicznymi.

NASA

Galaktyka nieregularna M82, czyli NGC 3034, znajdująca się w Wielkiej Niedźwiedzicy, prawdopodobnie zawdzięcza swój kształt bliskiemu spotkaniu z obecnie odległą o 150000 lat świetlnych galaktyką M81. Jej jasność wynosi 8.4 magnitudo i odległa jest od nas o 12 milionów lat świetlnych. Znana jest pod nazwą galaktyki Cygaro, która pochodzi od jej kształtu.

Galaktyka M82 została odkryta 31. grudnia 1774 roku przez niemieckiego astronoma Johanna Elerta Bode’a. Znajduje się ponad 10 milionów lat świetlnych od naszej Drogi Mlecznej, w skupisku galaktyk zawierające M81, M82, NGC 3077 oraz NGC 2976. Jest małą galaktyką karłowatą o wielkości około jednej czwartej wielkości Drogi Mlecznej.

Na niebie, można ją znaleźć na północnej półkuli w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy. Jest dobrze widoczna w małym teleskopie (jasność względna 8.4), i jest najjaśniejszą galaktyką na niebie w świetle podczerwonym. M82 jest bardzo popularnym obiektem obserwacyjnym.

Zdjęcia przedstawiają galaktyki M81 i M82. Pierwsza z nich (w lewym dolnym rogu) jest znana jako Galaktyka Bodego, druga (w prawym górnym rogu) – jako Galaktyka Cygaro. Wzajemne położenie tych odległych od siebie zaledwie o 36 minut łuku obiektów prezentuje schemat. Wykorzystano Meade ETX-70AT (70/350) oraz kamerę internetową Philips Vesta Pro. Każda z fotografii stanowi sumę kilkudziesięciu ekspozycji o czasie naświetlania 20 sekund. Schemat wykonano w przy pomocy programu Starry Night.