Zaczynający się właśnie tydzień będzie ostatnim tygodniem letnim w tym roku. W poniedziałek 16 września Słońce wejdzie do gwiazdozbioru Panny, a w niedzielę 22 września, o godzinie 22:44 naszego czasu wejdzie w znak Wagi, przechodząc na pół roku na południową półkulę nieba, rozpoczynając tym samym astronomiczną jesień. W najbliższych dniach na wieczornym niebie Wenus minie Saturna, przez całą noc można obserwować gwiazdę V339 Del, zaś w drugiej połowie nocy – Jowisza i Marsa. Przejściu od wieczora do rana będzie towarzyszył bardzo jasny Księżyc, którego pełnia wypada w czwartek 19 września, a kilkadziesiąt godzin później zakryje on w miarę jasną gwiazdę ε Psc. Wcześniej w małej odległości Księżyc minie Urana, który na początku października znajdzie się w opozycji do Słońca.

Saturn powoli zbliża się do Słońca, natomiast Wenus jeszcze przez półtora miesiąca będzie się od niego oddalać. W środę 18 września obie planety spotkają się 43° na wschód od Słońca, przy czym Saturn będzie świecił około 3,5 stopnia na północ od Wenus. W kolejnych dniach Saturn podąży w kierunku Słońca, natomiast Wenus 45 minut po zmierzchu będzie wciąż zajmowała pozycję około 2° na południowo-zachodnim widnokręgiem, Saturn będzie ok. 3° wyżej.

Jeśli tylko dysponujemy odpowiednio odsłoniętym widnokręgiem, to Wenus powinna być widoczna bez większego kłopotu, ponieważ świeci bardzo jasno, blaskiem -4,1 wielkości gwiazdowej, a przez teleskopy można próbować dostrzec jej tarczę o średnicy 17″ i fazie 66%. Dużo trudniej będzie z Saturnem, który świeci blaskiem +0,7 wielkości gwiazdowej, choć średnica jego tarczy jest podobna do wenusjańskiej: 16″, całkiem inna za to faza – 100%. Jednak, aby w miarę komfortowo obserwować zbliżenie obu planet trzeba pojechać przynajmniej do basenu Morza Śródziemnego. Np. na Malcie o porównywalnej porze (Słońce 8° pod horyzontem) Wenus znajduje się ok. 12° nad horyzontem, zaś Saturn – stopni 15. Bardziej na południe jest jeszcze lepiej. Do końca tygodnia Wenus oddali się od Saturna na 5,5 stopnia.

Mapka pokazuje położenie Księżyca, Urana i gwiazdy V339 Del w trzecim tygodniu września 2013 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Po zapadnięciu ciemności na nocnym niebie będzie dominował Księżyc. Naturalny satelita Ziemi przejdzie przez pełnię prawie dokładnie w środku tygodnia, w czwartek 19 września o godzinie 13:13 naszego czasu, dlatego w poniedziałkowy wieczór jego faza wynosić będzie 90%, zaś w niedzielę 22 września – 88%, ale faza będzie się zmniejszać i ciemny będzie zachodni brzeg księżycowej tarczy. W tym czasie Księżyc przemieści się od gwiazdozbioru Wodnika do gwiazdozbioru Barana.

Jak już wspomniałem w poniedziałek 16 września Srebrny Glob będzie miał fazę 90% i będzie się znajdował na pograniczu gwiazdozbiorów Koziorożca i Wodnika. Około 7,5 stopnia na północny wschód od niego będzie świeciła gwiazda Sad al Suud, czyli najjaśniejsza gwiazda Wodnika, choć oznaczana na mapach grecką literą β.

Jednocześnie 35° na północ od jasnego Księżyca będzie znajdowała się gwiazda V339 Delphini, czyli wybuchła miesiąc temu gwiazda nowa (dokładna mapka jej położenia z programu AstroJaWil jest dostępna tutaj). Księżyc na pewno nie będzie pomagał w jej obserwacjach, na szczęście będzie daleko od niej. V339 Del cały czas słabnie i obecnie świeci z jasnością około +8 magnitudo.

W kolejnych dniach Księżyc będzie wędrował przez gwiazdozbiory Wodnika i Ryb, które składają się z niezbyt jasnych gwiazd, które będą niknąć w silnym blasku Srebrnego Globu. Warto zwrócić uwagę na noc z piątku 20 września na sobotę 21 września, kiedy Księżyc spotka się z Uranem, a kilkanaście godzin później zakryje jedną z gwiazd Ryb – ε Psc. Uran jest blisko opozycji, która przypada w tym roku na czwartek 3 października. Dlatego planeta ma stosunkowo dużą jasność +5,7 wielkości gwiazdowej. O godzinie podanej na mapce tarcza Księżyca będzie miała fazę 98% i będzie znajdowała się ponad 4° na wschód od Urana. Jednocześnie 3° na wschód od Księżyca świecić będzie gwiazda ε Psc, której jasność obserwowana wynosi +4,3 magnitudo. Dystans ten Księżyc pokona w mniej więcej 6 godzin i zakryje wspomnianą gwiazdę. Do zakrycia dojdzie w sobotę 21 września około godziny 2:30 naszego czasu, zaś do odkrycia – ok. godz. 3:32. Jednak silny blask Księżyca spowoduje, że zjawisko nie będzie zbyt atrakcyjne dla obserwatorów.

W sobotę wieczorem Księżyc dotrze na pogranicze gwiazdozbiorów Ryb i Barana, a niedzielę Księżyc spędzi w Baranie. O godzinie podanej na mapce w sobotę faza Księżyca będzie wynosić 94%, zaś dobę później – 88%. W sobotę Księżyc będzie świecił ok. 9° na południe od gwiazdy Mesarthim, 11° na południe od gwiazdy Sheratan oraz 14° na południe od gwiazdy Hamal, czyli najjaśniejszej gwiazdy w całej konstelacji Barana. W niedzielę od wszystkich trzech gwiazd Księżyc będzie dzieliło mniej więcej 11°.

Mapka pokazuje położenie Jowisza i Marsa w trzecim tygodniu września 2013 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

W drugiej połowie nocy można obserwować Jowisza i Marsa. Czerwona Planeta cały czas oddala się od największej planety Układu Słonecznego i w niedzielę 22 września dystans między planetami urośnie do prawie 30°. Jowisz przebywa w gwiazdozbiorze Bliźniąt i świeci już z jasnością -2,1 magnitudo. Jego tarcza ma średnicę 37″ i szczegóły na niej widoczne są coraz lepiej. Przez lornetki i teleskopy można obserwować ruch księżyców galileuszowych planety, a przez teleskopy będzie można zobaczyć następujące zjawiska:

  • 17 września, godz. 1:14 – wejście Kalisto w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 17 września, godz. 1:28 – wyjście Kalisto z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 19 września, godz. 0:24 – wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 19 września, godz. 3:02 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 19 września, godz. 4:32 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 19 września, godz. 6:20 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 20 września, godz. 3:30 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 20 września, od wschodu Jowisza (ok. godz. 23:50) cień Europy na tarczy planety,
  • 21 września, godz. 0:02 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
  • 21 września, godz. 0:14 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 21 września, godz. 0:48 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 21 września, godz. 2:06 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 21 września, godz. 2:48 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
  • 21 września, godz. 3:06 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 21 września, godz. 4:20 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 22 września, godz. 1:34 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia).

Mars przebywa w sąsiednim gwiazdozbiorze Raka. Czerwona Planeta również zbliża się do Ziemi, ale robi to dużo wolniej od Jowisza i jego jasność rośnie równie wolno. Ale już za miesiąc zmiany jasności nabiorą tempa i Mars zacznie zauważalnie zwiększać blask. Obecnie jasność planety wynosi +1,6 magnitudo, a jej tarcza ma średnicę 4″. Mars minął już gromadę M44 i przemieszcza się w kierunku gwiazdozbioru Lwa. Pod koniec tygodnia odległość planety od gromady otwartej gwiazd wynosić będzie już ponad 9°.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher