Zaczął się grudzień, a to oznacza, że już tylko przez 3 tygodnie dzień będzie się skracał, a potem, przez kolejne pół roku, będzie się wydłużał. Ale już od 13 grudnia zacznie przybywać dnia wieczorem. W pierwszym grudniowym tygodniu na niebie dominował będzie Księżyc, którego pełnia przypada w sobotę 6 grudnia. Zanim jednak do niej dojdzie Srebrny Glob w małej odległości minie planetę Uran i gwiazdę Aldebaran. Na wieczornym niebie Mars coraz bardziej zbliża się do Neptuna, a dwie godziny po zachodzie Czerwonej Planety pojawia się na nim Jowisz.

Ostatni miesiąc br. Księżyc zacznie w Rybach i do końca tygodnia odwiedzi jeszcze gwiazdozbiory Barana, Byka, Oriona i Bliźniąt. W poniedziałek 1 grudnia o zmierzchu naturalny satelita Ziemi będzie się znajdował na wysokości ponad 20° nad południowo-wschodnim widnokręgiem, a jego tarcza będzie miała fazę 74%. Trzy godziny później Księżyc będzie już bliski górowania na dwukrotnie większej wysokości. 3,5 stopnia na wschód od niego będzie można odnaleźć planetę Uran. Do zachodu obu ciał niebiańskich (po godzinie 2 następnego dnia) Księżyc zbliży się do Urana na odległość mniejszą, niż 40'. Dobę później tarcza Srebrnego Globu będzie oświetlona w 84%, minie siódmą planetę Układu Słonecznego i będzie oddalona od niej o prawie 11° na północny wschód od niej.

Uran powoli przygotowuje się do zmiany swojego ruchu z wstecznego na prosty i już prawie stoi w miejscu względem okolicznych gwiazd. Planeta świeci obecnie z jasnością +5,8 magnitudo i nadal przebywa nieco ponad 3° prawie dokładnie na południe od gwiazdy δ Psc, której jasność obserwowana to +4,4 wielkości gwiazdowe. To oznacza, że silny już tego wieczora księżycowy blask będzie silnie wpływał na możliwość dostrzeżenia gwiazd i planet wymienionych w tym paragrafie.

W środę 3 grudnia Księżyc zawędruje do gwiazdozbioru Barana, przechodząc na południe od najjaśniejszych gwiazd tej konstelacji. Do tego dnia tarcza Księżyca zwiększy swoją fazę do 91%, zaś wieczorem będzie można go obserwować w odległości od 10 do 12 stopni od gwiazd Hamal, Sheratan i Mesarthim.

Piątek 5 grudnia i sobotę 6 grudnia Księżyc spędzi w gwiazdozbiorze Byka. Jego blask będzie wtedy bliski maksimum, ponieważ s piątek jego faza będzie wynosiła 99%, a w sobotę – 100%. W piątkowy wieczór Księżyc wzejdzie prawie dokładnie o zachodzie Słońca i będzie wtedy się znajdował niecałe 9° na południowy wschód od Plejad oraz jednocześnie trochę ponad 4° na zachód od Hiad i prawie 7° od najjaśniejszego w Byku Aldebarana. Przez całą noc z piątku na sobotę Srebrny Glob będzie się zbliżał do Hiad i Aldebarana, około godziny 2:30 minie on w odległości mniejszej niż 2' (w Łodzi, w Bieszczadach możliwa brzegówka!) gwiazdy δ2 Tauri o jasności obserwowanej +4,8 wielkości gwiazdowej, a nad samym ranem, tuż przed zachodem, zbliży się do Aldebarana na odległość mniejszą, niż 1°. W sobotni wieczór Księżyc w pełni będzie już ponad 6° na wschód od najjaśniejszej gwiazdy Byka.

Mapka pokazuje położenie planet Mars i Neptun w pierwszym tygodniu grudnia 2014 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Na wieczornym niebie, zanim jeszcze Księżyc wzniesie się wysoko nad horyzont i będzie silnie przeszkadzał swoim blaskiem w obserwacjach, prawie po przeciwnej stronie horyzontu, co naturalny satelita Ziemi, będą świeciły dwie planety Układu Słonecznego. Jaśniejszy Mars, świecący z jasnością +1 magnitudo, przejdzie w tym tygodniu ze Strzelca do Koziorożca, mijając po drodze gromadę kulistą M75. W środę 3 grudnia odległość między tymi ciałami niebiańskimi zmaleje poniżej 20', czyli 2/3 średnicy kątowej Słońca, czy Księżyca, natomiast w niedzielę odległość między nim a Neptunem będzie niewiele większa od 33°. To sporo, ale każdego kolejnego dnia będzie ona coraz mniejsza.

