Astronomowie potwierdzili istnienie młodej olbrzymiej gazowej planety, która jest wciąż osadzona pośrodku dysku gazu i pyłu otaczającego gwiazdę macierzystą. Po raz pierwszy jesteśmy w stanie badać powstawanie planety na tak wczesnym etapie.

“Tylko” 335 lat świetlnych od Ziemi znajduje się jeden z naszych bliskich kosmicznych sąsiadów, HD 100546. Wiek gwiazdy określony na 5-10 milionów lat sprawia, że w kategoriach astronomicznych jest ona relatywnie młoda. Podobnie jak wiele młodych gwiazd, jest otoczona przez ogromny dysk gazu i pyłu. Obszary zewnętrzne gwiazdy są domem dla protoplanety, która znajduje się od gwiazdy macierzystej w odległości około 50 razy większej niż odległość między Ziemią a Słońcem.

Zespół po raz pierwszy postulował istnienie tej młodej planety w pracy badawczej opublikowanej już w 2013 roku. W tym czasie jednak naukowcy wciąż rozważali inne możliwe wyjaśnienia dla danych, które zebrali, a mianowicie, że obserwowany obiekt może być bardziej masywną – choć starszą – gigantyczną planetą, która dodatkowo wewnątrz utworzyła dysk protoplanetarny przed wyrzuceniem go na zewnątrz. „To scenariusz, którego nadal nie możemy całkowicie wykluczyć” przyznają członkowie zespołu. „Ale to jest znacznie mniej prawdopodobne niż nasze wyjaśnienia, co sugeruje, że to, co widzimy są to narodziny planety.”

Planeta nazwana HD 100546 b jest pierwszym tego rodzaju odkryciem. Daje to nam unikalne dane obserwacyjne na temat tego, co dzieje się podczas powstawania gazowego olbrzyma. Wcześniej naukowcy badali, jak, gdzie i kiedy tworzą się ogromne planety w dyskach otaczających młode gwiazdy tylko w teorii lub za pomocą symulacji komputerowych.”Teraz mamy coś w rodzaju “laboratorium”, które może nam dać dane empiryczne” – wyjaśniają naukowcy.

Nasz obiekt wciąż wydaje się być otoczony przez gaz i pył. Poza dyskiem protoplanetarnym gwiazdy macierzystej może istnieć jeszcze mniejszy dysk protoplanetarny otaczający nowo powstałą planetę, skąd materia przyłącza się do planety.

Na podstawie swoich obserwacji w trzech różnych długościach fal, naukowcy byli w stanie wstępnie oszacować wielkość i temperaturę obiektu. Według nich średnia temperatura powierzchni – która ma średnicę siedem razy większą od Jowisza – wynosi ponad 600 stopni Celsjusza. Fakt, że promieniowanie cieplne emanuje od tak dużej powierzchni sugeruje, że jego źródłem jest połączenie młodej planety i dysku protoplanetarnego. Przyszłe obserwacje za pomocą teleskopu radiowego ALMA na chilijskiej pustyni Atacama powinny potwierdzić, czy protoplaneta w rzeczywistości jest otoczona przez własny dysk, jak również zapewnić pomiary dotyczące masy i wielkości dysku.

Jest całkiem możliwe, że HD100546 może dostarczyć jeszcze bardziej szczegółowych informacji: na podstawie wcześniejszych obserwacji gwiazdy, astronomowie podejrzewają, że na orbicie może znajdować się druga planeta. Jeśli tak, to byłaby około pięć razy bliżej gwiazdy niż HD 100546 b. W tym przypadku astronomowie mogliby obserwować powstawanie kilku planet w jednym systemie. Jednakże istnienie drugiej, wewnętrznej planety musi jeszcze zostać potwierdzone. Nie byłoby to niespodzianką, choć wiele z dotąd odkrytych niemal 2000 egzoplanet, należą do multiplanetarnych układów – takich jak nasz Układ Słoneczny.

Źródła:

Autor

Avatar photo
Julia Liszniańska

Była redaktor naczelna AstroNETu i członek Klubu Astronomicznego Almukantarat. Studentka informatyki na Politechnice Wrocławskiej. Stypendystka m.in. programów: TopMinds organizowanego przez Polsko-Amerykańską Komisję Fulbrighta, Microsoft Career Club oraz G4G Nokia.