Najciekawszym wydarzeniem nadchodzącego tygodnia (i całego miesiąca) będzie środowe całkowite zaćmienie Księżyca. Pora letnia oznacza, że Księżyc wtedy będzie znajdował się nisko nad horyzontem. Poza Księżycem wieczorem można wciąż obserwować Saturna, a nad ranem coraz śmielej pokazuje się Jowisz.

Srebrny Glob będzie głównym aktorem na nocnym niebie w nadchodzących dniach: przez cały tydzień jego faza będzie bardzo duża i jego blask zdominuje pozostałe ciała niebiańskie. Dodatkowo w nocy ze środy 15 czerwca na czwartek 16 czerwca dojdzie do całkowitego zaćmienia naturalnego satelity Ziemi o bardzo dużej fazie – 1,7 –, ale o tym zdarzeniu więcej będzie za chwilę.

Na razie skupię się na wędrówce Srebrnego Globu po czerwcowym niebie. W poniedziałek Księżyc przebywać będzie na tle gwiazdozbioru Wagi. Jego faza będzie już wynosiła około 90%, przez co odnalezienie niezbyt jasnych gwiazd Wagi nie będzie proste. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie znajdował się mniej więcej 5° od Zubenelgenubi – drugiej co do jasności (choć oznaczonej literą α) gwiazdy konstelacji. Gwiazda ta jest o tyle ciekawa, że tak naprawdę znajdują się tam dwie gwiazdy o jasnościach 2,8 oraz 5,2 magnitudo, odległe od siebie o spory dystans prawie 4 minut kątowych.

W następnych dwóch dniach, czyli we wtorek i środę będzie znacznie ciekawiej pod względem spotkań z gwiazdami, ponieważ Księżyc przejdzie do konstelacji Skorpiona i Wężownika mających w swoim składzie znacznie jaśniejsze gwiazdy. We wtorkowy poranek Srebrny Glob będzie miał fazę ponad 95% i wciąż będzie w Wadze, ale zbliży się już do charakterystycznego łuku gwiazd w północno-zachodniej części Skorpiona. W chwili pokazanej na mapce od Dschubby będzie dzieliło go 5°, zaś od gwiazdy Graffias – 7. Ta druga gwiazda jest ciekawym celem dla małych teleskopów, gdyż jest gwiazdą podwójną o separacji składników 14″.

W nocy z wtorku 14 czerwca na środę 15 czerwca naturalny satelita Ziemi odwiedzi gwiazdozbiór Skorpiona, będąc blisko Antaresa – najjaśniejszej gwiazdy konstelacji. Faza Księżyca będzie wynosić już 99%, a odnaleźć go będzie można nieco ponad 3° na północ od wspomnianego wyżej czerwonego nadolbrzyma.

Kolejna noc będzie bardzo ciekawa, bo tej właśnie nocy Księżyc wejdzie w cień Ziemi przez co na jakieś 2 godziny nie będzie przeszkadzał swym blaskiem w obserwowaniu gwiazd i to będzie najlepszy okres do obserwowania słabych obiektów w tym tygodniu, ale (jak już pisałem we wstępie więcej o zaćmieniu w osobnym akapicie). Na mapce pokazana jest pozycja Księżyca już po zaćmieniu. Będzie się on znajdował w sąsiedztwie niezbyt jasnych gwiazd Wężownika.

Noc z czwartku na piątek zastanie naturalnego satelitę Ziemi na północnych rubieżach gwiazdozbioru Strzelca. Tej nocy Księżyc będzie świecił prawie maksymalnym blaskiem, ponieważ jego faza będzie wynosić 98%. Tej nocy Księżyc będzie znajdował się około 5° na północ od Nunki – najjaśniejszej gwiazdy w całej konstelacji.

Zaznaczyłem również położenie gromady kulistej M22. Jest ona jedną z jaśniejszych takich gromad (jasność +5 wielkości gwiazdowych), jednak bliskość bardzo jasnego Księżyca (zaledwie 2° na zachód) spowoduje, że dostrzec ją będzie bardzo trudno (nawet na bezksiężycowym niebie w naszym kraju nie jest to proste ze względu na niskie położenie nad horyzontem).

W niedzielę 19 czerwca Księżyc dotrze już do gwiazdozbioru Koziorożca, jego faza spadnie do 89%, czyli będzie świecił wyraźnie słabiej niż w poprzednich dniach. O godzinie podanej na mapce Srebrny Glob znajdował się będzie niecałe 3° na wschód od gwiazdy Dabih i jednocześnie mniej niż 5° od gwiazdy Algiedi, która jest również układem podwójnym o dużym rozdzieleniu składników (ponad 6 minut kątowych).

StarryNight

Animacja przedstawia symulację całkowitego zaćmienia Księżyca widocznego z Sanoka (południowo-zachodnia Polska).

Animację wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Czas przejść do najciekawszego zjawiska w tym tygodniu: całkowitego zaćmienia Księżyca. W osobnym wpisie kolegi na ten temat zamieszczony jest wykonany przez Freda Espenaka z NASA rysunek pokazujący warunki widoczności zaćmienia z całej planety. Wynika z niego, że w Polsce zaćmienie najlepiej będzie widoczne w Bieszczadach, gdzie Księżyc wzejdzie tuż po rozpoczęciu się zaćmienia częściowego (U1 na rysunku), a najgorzej – w Świnoujściu, w którym Księżyc pojawi się nad horyzontem, już po rozpoczęciu się fazy całkowitej.

Na szczęście to zaćmienie będzie trwało bardzo długo: faza całkowita prawie 100 minut, zaś faza częściowa – około 2 godziny dłużej. Stanie się tak dlatego, że Księżyc przejdzie prawie przez sam środek cienia Ziemi (faza zaćmienia będzie miała wartość aż 1,7. Będzie to najgłębsze zaćmienie od 2000 roku, dlatego może się zdarzyć tak, że podczas maksimum zaćmienia Księżyc może być trudno dostrzegalny gołym okiem.

Dokładne momenty najważniejszych zjawisk podczas tego zaćmienia zawarte są w tabeli:

• początek fazy półcieniowej (P1): 15 VI, godz. 19:25,
• początek fazy częściowej (U1): 15 VI, godz. 20:23,
• początek fazy całkowitej (U2): 15 VI, godz. 21:22,
• koniec fazy całkowitej (U3): 15 VI, godz. 23:03,
• koniec fazy częściowej (U4): 16 VI, godz. 0:02,
• koniec fazy półcieniowej (P4): 16 VI, godz. 1:00.

W powyższej animacji pokazana jest symulacja przebiegu zaćmienia dla Sanoka, czyli miasta położonego w południowo-wschodniej Polsce. Natomiast w tabelce wypisałem wschód Księżyca i wysokość nad horyzontem podczas fazy maksymalnej dla kilku miast w naszym kraju:

StarryNight

Mapka pokazuje położenie Saturna w trzecim tygodniu czerwca 2011 roku.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Poza Księżycem na naszym niebie widoczne są dwie planety – olbrzymy: Saturn i Jowisz. Pierwsza z nich widoczna jest wieczorem nad południowo-zachodnim horyzontem, tuż po zachodzie Słońca na wysokości około 30°, zaś o godzinie podanej na mapce Saturn zbliży się do horyzontu na 20°. W tych dniach jasność planety wynosi +0,8 magnitudo, jej tarcza ma wielkość 18″, natomiast maksymalna elongacja Tytana wypada w czwartek 16 czerwca.

Saturn właśnie zakręca na pętli kreślonej po niebie i w następnych tygodniach jego widoczność będzie się dość szybko pogarszać. Na początku tego tygodnia minimum osiągnie odległość Saturna od Porrimy: w poniedziałek 13 czerwca dystans ten będzie mniejszy niż 16 minut kątowych, ale w następnych dniach i tygodniach odległość ta będzie rosła. Bliskość Porrimy jest znakomitą okazją do oceny szybkości ruchu Saturna po niebie.

StarryNight

Mapka pokazuje położenie Jowisza w trzecim tygodniu czerwca 2011.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Druga z planet olbrzymów jest widoczna nad samym ranem. Żeby ją zobaczyć – trzeba nie spać tuż przed świtem. Jowisz wschodzi obecnie około godziny 2:00, a półtora godziny później znajduje się mniej więcej 10° nad wschodnim horyzontem, gdyż przebywa w gwiazdozbiorze Barana, blisko granicy z Rybami. Jowisz jest jeszcze daleko od Ziemi, dlatego jego jasność jest stosunkowo niska: -2,2 wielkości gwiazdowej, natomiast jego tarcza ma wielkość 36 sekund kątowych (czyli ma średnicę 2 razy większą niż średnica Saturna). Warunki widoczności księżyców galileuszowych wciąż są złe.