Po zeszłotygodniowym nowiu Księżyc nieśmiało powraca na wieczorne niebo. W minioną niedzielę Srebrny Glob minął Wenus, a dzisiaj minie Saturna. W następnych dniach Księżyc powędruje na południowy wschód i prawie otrze się o dwie dość jasne gwiazdy: Graffias (β Sco) oraz Dabih (β Cap). Przez całą noc można obserwować gwiazdę nową w Delfinie, która otrzymała oficjalną nazwę V339 Delphini, natomiast w drugiej połowie nocy nad horyzontem przebywają m.in. Jowisz i Mars. Czerwona Planeta na początku tygodnia minie gromadę otwartą gwiazd M44.
W najbliższych dniach Księżyc przejdzie przez najbardziej na południe wysuniętą część swojej orbity i przez cały najbliższy tydzień nie będzie zbyt dobrze widoczny, ponieważ podczas górowania będzie zajmował pozycję około 20° nad południowym horyzontem, choć jego faza będzie przez cały tydzień rosła i Księżyc będzie świecił coraz jaśniej. Do końca tygodnia Srebrny Glob dotrze do gwiazdozbioru Koziorożca, gdzie zakryje jasną gwiazdę, jednak w Polsce to zjawisko nie będzie widoczne, ale o tym więcej za chwilę.
W poniedziałek 9 września Księżyc już będzie 4 dni po nowiu i będzie znajdował się na pograniczu gwiazdozbiorów Panny i Wagi. Jego tarcza będzie miała już fazę 19%, ale mimo tego Księżyc zajdzie mniej niż półtora godziny po Słońcu. Tego wieczoru 3° na północ od Księżyca znajdował się będzie Saturn, który schowa się pod horyzont zaledwie pół godziny później. Obecnie planeta świeci blaskiem +0,7 magnitudo, a jej tarcza ma średnicę 16″. O godzinie podanej na mapce animacji dla tego dnia Saturn będzie znajdował się na wysokości ok. 7° nad południowo-zachodnim widnokręgiem, natomiast Księżyc – wspomniane 3° niżej. Na jeszcze jasnym o tej porze niebie Saturn może być trudny do dostrzeżenia i warto wspomóc się lornetką.
Dużo łatwiejsza do odszukania jest Wenus, która w dalszym ciągu ślizga się wzdłuż horyzontu i o tej samej porze zajmuje pozycję ok. 2° nad horyzontem. Jednak Wenus świeci dużo jaśniej od Saturna (obecnie z jasnością -4,1 wielkości gwiazdowej) i z tego względu można ją już próbować dostrzec nawet przed zachodem Słońca. Do końca tygodnia faza Wenus zmniejszy się do 69%, a jej tarcza urośnie do ponad 16″, zatem wielkości tarcz Saturna i Wenus są bardzo podobne, ale w teleskopie powinno się dać zauważyć, że tarcza Wenus nie jest okrągła. Wenus powoli zbliża się do Saturna i w niedzielę odległość między tymi planetami będzie mniejsza już niż 5°.
Mapka pokazuje położenie Księżyca i gwiazdy V339 Del w drugim tygodniu września 2013 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
W drugiej części tygodnia Księżyc będzie zwiększał swoją fazę i będzie świecił coraz dłużej po zmierzchu. W środę 11 września Księżyc dotrze już do gwiazdozbioru Skorpiona i wieczorem jego tarcza, o fazie 39% będzie znajdowała się ok. 10° nad południowo-zachodnim horyzontem, nieco ponad 3° na wschód od gwiazdy Graffias oraz jednocześnie 7° na północny zachód od najjaśniejszej gwiazdy całej konstelacji – Antaresa.
Piątek 13 września i sobotę 14 września Księżyc przeznaczy na odwiedziny gwiazdozbioru Strzelca. W piątek faza Księżyca wyniesie 62%, zaś dzień później – 73%. W piątek około 5° na południe od Srebrnego Globu świecić będzie jedna z jaśniejszych gwiazd Strzelca – Kaus Borealis, natomiast dobę później 10° na południowy zachód od niego znajdowała się będzie gwiazda Nunki.
W niedzielę 15 września Księżyc dotrze do ostatniego z odwiedzanych w tym tygodniu gwiazdozbiorów, czyli do zachodnich krańców Koziorożca. Do tego dnia jego faza urośnie już do 83% i przejdzie on bardzo blisko gwiazdy Dabih, oznaczanej na mapach grecką literą β. W naszym kraju będzie można zobaczyć, jak Księżyc przechodzi ok. 20 minut kątowych na południe od tej gwiazdy (brzeg tarczy Księżyca, zaledwie 5' na południe, a południowo-wschodniej Polsce jeszcze bliżej), natomiast mieszkańcy
Mapka pokazuje położenie nowej w Delfinie (Nova Delphini) 2013 (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Mapkę opisano w GIMP-ie (http://www.gimp.org), zaś wykonano w programie AstroJaWil (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy/astrojawil/).
Jak widać na poprzedniej mapce w niedzielę 15 września ok. 35° na północ od Księżyca znajdowała się będzie gwiazda nowa w Delfinie, która otrzymała już oficjalną nazwę V339 Delphini. Jednak oczywiście można (a nawet należy, bo potem będzie przeszkadzał jasny Księżyc) ją obserwować już wcześniej, nie czekając, aż w jej pobliże dotrze naturalny satelita Ziemi. V339 Del systematycznie słabnie i obecnie ma jasność około 7,5 magnitudo, ale wciąż jest bez problemu widoczna przez lornetki i małe teleskopy.
Animacja pokazuje położenie Marsa i Jowisza w drugim tygodniu września 2013 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Animację wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Coraz wcześniej wchodzą Jowisz z Marsem. Największa planeta Układu Słonecznego pojawia się nad horyzontem już około północy, natomiast Czerwona Planeta wschodzi dwie godziny później. Obie planety powoli zbliżają się do Ziemi. Jowisz robi to szybciej i w jego przypadku wzrost jasności i średnicy kątowej jest wyraźniejszy. W tym tygodniu Jowisz świeci blaskiem -2,1 wielkości gwiazdowej, zaś jego tarcza ma średnicę 36″. Coraz lepiej zatem widoczne są szczegóły na jowiszowej tarczy.
W układzie księżyców galileuszowych w tym tygodniu będzie można dostrzec następujące zjawiska:
- 10 września, godz. 5:32 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
- 12 września, godz. 0:20 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
- 12 września, godz. 0:30 – wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 12 września, godz. 4:26 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
- 12 września, godz. 5:34 – wyjście Europy zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
- 12 września, godz. 5:40 – wejście Io na tarczę Jowisza,
- 13 września, godz. 1:38 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 13 września, godz. 5:08 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
- 14 września, od wschodu Jowisza (ok. godz. 0:00) cień Io na tarczy planety,
- 14 września, godz. 0:06 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
- 14 września, godz. 0:10 – wejście Io na tarczę Jowisza,
- 14 września, godz. 1:12 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
- 14 września, godz. 2:24 – zejście Io z tarczy Jowisza.
Mars od jakiegoś czasu przebywa w gwiazdozbiorze Raka i na przełomie tego i poprzedniego tygodnia przeszedł na tle znanej gromady otwartej gwiazd M44. Dziś rano, w poniedziałek 9 września Mars przeszedł zaledwie 10' na południe od charakterystycznego trapezu w centrum gromady. Natomiast w następnych dniach Mars będzie się oddalał od gromady i do niedzieli 15 września oddali się już na ponad 4°. W tych dniach Mars świeci z jasnością +1,6 magnitudo, a jego tarcza ma średnicę niewiele większą od 4″.
