Już oficjalnie: „serce” Plutona nosi nazwę pionierskiego amerykańskiego astronoma Clyde’a Tombaugha, który odkrył tę planetę w 1930 roku. Z kolei inny z kraterów Plutona wywodzi swoje imię od Venetii Burney, brytyjskiej uczennicy, która w 1930 roku zaproponowała nazwę „Pluton” – imię rzymskiego boga podziemi – dla nowo odkrytej przez Tombaugha planety .

Kratery Tombaugh Regio i Burney należą do pierwszego zestawu oficjalnych nazw obiektów geograficznych na Plutonie zatwierdzonych przez Międzynarodową Unię Astronomiczną (IAU), która posiada uznaną międzynarodowo władzę nad nazywaniem ciał niebieskich i obiektów na ich powierzchni.

Nie tylko te dwie, ale i wiele innych nazw zostało zaproponowanych przez zespół NASA odpowiedzialny za misję sondy New Horizons po jej pierwszych obserwacjach Plutona i jego księżyców w 2015 roku. Zespół naukowy New Horizons wykorzystywał te i inne nazwy miejsc do nieformalnego opisu wielu regionów, pasm górskich, równin, dolin i kraterów odkrytych podczas pierwszego bliskiego przelotu nad powierzchnią Plutona i jego największego księżyca, Charona.

Łącznie 14 obiektów na Plutonie zostało oficjalnie nazwane przez IAU, a wiele innych propozycji ma im zostać zaproponowanych, zarówno tych dotyczących planety karłowatej, jak i jego towarzyszy. „Zatwierdzone oznaczenia mają uhonorować wielu ludzi i misje kosmiczne, które były ważne dla badań Plutona i pasa Kuipera, najdalszych rejonów kosmosu, jakie kiedykolwiek eksplorowano” – powiedział Alan Stern, czołowy badacz New Horizons z Southwest Research Institute, Boulder w stanie Kolorado.

Nowe oficjalne nazwy obszarów na Plutonie na mapie stworzonej na podstawie danych z 2015 roku.

Jesteśmy bardzo podekscytowani uznaniem nazw pochodzących od nazwisk ludzi mających znaczenie dla badań Plutona oraz dążących do jego eksploracji” – powiedziała Rita Schulz, przewodnicząca Grupy Roboczej ds. Systematyki Nazewnictwa Planetarnego IAU. „Doceniamy wkład ogółu społeczeństwa w postaci sugestii nazewnictwa i zespołu New Horizons za zaproponowanie nam tych nazw”.

Zespół zgromadził wiele pomysłów podczas kampanii nazewnictwa online „Nasz Pluton” („Our Pluto”) w 2015 roku. Zgodnie z pierwotną propozycją Venetii Burney, wiele nazw obiektów na Plutonie pochodzi z mitologii podziemia. „Jestem zachwycony, że większość zatwierdzonych nazw została początkowo zaproponowana przez członków społeczeństwa”, powiedział Showalter, członek Instytutu SETI w Mountain View w Kalifornii.

Opisane nazwy obiektów Plutona zostały wymienione poniżej:

Tombaugh Regio honoruje Clyde’a Tombaugha (1906 – 1997), amerykańskiego astronoma, który odkrył Plutona w 1930 roku z Obserwatorium Lowell w Arizonie.

Krater Burney upamiętnia Venetię Burney (1918 – 2009), która jako 11-letnia uczennica zaproponowała nazwę „Pluton” dla nowo odkrytej przez Clyde’a Tombaugha planety, później uczyła matematyki i ekonomii.

Sputnik Planitia to duża równina nazwana tak cześć Sputnika 1, pierwszego satelity kosmicznego, wystrzelonego przez Związek Radziecki w 1957 roku.

Tenzing Montes Hillary Montes to pasma górskie oddające cześć Tenzingowi Norgay 'owi (1914 – 1986) i Sir Edmundowi Hillary’emu 1919 – 2008). Indyjsko-nepalski góral i alpinista z Nowej Zelandii jako pierwsi osiągnęli szczyt Mount Everest i powrócili bezpiecznie.

Al-Idrisi Montes honorują znanego arabskiego kartografa i geografa o nazwisku Ash-Sharif al-Idrisi (1100 – 1165/66), którego przełomowe dzieła geografii średniowiecznej są czasami tłumaczone jako „Przyjemność tego, kto chce przekraczać horyzonty”.

Djanggawul Fossae to sieć długich, wąskich depresji nazwanych na cześć Djanggawulów, trzech pradawnych bytów z mitologii australijskiej, które podróżowały między wyspą umarłych a kontynentem tworząc krajobraz i wypełniając go roślinnością.

Sleipnir Fossa nosi nazwę po potężnym, ośmionogim koniu z nordyckiej mitologii, który zabrał boga Odyna w podziemia.

Virgil Fossae upamiętnia Wergiliusza, jednego z największych poetów rzymskich i fikcyjnego przewodnika Dantego po Piekle i Czyśćcu w „Boskiej komedii”.

Adlivun Cavus to głęboka depresja nazwana po Adlivun, czyli podziemiach w mitologii Eskimosów.

Hayabusa Terra jest dużym obszarem, który swą nazwę zawdzięcza japońskiemu statkowi kosmicznemu i misji (2003 – 2010), które po raz pierwszy sprowadziły próbkę asteroid do badań.

Voyager Terra upamiętnia dwa statki NASA, wystrzelone w 1977 roku, które pierwsze przebyły „wielką trasę” wszystkich czterech planet olbrzymów. Sonda kosmiczna Voyager 1 bada teraz granicę między Słońcem a przestrzenią międzygwiezdną

Tartarus Dorsa jest grzbietem nawiązującym nazwą do Tartaru, najgłębszego, najciemniejszego rejonu podziemi w mitologii greckiej.

Krater Elliot oddaje honor Jamesowi Elliotowi (1943 – 2011), pracownikowi MIT, który zapoczątkował wykorzystanie okultacji gwiazdowych w celu zbadania systemu słonecznego – co doprowadzilo do odkryć takich jak pierścienie Uranu czy pierwsza obserwacja cienkiej atmosfery Plutona.

Statek kosmiczny New Horizons przyspiesza w kierunku następnego celu – obiektu 2014 MU69 należącego do Pasa Kuipera, orbitującego monad miliard kilometrów dalej niż Pluton. Na miejsce dotrze ok. 1 stycznia 2019 roku.

Źródła:

Autor

Grzegorz Grygorczyk