W minioną niedzielę zaczął się drugi miesiąc kalendarzowej jesieni, a wraz z nim na wieczorne niebo powróci Księżyc, który w nocy z piątku 21 października na sobotę 24 października przejdzie przez I kwadrę, a następnie podąży ku pełni. Stąd każdej kolejnej doby Srebrny Glob pozostanie dłużej na nocnym niebie, coraz bardziej przeszkadzając swoim blaskiem. We wtorek 24 października Księżyc minie wędrującą przez gwiazdozbiór Wężownika planetę Saturn, zaś w drugiej części tygodnia odwiedzi jeszcze konstelacje Strzelca oraz Koziorożca. Wysoko nad Księżycem z Saturnem świeci bliska maksimum swojego blasku miryda χ Cygni. Na ciemnym niebie można obserwować bliskie opozycji planety Neptun i Uran oraz planetoidę (7) Iris, a także kometę C/2017 O1 (ASASSN). Jeśli pogoda będzie sprzyjać, warto na to wykorzystać najbliższe dni, gdyż w kolejnych dwóch tygodniach nie pozwoli na to silny blask Księżyca. Nad ranem, w gwiazdozbiorze Panny, świecą jeszcze dwie planety: MarsWenus. W nocy z soboty 28 października na niedzielę 29 października nastąpi zmiana czasu na zimowy. Należy pamiętać o cofnięciu zegarków o godzinę.

 

 

Mapka pokazuje położenie Księżyca, Saturna oraz mirydy χ Cygni w czwartym tygodniu października 2017 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Księżyc przeszedł przez nów już kilka dni temu, lecz ze względu na niekorzystne obecnie nachylenie ekliptyki do widnokręgu (oznaczanej na mapach zieloną linią), dopiero w tym tygodniu zacznie on być widoczny bez kłopotów na ciemnym niebie. Jednak w najbliższych dniach naturalny satelita Ziemi przejdzie przez najbardziej na południe wysuniętą część swojej orbity, przez co nie wzniesie się wyżej, niż jakieś 25° nad widnokrąg i to dopiero na koniec tygodnia.

W poniedziałek 23 października, 1,5 godziny po zachodzie Słońca (na tę porę wykonana jest mapka), Księżyc znajdzie się na wysokości 5°, prawie dokładnie nad punktem SW horyzontu, a jego tarcza pokaże fazę 14%, lecz można próbować dostrzec go nawet na jasnym jeszcze niebie, gdy będzie 3-krotnie wyżej. Z upływem czasu odnalezienie Księżyca na dziennym niebie, ze Słońcem na nieboskłonie, stanie się dużo łatwiejsze. O godzinie podanej na mapce 5° nad nim znajdzie się gwiazda Sabik, druga co do jasności gwiazda Wężownika, choć oznaczana na mapach nieba grecką literą η, zaś 10° na lewo od niego — planeta Saturn.

Dużo bliżej szóstej planety Układu Słonecznego Księżyc znajdzie się we wtorek 24 października. Tego wieczora faza księżycowej tarczy urośnie do 21%, a Saturn widoczny będzie 3° pod Księżycem. Niecałe 7° na południowy wschód od Srebrnego Globu można natknąć się na parę słynnych mgławic z katalogu Messiera, M8 i M20. Blask Saturna wynosi obecnie +0,5 magnitudo, zaś jego tarcza ma średnicę 16″. Maksymalna elongacja Tytana, tym razem zachodnia, przypada w środę 25 października. Do końca tygodnia Słońce zbliży się do Saturna na mniej niż 50°, jednak coraz wcześniej zapadający zmierzch sprawi, że warunki obserwacyjne planety pogarszają się stosunkowo powoli.

Dwie następne doby Srebrny Glob spędzi w gwiazdozbiorze Strzelca. W środę 25 października jego faza urośnie do 29%, , w czwartek 26 października — do 38%. W środę niecałe 8° od Księżyca, na godzinie 8 względem niego, znajdzie się gwiazda Nunki, a w połowie tej odległości — jasna gromada kulista M22. Dobę później Księżyc przejdzie na wschód od Nunki i do wieczora oddali się od niej na podobną odległość, jak poprzedniej nocy. Natomiast tylko 3° na prawo od Srebrnego Globu znajdzie się charakterystyczny trójkąt gwiazd 3. i 4. wielkości z północno-wschodniej części Strzelca.

Trzy ostatnie wieczory tego tygodnia Księżyc przeznaczy na odwiedziny gwiazdozbioru Koziorożca. W piątek 27 października faza Księżyca zwiększy się do 48% (I kwadra przypada nieco ponad 6 godzin po godzinie podanej na mapce), a Srebrny Glob dotrze do zachodniej części Koziorożca, przy granicy ze Strzelcem. 4 i 6 stopni nad nim widoczne będą dwie jasne gwiazdy tej konstelacji, odpowiednio Dabih (β Cap) i Algedi (α Cap). W sobotę 28 października Księżyc pokaże się w środkowej części Koziorożca, a jego faza urośnie do 57%. Tego wieczoru znajdzie się on w połowie odległości między parami gwiazd Dabih i Algedi na zachodzie a Deneb Algiedi i Nashirą na wschodzie. Dobę później księżycowa tarcza oświetlona będzie w 67% i jej blask wyraźnie już przeszkodzi w obserwacjach innych ciał niebieskich. O godzinie podanej na mapce gwiazda Deneb Algiedi widoczna będzie niecałe 3° na zachód od księżycowej tarczy, ale jeszcze przed godziną 21, Srebrny Glob przejdzie do gwiazdozbioru Wodnika.

Miryda χ Cygni góruje około godziny 18 (po zmianie czasu — ok. 17), a zatem na jasnym jeszcze niebie. Ale noc astronomiczna zapada niewiele ponad godzinę potem, stąd jej warunki obserwacyjne cały czas są znakomite. Wygląda na to, że jasność gwiazdy ustabilizowała się na wartości +4,5 magnitudo, zatem obecne maksimum będzie silniejsze, niż poprzednie, ale słabsze niż maksimum z roku 2015. Tutaj można pobrać wykonaną na stronię AAVSO mapkę okolic χ Cygni.

 

 

Mapka pokazuje położenie planet Neptun i Uran oraz planetoidy (7) Iris w czwartym tygodniu października 2017 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Planety Neptun i Uran oraz planetoida (7) Iris znajdują się nad widnokręgiem jeszcze przed zachodem Słońca, ale do ich obserwacji najlepiej poczekać do momentu, aż się zrobi całkiem ciemno. Oczywiście pierwsza przez południk lokalny przechodzi planeta Neptun, która czyni to około godziny 21. Planeta nadal porusza się ruchem wstecznym i do końca tygodnia dotrze prawie dokładnie na południe od gwiazdy λ Aquarii, zbliżając się do niej na 35 minut kątowych. Blask Neptuna powoli słabnie, ale na razie wynosi +7,8 wielkości gwiazdowej. W niedzielę 29 października na 15° do Neptuna zbliży się już Księżyc, przez co utrudni już wtedy obserwację tej planety.

45° na północny wschód od Neptuna swoją pętlę na niebie kreśli planeta Uran, od której opozycji minęło dopiero kilka dni. Stąd jej prędkość względem gwiazd tła jest teraz bliska maksymalnej, około 18′ na tydzień. Dzięki temu do końca tygodnia Uran oddali się od gwiazdy o Psc na ponad 2°. W tym tygodniu jasność Urana nie zmieni się i wyniesie +5,7 wielkości gwiazdowej.

Niecałe 14° od Urana nieboskłon przemierza planetoida (7) Iris. Planetoida jest znacznie bliżej nas niż Uran, zatem ona w ciągu tygodnia przesuwa się o prawie 1,5 stopnia, czyli 5 razy więcej. W tym tygodniu Iris przejdzie niecałe 100′ na południe od Hamala, najjaśniejszej gwiazdy konstelacji Barana, a do końca tygodnia jej jasność urośnie do +6,9 wielkości gwiazdowej, zatem do obserwacji planetoidy potrzebna jest przynajmniej lornetka. Dzięki bliskości jasnej gwiazdy Iris jest nie tylko łatwa do odnalezienia, ale równie łatwo można obserwować jej ruch względem gwiazd tła. Planetoidę obserwować najlepiej około godziny 1 (po zmianie czasu około północy), gdy góruje na wysokości 60°. Nocny Obserwator mapkę z trajektorią planetoidy (7) Iris wśród gwiazd w październiku br.

 

 

Animacja pokazuje położenie komety C/2017 O1 (ASASSN) w czwartym tygodniu października 2017 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Jeszcze wyżej na niebie, lecz na północ od zenitu wędruje kometa C/2017 O1 (ASASSN), przemierzająca gwiazdozbiór Żyrafy. Na początku tygodnia kometa góruje około godziny 2:30, nieco ponad 8° na północ od zenitu i jednocześnie niewiele ponad 100 minut kątowych na wschód od gwiazdy 4. wielkości β Camelopardalis. W niedzielę 29 października kometa góruje 30 minut wcześniej i jednocześnie oddali się od zenitu na ponad 14°, zbliżając się na mniej niż 4′ do świecącej również blaskiem około +4 magnitudo gwiazdy α Camelopardalis. Obecnie jasność komety ocenia się na mniej więcej +8,5 magnitudo, zatem do jej obserwacji potrzebny jest teleskop. Dokładniejsza, wykonana w programie Nocny Obserwator mapka z trajektorią komety wśród gwiazd jest do pobrania tutaj.

 

 

Animacja pokazuje położenie Wenus i Marsa w czwartym tygodniu października 2017 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Nad samym ranem na nieboskłonie pojawiają się planety Mars i Wenus. Planeta Mars pojawia się nad widnokręgiem około godziny 4:30 i dwie godziny później wznosi się na wysokość prawie 20°. Do końca tygodnia Czerwona Planeta zbliży się do gwiazdy Zaniah (η Vir) na odległość 1°. Jej wygląd wciąż prawie się nie zmienia: jasność Marsa nadal wynosi +1,8 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza ma średnicę 4″, przy fazie 97%.

Planeta Wenus wschodzi godzinę po Marsie i do końca tygodnia oddali się od niego na prawie 15°. Na początku tygodnia planeta przejdzie niecałe 1,5 stopnia na południe od Porrimy, jednej z jaśniejszych gwiazd Panny, a w niedzielę 29 października — tylko 15 minut kątowych od gwiazdy θ Vir. Podobnie jak w przypadku Marsa wygląd Wenus także się prawie nie zmienia: jej jasność, to -3,9 wielkości gwiazdowej, tarcza ma średnicę 10″ i fazę 95%. Wenus coraz bardziej zbliża się do Słońca i na godzinę przed jego wschodem wznosi się na wysokość zaledwie 6° ponad widnokrąg.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher