Pełne gracji wijące się ramiona majestatycznej galaktyki spiralnej M51 (NGC 5194) wyglądają jak wielkie spiralne schody w przestrzeni kosmicznej. W rzeczywistości są to pasma gwiazd oraz gazu i pyłu.

Najostrzejsze jak dotąd zdjęcie Galaktyki Wir zostało wykonane w styczniu 2005 roku przez Advanced Camera for Surveys znajdującą się na Teleskopie Hubble’a. Ukazuje całą galaktykę, od skręconych ramion, w których znajdują się młode gwiazdy, po żółtawe jądro, gdzie znalazły swe schronienie stare. Obraz galaktyki uzasadnia jej nazwę.

Najbardziej zwracającą uwagę cechą galaktyki są dwa wijące się ramiona, które pozwalają zaliczyć ją do najbardziej „rasowych” galaktyk spiralnych. Wiele innych galaktyk posiada liczne ramiona, nieregularnego kształtu, przez co ich spiralna struktura nie jest tak dobrze zaznaczona. Ramiona spełniają ważną rolę w życiu galaktyki. To tu powstają całe fabryki młodych gwiazd. W Wirze, ta linia produkcyjna zaczyna się w ciemnej chmurze gazu na wewnętrznej krawędzi, następnie przesuwa się w różowy region, gdzie powstają gwiazdy, a kończy jasnymi niebieskimi gromadami gwiazd na zewnętrznej krawędzi.

Niektórzy naukowcy uważają, że ramiona Wiru są tak uwydatnione w wyniku bliskiego spotkania z NGC 5195, małą żółtawą galaktyką znajdującą się na końcu jednego z ramion galaktyki. Jednak zdjęcie z Hubble’a pokazuje, że galaktyka w rzeczywistości przechodzi za Wirem. Mała galaktyka szybuje przez Wir przez steki milionów lat.

Przyciąganie grawitacyjne NGC 5195 wzbudza fale w naleśnikowatym dysku Wiru. Fale te przypominają zmarszczki na stawie, gdy wrzucono do niego kamień. Gdy fala przetoczy się przez chmurę gazu, jest on ściskany przy wewnętrznej krawędzi obu ramion. Na zdjęciu ta ciemna pylista materia wygląda jak gromadzące się chmury burzowe. Gdy chmura się zapada, rozpoczyna się produkcja młodych gwiazd (różowe obszary na zdjęciu). Największe gwiazdy rozpędzają chmury w wyniku silnego promieniowania, wiatru gwiazdowego i eksplozji supernowych. Z tego piekła wyłaniają się niebieskie gromady gwiazd, które oświetlają ramiona Wiru niczym lampy uliczne.

Galaktyka Wir to jeden z klejnotów naszego nieba. Znajduje się w odległości 31 milionów lat świetlnych w gwiazdozbiorze Psów Gończych. Efektowne ułożenie i niewielka odległość pozwala naukowcom podziwiać klasyczną spiralną strukturę i proces gwiazdotwórczy.

Autor

Anna Marszałek