Ostatni tydzień kalendarzowej jesieni przyniesie spotkanie Księżyca z Jowiszem i Uranem oraz Plejadami. Wieczorem można jeszcze obserwować Neptuna, zaś nad ranem widoczne są Wenus z Saturnem. Jak co roku około 14 grudnia promieniują meteory z roju Geminidów.
Kalendarzowa zima zaczyna się 22 grudnia o godzinie 0:38, a więc do jej rozpoczęcia jest jeszcze ponad tydzień. Tym razem początek zimy minie się tylko o nieco ponad 9 godzin z pełnią Księżyca, którą uświetni całkowite zaćmienie Srebrnego Globu, niestety w naszym kraju widoczne jako częściowe przy zachodzie naturalnego satelity Ziemi. Ale o tym wydarzeniu będzie osobna notka.
Poprzedni akapit był o tym, co się zdarzy w przyszłym tygodniu, natomiast w tym Księżyc przejdzie przez 3 gwiazdozbiory zodiakalne: Ryby, Barana i Byka. W poniedziałek i wtorek Księżyc przejdzie blisko Jowisza i Urana. Faza Księżyca wyniesie 52% i o godzinie pokazanej na mapce będzie się on znajdował ponad 10° nad widnokręgiem i jednocześnie ponad 6° na północ od pary planet Jowisz – Uran.
Odległość między planetami zmniejszy się do ok. 2° (czyli 4 średnice Księżyca). Jasność Jowisza spadnie do -2,4 magnitudo, a jego średnica – do 40″. Jasność Urana nie zmieni się i będzie wynosić +5,8 magnitudo.
Obie planety zachodzą coraz wcześniej (pod koniec tygodnia około 23:30). W układzie księżyców galileuszowych z naszego kraju będzie można zaobserwować następujące zjawiska:
- 13 XII godz. 16:37 zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
- 14 XII godz. 18:35 wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
- 15 XII od godz. 23:10 – podczas zachodu Jowisza Kallisto chowa się za tarczę planety,
- 16 XII godz. 16:55 wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
- 16 XII godz. 19:23 wejście Gaminedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 16 XII godz. 22:14 wyjście Ganimedesa z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
- 17 XII godz. 23:11 Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
- 18 XII godz. 20:29 wejście Io na tarczę Jowisza,
- 18 XII godz. 21:50 wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
- 18 XII godz, 22:44 zejście Io z tarczy Jowisza,
- 19 XII godz. 17:40 Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
- 19 XII godz. 20:50 wejście Europy na tarczę Jowisza,
- 19 XII godz. 21:15 wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia).
Po minięciu Jowisza z Uranem Księżyc powędruje dalej przez gwiazdozbiór Ryb, 16 i 17 grudnia – przez gwiazdozbiór Barana, a w sobotę i niedzielę – przez Byka. W czwartek 16 grudnia Srebrny Glob będzie miał fazę 80% i będzie mógł służyć za drogowskaz do najjaśniejszych gwiazd Barana: 8,5 stopnia do Hamala, 5° od Sheratana i 3,5 stopnia od gwiazdy podwójnej Mesarthim.
W nocy z 18 na 19 grudnia Księżyc przejdzie pod Plejadami. Im bliżej świtu, tym Księżyc będzie bliżej tej znanej gromady otwartej gwiazd. O godzinie 5 rano Srebrny Glob będzie około 2° na południe od Plejad.
Ostatniej nocy tego tygodnia Księżyc będzie w centralnej części konstelacji Byka. Będzie już prawie w pełni, gdyż jego faza będzie wynosić 97%, a odnaleźć będzie go można około 7° na północ od Aldebarana – najjaśniejszej gwiazdy tej konstelacji.
Mapka pokazuje położenie Księżyca, Jowisza, Urana i Neptuna w trzecim tygodniu grudnia 2010.
Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Wcześniej, bo około godziny 16:00 góruje Neptun. Niebo jest wtedy jeszcze jasne, a ponieważ ostatnia planeta Układu Słonecznego świeci z jasnością +7,9 magnitudo, to na jej obserwacje trzeba poczekać, aż się zrobi całkiem ciemno, czyli mniej więcej do godziny 17:30. Neptun znajduje się obecnie około 20' na północny wschód od gwiazdy μ Capricorni, powoli oddalając się od niej. Ale wciąż dzięki temu sąsiedztwu odnalezienie Neptuna jest stosunkowo łatwe. Dużo łatwiejsze niż wtedy, gry Neptunowi nie towarzyszy żadna jaśniejsza gwiazda.
Mapka pokazuje położenie radiantu roju meteorów Geminidów, które promieniują co roku około 13 grudnia.
Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Jak co roku około 13 i 14 grudnia maksimum swojej aktywności mają meteory z roju Geminidów. Jest to jeden z najbardziej aktywnych rojów meteorów na całym niebie, ponieważ w sprzyjających warunkach można zaobserwować ponad 100 meteorów na godzinę (czyli częściej niż 1 na minutę!).
W tym roku chyba nie będziemy mieli szczęścia, ponieważ maksimum aktywności jest spodziewane na wtorek 14 grudnia na godzinę 12 naszego czasu, czyli podczas naszego dnia.
Dodatkowym utrudnieniem w obserwacjach będzie coraz jaśniejszy Księżyc. Radiant roju wschodzi około 15:30, a więc Geminidy można obserwować od razu po zapadnięciu ciemności. Jednak najlepiej zaczekać do zachodu Księżyca, czyli do północy z 13 na 14 grudnia oraz do godziny 1:15 następnej nocy.
Więcej o obserwacjach meteorów można dowiedzieć się ze stron
Mapka pokazuje położenie Wenus i Saturna w trzecim tygodniu grudnia 2010.
Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Przed świtem osoby wstające wcześnie mają szansę obserwować kolejną (lecz nie tak bliską) parę planet – Wenus z Saturnem. Odległość między planetami wzrośnie już do ponad 22°. Saturn przebywa w gwiazdozbiorze Panny, około 2,5 stopnia od gwiazdy θ Virginis, zaś Wenus – w sąsiednim gwiazdozbiorze Wagi, około 3,5 stopnia na wschód od κ Virginis.
Jasność Wenus będzie wciąż na poziomie -4,6 magnitudo, ale jej tarcza zmniejszy się do 32 sekund kątowych, a faza wzrośnie do 38%. Saturn świeci blaskiem +0,8 wielkości gwiazdowej, a jego średnica będzie 2 razy mniejsza niż średnica Wenus – 17″. Maksymalna elongacja Tytana (zachodnia) wypada w tym tygodniu w środę 15 grudnia.
