W zeszłym tygodniu Księżyc minął Jowisza, natomiast w tym przejdzie blisko Marsa i Saturna. Będzie zmierzał przy tym do pełni, choć w tym tygodniu jej nie osiągnie, przez co każdej kolejnej nocy będzie on coraz bardziej przeszkadzał w obserwacjach innych ciał niebieskich. Wieczorem wyraźnie pogarszają się warunki obserwacyjne Jowisza, zaś po północy warto przyglądać się gwieździe zmiennej R Andromedae.

 

Mapka pokazuje położenie Księżyca oraz planet MarsSaturn w trzecim tygodniu czerwca 2016 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

W piątek 17 czerwca Słońce pojawi się na nieboskłonie najwcześniej w całym roku, w środkowej Polsce będzie to godzina 4:23. Od tego dnia rankiem nocy zacznie przybywać. Inaczej niż zimą, gdy najwcześniejszy zachód od najpóźniejszego wschodu Słońca dzieli 17 dni, najpóźniejszy zachód Słońca będzie miał miejsce 8 dni po najwcześniejszym wschodzie, czyli 25 czerwca. Miedzy tymi zdarzeniami, w następny wtorek 21 czerwca, o godzinie 0:34 naszego czasu, Słońce osiągnie najbardziej na północ wysunięty punkt na swojej drodze na niebie i tym samym rozpocznie się astronomiczne lato. W tym dniu Słońce będzie przebywało nad widnokręgiem najdłużej w ciągu roku i począwszy od następnej doby nocy zacznie przybywać. Natomiast prawie dokładnie 12 godzin wcześniej, w poniedziałek 20 czerwca tuż po 13 naszego czasu Księżyc przejdzie przez pełnię.

Do końca tego tygodnia naturalny satelita Ziemi odwiedzi gwiazdozbiory Panny, Wagi, Skorpiona i Wężownika, spotykając się po drodze z kilkoma jasnymi gwiazdami oraz dwoma planetami. Już w wieczór poniedziałkowy 13 czerwca w małej odległości minie on Porrimę, czyli jedną z jaśniejszych gwiazd w Pannie, mającej jasność obserwowaną 3,4 magnitudo. Przed północą Księżyc w fazie 65% świecił będzie 1,5 stopnia prawie dokładnie pod Porrimą. Dobę później tarcza Srebrnego Globu będzie oświetlona w 73%, a o tej samej porze 4,5 stopnia na południe od niej znajdowała się będzie najjaśniejsza w całej konstelacji Panny Spica.

W czwartek i piątek, 16 i 17 czerwca, naturalny satelita Ziemi będzie wędrował przez gwiazdozbiór Wagi. W nocy z czwartku na piątek, przy fazie 88%, będzie on przecinał linię, łącząca dwie najjaśniejsze gwiazdy tej konstelacji, czyli Zuben Eschamali (β) oraz Zuben Elgenubi (α), mijając drugą z nich w odległości nieco ponad 3°. Jednocześnie 10,5 stopnia na południowy wschód od niego znajdował się będzie jasny Mars. Bliżej Marsa Księżyc będzie następnej nocy, w której jego faza urośnie już do 94%. O godzinie podanej na mapce oba ciała niebiańskie będzie dzieliło niecałe 7,5 stopnia. Prawie w takiej samej odległości, tylko na południowy wschód od niego świecić będzie Dschubba, a półtora stopnia bliżej – Graffias, dwie gwiazdy z charakterystycznego łuku gwiazd w północno-zachodniej części Skorpiona. Sam Mars szykuje się już do pokonania zakrętu na kreślonej przez siebie wśród gwiazd pętli i znacznie już zwolnił swój ruch względem nich. Niestety do końca tego tygodnia blask Czerwonej Planety spadnie do -1,6 wielkości gwiazdowej, natomiast jej tarcza zmaleje do 18″.

Noc z soboty 18 czerwca na niedzielę 19 czerwca Księżyc spędzi w sąsiedztwie kolejnej z planet, Saturna. Tej nocy faza Księżyca będzie miała już 96%. Saturn będzie się wtedy znajdował jakieś 3° na godz. 7 względem księżycowej tarczy, zaś niecałe 9° dokładnie pod nią świecić będzie Antares, najjaśniejsza gwiazda Skorpiona. Jasność Saturna również powoli słabnie. Do niedzieli 19 czerwca jego blask osiągnie +1 magnitudo. Natomiast tarcza szóstej planety Układu Słonecznego będzie miała taki sam rozmiar, jak tarcza planety czwartej, czyli 18″. W niedzielę obie planety będą oddalone od siebie o ponad 18°.

W nocy z niedzieli 19 czerwca na poniedziałek 20 czerwca Księżyc będzie niewiele ponad pół doby przed pełnią i jego tarcza będzie oświetlona praktycznie w 100%. Do tego czasu zdąży się on oddalić od Saturna na ponad 11°, a pozostałe gwiazdy z jego bezpośredniego sąsiedztwa będą ginąć w wytwarzanej przezeń łunie.

 

Mapka pokazuje położenie Jowisza w trzecim tygodniu czerwca 2016 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

 

Wieczorem, jeszcze zanim Księżyc się wzniesie nad horyzont, można obserwować planetę Jowisz, choć daleka jest ona już od swojej dość dobrej widoczności podczas marcowej opozycji. O godzinie 22:30, a więc na jasnym jeszcze niebie, planeta znajduje się na wysokości zaledwie 20° nad zachodnim widnokręgiem. W kolejnych tygodniach widoczność Jowisza będzie się wyraźnie pogarszać, ze względu na zmieniające się na niekorzystne nachylenie ekliptyki (zaznaczanej na mapkach zielona linią) do widnokręgu o tej porze doby. Jasność Jowisza spadła już od -1,9 wielkości gwiazdowej, zaś rozmiar jego tarczy – do 36″.

W tym tygodniu Jowisz nadal jest blisko gwiazdy χ Leonis (do końca tygodnia oba ciała niebiańskie będą bliżej siebie niż 1°), która świeci z jasnością obserwowaną +4,6 magnitudo i niektórzy mogą brać ją za jeden z księżyców galileuszowych tej planety. Inną taką gwiazdą, która może mylić się z księżycem Jowsza, jest znacznie słabsza gwiazda, o oznaczeniu katalogowym HIP54274, której blask to +7,2 magnitudo, jest ona zatem znacznie słabsza od czterech najjaśniejszych księżyców Jowisza, co może uchronić przed pomyłką.

A wśród nich w tym tygodniu będzie można dostrzec następujące zjawiska (na podstawie strony Sky and Telescope oraz programu Starry Night:

  • 13 czerwca, godz. 21:26 – wyjście Europy z cienia Jowisza, 29″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia),
  • 14 czerwca, godz. 23:20 – minięcie się Europy (N) i Ganimedesa w odległości 7″, 121″ na wschód od tarczy Jowisza,
  • 16 czerwca, godz. 22:24 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 16 czerwca, godz. 23:40 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 17 czerwca, godz. 21:03 – od zmierzchu Ganimedes na tle północno-wschodniej ćwiartki tarczy Jowisza,
  • 17 czerwca, godz. 23:18 – wyjście Io z cienia Jowisza, 19″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia),
  • 17 czerwca, godz. 23:50 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 19 czerwca, godz. 0:34 – wejście Europy na tarczę Jowisza.

 

Mapka pokazuje położenie mirydy R Andromedae w trzecim tygodniu czerwca 2016 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Po drugiej stronie nieba, znacznie wyżej i na ciemniejszym niebie widoczny jest gwiazdozbiór Andromedy, a w nim m.in. gwiazda zmienna R Andromedae, która – jak wszystkie chyba gwiazdy oznaczone literką „R” jest mirydą, czyli gwiazdą pulsującą, zmieniającą swoją jasność o prawie 10 magnitudo w okresie kilkuset dni. Około godz. 2 po północy gwiazda ta znajduje się na wysokości ponad 35° nad wschodnim widnokręgiem i wciąż jest dobrze widoczna przez lornetki, choć jej blask spadł już poniżej 7 wielkości gwiazdowej, co – w przypadku złej pogody – można sprawdzić na stronie AAVSO, gdzie można dodawać również swoje obserwacje każdej z gwiazd zmiennych.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher