Nowe badania, które mają zostać opublikowane w Astrophysical Journal, sugerują, że narodziny niektórych lodowych księżyców Saturna, a także jego słynne pierścienie, mogły mieć miejsce zaledwie 100 milionów lat temu, jeszcze przed panowaniem wielu dinozaurów.

Pierścienie Saturna są prawdopodobnie najpiękniejszym elementem całego Układu Słonecznego. Zwróciły uwagę nie tylko milionów ludzi na całym świecie. Astronomowie również zastanawiają się nad ich pochodzeniem, odkąd zostały odkryte w 1656 roku. Wieki później, naukowcy nadal nie mają pewności, jak i kiedy faktycznie powstały.

Zespół badawczy, kierowany przez Matiję Cuk’a, astronoma z SETI Institute w Kalifornii, badał orbity licznych księżyców i pierścieni gazowego olbrzyma w celu opracowania, gdzie mogły się znajdować miliony lat temu.

Księżyc Saturna Tetyda z ogromnym kanionem Ithaca Chasma.

“Księżyce zawsze zmieniają swoje orbity. To nieuniknione” – powiedział Cuk w oświadczeniu. “Ale fakt ten pozwala nam na wykorzystanie symulacji komputerowych, aby odkryć historię księżyców Saturna. Okazuje się, że powstały najprawdopodobniej w ciągu ostatnich dwóch procent historii planety.”

Przestrzeń wokół Saturna jest dość tłoczna. Ziemia ma tylko jeden księżyc, a ta olbrzymia bestia ponad 62. Niektóre z nich są bardziej jak małe planety, zwłaszcza skalisty, błotnisty Tytan. Jednak wiele z nich to lodowe kule, jak Enceladus, który posiada nie tylko globalny ocean pod powierzchnią, ale także kriowulkany.

Lodowe gejzery lub “kriowulkany” na Enceladusie.

Aby mieć zarówno ciekły ocean i lodowe wulkany, Enceladus musi wytwarzać ciepło z wewnątrz. Odbywa się to poprzez mechanizm zwany ogrzewaniem pływowym, przy czym jego niebiański taniec z Saturnem wywiera potężną siłę ciążenia na wewnętrzne segmenty planety. Powoduje to ogrzewanie wskutek tarcia na głębokość, która wywołuje topnienie.

Badacze uważają, że ogrzewanie pływowe Enceladusa zawsze było potężne, co oznacza, że siły pływowe w systemie Saturna zawsze były silne. Coś było nie tak, choć duże siły pływowe spowodowałyby, że orbity różnych księżyców lodowych, takich jak Tetydy, Dione czy Rei już dawno byłyby znacznie zmienione. Oznacza to, że jeśli te lodowe satelity miały miliardy lat, ich orbity powinny wyglądać inaczej niż dziś.

Tetyda, jeden z lodowych wewnętrznych księżyców Saturna.

Sugeruje to, że same lodowe księżyce są całkiem młode. Utworzone niedawno, przez bardzo długi czas nie doświadczały w ogóle potężnych sił pływowych, więc ich ścieżki orbitalne nie zostały jeszcze znacząco zmienione. Zespół przeprowadzał symulacje komputerowe, aby potwierdzić swoją teorię, i okazało się, że te lodowe księżyce mają zaledwie około 100 milionów lat – co oznacza, że urodziły się, gdy Tyranozaury przemierzały Ziemię.

Ale co z pierścieniami? Cóż, kiedyś było więcej tych lodowych księżyców. “W końcu orbity sąsiednich księżyców skrzyżowały się, a te obiekty się zderzyły” – dodaje Cuk. “Z tego rumowiska uformował się obecny zbiór księżyców i pierścieni.”

Ta niebiańska opowieść o śmierci i odrodzeniu pokazuje, że mamy wyjątkowe szczęście, by móc spoglądać na te niezwykłe obiekty.

Autor

Avatar photo
Julia Liszniańska

Była redaktor naczelna AstroNETu i członek Klubu Astronomicznego Almukantarat. Studentka informatyki na Politechnice Wrocławskiej. Stypendystka m.in. programów: TopMinds organizowanego przez Polsko-Amerykańską Komisję Fulbrighta, Microsoft Career Club oraz G4G Nokia.