We wtorek 23 września zacznie się astronomiczna jesień, a kilka dni później dnie staną się krótsze od nocy. Początek jesieni będzie bezksiężycowy w związku z przypadającym na środę 24 września rano nów Srebrnego Globu. Sam Księżyc można było dostrzec jeszcze dzisiaj rano, a po nowiu zacznie być widoczny dopiero w weekend, gdy będzie mijał Saturna i Marsa. Na ciemnym niebie można obserwować trzy kolejne planety Układu Słonecznego: Neptuna i Urana (prawie całą noc) oraz Jowisza (tę planetę dopiero nad ranem). Przez większą część nocy widoczna jest, choć coraz słabiej, kometa Jacquesa. Jednak podąża ona prawie dokładnie na południe i stąd z każdym dniem jest ona widoczna krócej i coraz niżej nad widnokręgiem.

W dniu jutrzejszym Słońce przetnie równik niebieski i na prawie pół roku (do 20 marca przyszłego roku) przeniesie się na południową półkulę nieba, rozpoczynając tym samym jesień na półkuli północnej i wiosnę na półkuli południowej naszej planety. Dzień ten tradycyjnie nazywa się równonocą, sugerując, że długość dnia jest taka sama, jak długość nocy, ponieważ terminator dzieli Ziemię dokładnie wzdłuż południków. Jednak ze względu refrakcję i niepunktowe rozmiary tarczy słonecznej faktyczne zrównanie dnia z nocą następuje Jesień w doliny przyszła dziś nad ranem„>kilka dni później (a wiosną – kilka dni wcześniej).

Jeszcze zanim zacznie się jesień, w poniedziałek 22 września tuż przed świtem można było dostrzec bardzo cienki sierp zdążającego do nowiu Księżyca, do którego zostało 2 dni. Na godzinę przed wschodem Słońca (na tę porę wykonana jest mapka) Księżyc miał fazę 4% i znajdował się na wysokości niecałych 8° nad wschodnim widnokręgiem. Również 8° prawie dokładnie nad Księżycem świecił Regulus, czyli najjaśniejsza gwiazda konstelacji Lwa.

Jednocześnie ponad 22° od Księżyca (na godzinie 1) znajdowała się planeta Jowisz, zaś kolejne 7° dalej w tym samym kierunku – znana gromada otwarta gwiazd M44. Największa planeta krążąca wokół Słońca świeci już z jasnością -1,9 wielkości gwiazdowej, a jej tarcza ma średnicę 33″. O godzinie podanej na mapce Jowisz znajduje się już na wysokości prawie 30° nad wschodnim widnokręgiem.

W układzie księżyców galileuszowych w tym tygodniu będzie można dostrzec następujące zjawiska:

• 22 września, godz. 2:11 – od wschodu Jowisza Europa na tarczy planety,
• 22 września, godz. 3:44 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 23 września, godz. 5:08 – wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 24 września, godz. 4:00 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 24 września, godz. 4:58 – wejście Io na tarczę Jowisza,
• 24 września, godz. 6:20 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 25 września, godz. 4:24 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 29 września, godz. 1:50 – od wschodu Jowisza cienie Kalisto i Europy na tarczy planety(cień Kalisto blisko środka tarczy, cień Europy tuż przy wschodniej krawędzi tarczy),
• 29 września, godz. 3:34 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 29 września, godz. 4:06 – zejście cienia Kalisto z tarczy Jowisza,
• 29 września, godz. 4:30 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza.

Najciekawiej będzie się działo w nocy z niedzieli 28 na poniedziałek 29 września, gdy Jowisz wzejdzie z cieniami dwóch swoich księżyców na tarczy, a do rana będzie jeszcze można zaobserwować wejście Europy na tarczę Jowisza oraz zejście cieni obu księżyców z jowiszowej tarczy.

StarryNight

Mapka pokazuje położenie Marsa, Saturna i Księżyca w czwartym tygodniu września 2014 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

W środę 24 września o godzinie 8:14 Księżyc przejdzie przez nów i na wieczornym niebie zacznie się pojawiać dopiero w weekend, jednak warunki jego widoczności będą słabe i poprawią się dopiero w przyszłym tygodniu. W sobotę 27 września około godziny 19:25, czyli prawie dokładnie godzinę po zmierzchu, naturalny satelita Ziemi będzie miał fazę 11% i będzie się znajdował na wysokości zaledwie 2° nad południowo-zachodnim widnokręgiem. Zatem, aby mieć szansę go dostrzec, trzeba dysponować odpowiednio odsłoniętym widnokręgiem, przyda się też lornetka. Tego wieczoru nieco ponad półtora stopnia na lewo i trochę w dół (na godzinie 8) od niego znajdowała się będzie gwiazda Zuben Elgenubi, natomiast 6° na lewo i w górę (na godzinie 10) – planeta Saturn. Dobę później faza Księżyca urośnie do 19%, a będzie on zajmował pozycję ponad 6° na wschód od Saturna i jednocześnie prawie 14° na zachód od Marsa, na wysokości około 6° nad widnokręgiem.

Same planety też są widoczne słabo, choć Mars nieco lepiej, ponieważ przesuwa się on po niebie szybciej od Saturna i Słońce nie dogania go tak szybko. Do końca tygodnia odległość między tymi planetami urośnie już do 20°. Saturn świeci obecnie z jasnością +0,6 wielkości gwiazdowej, zaś Mars jest o 0,2 wielkości gwiazdowej słabszy. Jednak ze względu na niskie położenie nad widnokręgiem (Saturn nieco mniej, Mars – nieco więcej niż 5°) samo odnalezienie planet może być wyzwaniem.

StarryNight

Animacja pokazuje położenie C/2014 E2 (Jacques) w czwartym tygodniu września 2014 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Przez większą część nocy można obserwować kometę Jacquesa (C/2014 E2). Kometa cały czas przesuwa się na południe i jest widoczna coraz krócej. W ciągu tygodnia jej czas przebywania nad widnokręgiem skurczy się prawie o całą godzinę. Jednocześnie kometa oddala się od Słońca i od Ziemi, co ma odbicie w jej obserwowanej jasności. Kometa świeci blaskiem około +9 wielkości gwiazdowej i do jej dostrzeżenia potrzebny jest coraz większy teleskop. Kometa Jacquesa najwyżej nad widnokręgiem znajduje się przed godziną 20, gdy jeszcze nie do końca jest ciemno, ale do zapadnięcia ciemności nie trzeba długo czekać, gdyż noc astronomiczna zaczyna się około godziny 20:20.

Ten tydzień kometa zacznie w okolicach znajdującej się w Lisku gromady otwartej gwiazd Wieszak. W poniedziałek 22 września wieczorem oba ciała niebieskie będą oddalone od siebie o mniej więcej 3°, przy czym kometa będzie się znajdowała na południowy zachód od gromady gwiazd (mniej więcej na godzinie 5). Potem kometa podąży na południowy zachód i w sobotę 27 września zbliży się na odległość niecałych 2° do gwiazdy Deneb el Okab (ζ Aql), świecącej z jasnością obserwowaną +3 magnitudo. Tutaj jest do pobrania mapa z dokładną trajektorią komety, wykonana w programie Nocny Obserwator).

StarryNight

Mapka pokazuje położenie Urana i Neptuna w czwartym tygodniu września 2014 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Po tym, jak Słońce schowa się już głęboko pod horyzont można też zapolować na dwie ostatnie planety Układu Słonecznego, choć powinny być one łatwiejszym celem od komety, ponieważ ich jasność nie rozprasza się na duży obszar. Neptun góruje przed godziną 23:00 i obecnie znajduje się prawie na przedłużeniu linii łączącej gwiazdę 58 Aquarii z σ Aquarii. Netpuna znaleźć można przedłużając odległość między tymi gwiazdami 1,5 razy (odległość między gwiazdami to 20', zaś Neptun jest oddalony od σ Aqr o 30'), jako gwiazdę o jasności +7,8 wielkości gwiazdowej.

Znajdujący się w Rybach Uran najwyżej nad horyzontem jest około godziny 1 w nocy. Trójkąt równoramienny, jaki ta planeta tworzyła z gwiazdami ε I δ Piscium już się wyraźnie zepsuł, ponieważ Uran przesunął się na południowy zachód, bliżej drugiej z wymienionych gwiazd. Pod koniec tygodnia Uran będzie się znajdował niecałe 3° od gwiazdy δ Psc i jednocześnie pół stopnia dalej od gwiazdy ε Psc. Uran cały czas zbliża się do mającej porównywalną z nim jasność gwiazdy 96 Psc (+5,7 mag, we wstawce jest ona tuż nad ekliptyką, nad literką „n” w słowie „Uran”). W niedzielę 28 września odległość między tymi ciałami niebieskimi będzie wynosić około 100 minut kątowych.