Z dostrzeżeniem Czerwonej Planety nie powinno być kłopotu, ponieważ będzie ona najjaśniejszym obiektem naturalnego pochodzenia w tym rejonie nieba i świecący daleko od niej, choć jasno, Księżyc nie będzie bardzo utrudniał obserwacji Marsa. Inaczej będzie w przypadku Neptuna. Ostatnia planeta Układu Słonecznego świeci z jasnością +7,9 magnitudo, czyli niezbyt dużą, a co za tym idzie, będzie ona ginąć w blasku księżycowej tarczy, zwłaszcza pod koniec tygodnia. Neptun zmienił już kierunek swojego ruchu na prosty i zbliża się do gwiazdy &simga; Aquarii. Pod koniec tygodnia odległość między tymi ciałami niebiańskimi spadnie poniżej 50'.

Mapka pokazuje położenie Jowisza w pierwszym tygodniu grudnia 2014 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Prawie w tym samym miejscu co Księżyc, tylko kilka godzin później, wschodzi Jowisz, który pokazuje się nad widnokręgiem już przed godziną 22. Największa planeta Układu Słonecznego również bardzo niewiele przesuwa się względem okolicznych gwiazd, ponieważ też przygotowuje się do zmiany kierunku swojego ruchu. Jednak w przeciwieństwie do Urana za kilkanaście dni Jowisz zmieni ruch z prostego na wsteczny i będzie szybko zbliżał się do naszej planety, co spowoduje dość szybki wzrost jego jasności i średnicy kątowej, a dzięki temu łatwiej będzie dostrzec szczegóły na tarczy planety, czy wędrujące po niej księżyce i ich cienie. Obecnie Jowisz przebywa około 7,5 stopnia na północny zachód od Regulusa, czyli najjaśniejszej gwiazdy Lwa, świecącej z jasnością +1,3 wielkości gwiazdowej, a jego blask zwiększył się już do -2,3 wielkości gwiazdowej, przy średnicy tarczy 41″.

Noce cą bardzo długie, a Jowisz przez coraz większą część nocy przebywa nad widnokręgiem. Dzięki temu coraz więcej zjawisk w układzie księżyców galileuszowych przypada na czas, kiedy znajdują się one nad horyzontem. W tym tygodniu z terenu Polski będzie można dostrzec następujące zdarzenia:

  • 1 grudnia, godz. 6:06 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 1 grudnia, godz. 23:52 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
  • 2 grudnia, godz. 2:22 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
  • 2 grudnia, godz. 2:50 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 2 grudnia, godz. 3:24 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 2 grudnia, godz. 4:38 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 2 grudnia, godz. 5:18 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
  • 2 grudnia, godz. 5:44 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 2 grudnia, godz. 6:56 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 3 grudnia, godz. 0:25 – częściowe zakrycie Ganimedesa przez Europę (początek),
  • 3 grudnia, godz. 0:33 – częściowe zakrycie Ganimedesa przez Europę (koniec),
  • 3 grudnia, godz. 0:34 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 3 grudnia, godz. 4:08 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 3 grudnia, godz. 21:52 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 3 grudnia, godz. 22:12 – częściowe zakrycie Ganimedesa przez Io (początek),
  • 3 grudnia, godz. 22:16 – częśćiowe zakrycie Ganimedesa przez Io (koniec),
  • 3 grudnia, godz. 23:06- wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 4 grudnia, godz. 0:00 – wyjście Europy zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 4 grudnia, godz. 0:12 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 4 grudnia, godz. 1:22 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 4 grudnia, godz. 22:14 – wejście cienia Kallisto na tarczę Jowisza,
  • 4 grudnia, godz. 22:36 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 5 grudnia, godz. 2:20 – minięcie się Io i Kalisto w odległości 2,5″ (środki tarcz),
  • 5 grudnia, godz. 3:06 – zejście cienia Kallisto z tarczy Jowisza,
  • 5 grudnia, godz. 21:03 – od wschodu Jowisza Io, Europa i Kallisto blisko siebie na zachód od tarczy planety,
  • 6 grudnia, godz. 3:35 – minięcie się Europy i Kalisto w odległości 1″, Io 16″ na wschód od tej pary (środki tarcz),
  • 6 grudnia, godz. 23:11 – prawie całkowite zakrycie Io przez Ganimedesa (początek),
  • 6 grudnia, godz. 23:19 – prawie całkowite zakrycie Io przez Ganimedesa (koniec),
  • 7 grudnia, godz. 2:20 – wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 7 grudnia, godz. 6:02 – zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 7 grudnia, godz. 7:04 – wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza.

Ciekawie będzie zwłaszcza rano 2 grudnia, gdy na tarczy Jowisza będą znajdowały się księżyce Europa (przy zachodniej krawędzi) i Io (przy wschodniej), a prawie dokładnie w połowie drogi między nimi będzie jeszcze cień Io. W nocy ze środy 3 grudnia na czwartek 4 grudnia wieczorem tuż na wschód od jowiszowej tarczy będą znajdowały się Ganimedes z Io (Ganimedes początkowo bliżej tarczy), potem Io wejdzie na tarczę Jowisza, a nieco ponad godzinę później zza tarczy wyjdzie Europa, zastępując Io przy Ganimedesie. W nocy z piątku 5 grudnia na sobotę 6 grudnia 3 księżyce galileuszowe będą blisko siebie na zachód od tarczy planety, potem 2 z nich zleją się w jeden punkt.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher