To budząca się do życia… gwiazda! Połączone obserwacje należącego do NASA Kosmicznego Teleskopu Spitzera oraz zespołu anten radiowych ALMA w Chile ukazały dokładniej niż kiedykolwiek narodziny gwiazdy w dobrze zbadanym obiekcie znanym jako HH 46/47.

Artykuł napisał Krzysztof Szyszka.

Obiekty Herbiga–Haro (HH) tworzą się, gdy strumienie materii wyrzucane przez nowonarodzone gwiazdy zderzają się z materiałem otaczającym, tworząc małe, jasne regiony mgławicowe. Dla naszych oczu, ruchy wewnątrz wielu obiektów HH są zasłonięte przez otaczający gaz i pył. Ale światło podczerwone oraz radiowe widziane odpowiednio przez Spitzera i ALMA przebijają ciemną kosmiczną chmurę wokół HH 46/47, żeby wpuścić nas do akcji.

Obserwacje Spitzera pokazują dwa ponaddźwiękowe wyrzuty wychodzące z centralnej gwiazdy, które odrzucają otaczający gaz i formują go na kształt dwóch wielkich baniek. Specyficzne położenie obiektu HH 46/47 na krawędzi otaczającego go obłoku sprawia, że wyrzuty materii przechodzą przez dwa różne środowiska kosmiczne. Prawy strumień, skierowany do wewnątrz chmury, przeciska się przez „ścianę” materii, podczas gdy ścieżka lewego poza chmurę jest względnie czysta – znajduje się na niej znacznie mniej materii. Takie ustawienie jest niezmiernie wygodne dla naukowców, którzy mogą w wygodny sposób porównać i zbadać różnice reakcji wiązek z ich otoczeniem.

Zdjęcie tego samego obiektu wykonanego z pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a ukazuje chmurę, przez którą musi się przedostać prawy wyrzut materii z gwiazdy.

Młode gwiazdy podobne do Słońca muszą usunąć część z opadającego na nie gazu, by stać się stabilne, a HH 46/47 jest doskonałym laboratorium do badania tego procesu” – mówi Alberto Noriega–Crespo, naukowiec z Centrum Przetwarzania i Analizy Promieniowania Podczerwonego z Kalifornijskiego Instytutu Technologicznego w Pasadenie w Kalifornii. „Dzięki Spitzerowi, wypływ materii z HH 46/47 jest uważany za jeden z najlepszych przykładów strumieni obecnych w podobnych rozszerzających się jak bańka strukturach„.

Noriega-Crespo prowadzi zespół, który rozpoczął studia nad HH 46/47 z pomocą teleskopu Spitzera prawie 10 lat temu, kiedy ów teleskop po raz pierwszy spojrzał na niebo. Teraz, przy użyciu nowej techniki przetwarzania obrazu opracowanej w ciągu ostatnich kilku lat, on i jego koledzy byli w stanie wygenerować obraz HH 46/47 w wyższej rozdzielczości.

Zdjęcie z Kosmicznego Teleskopu Spitzera w podczerwieni, ukazujące dwa wyrzuty materii z gwiazdy wraz ze szczegółami niewidocznymi w świetle widzialnym.

Tymczasem świeże obrazy HH 46/47 wykonane przez ALMA wykazały, że gaz w bańkach rozszerza się szybciej, niż wcześniej sądzono. Ta szybsza ekspansja ma wpływ na ogólną ilość turbulencji w chmurze gazowej, która przyczyniła się do powstania samej gwiazdy. Z kolei owe dodatkowe zawirowania mają wpływ na to, czy i jak inne gwiazdy będą się formować w tym gazowym, zakurzonym, a tym samym korzystnym dla narodzin gwiazd fragmencie przestrzeni.

Obserwacje z użyciem ALMA oraz ich analizę wykonał zespół kierowany przez Hectora Arce na Uniwersytecie Yale, New Haven, USA, a ich wnioski zostały ostatnio opublikowane w czasopiśmie „The Astrophysical Journal”.

Zespół anten ALMA, będący międzynarodowym przedsięwzięciem astronomicznym, jest zarządzany wspólnie przez państwa Europy, Ameryki Północnej i wschodniej Azji w porozumieniu z Republiką Chile.

Autor

Avatar photo
Redakcja AstroNETu