Astronomowie z Obserwatorium Jordell Bank przy Uniwersytecie w Manchesterze odkryli gaz pomiędzy ściśle upakowanymi gwiazdami gromady kulisej Tukan 47. Być może pozwoli to wyjaśnić pewne tajemnice gromad kulistych.

Tukan 47 jest jedna z około 140 gromad kulistych związanych z naszą Galaktyką. Zawierają one do miliona gwiazd na stosunkowo niewielkiej przestrzeni, co sprawia, że w pobliżu centrum gromady jest jasno jak w dzień. Tukan 47 jest jedną z najbardziej spektakularnych gromad, na półkuli południowej może być z łatwością obserwowana nieuzbrojonym okiem. Znajduje się w odległości 16 000 lat świetlnych i jest mniej więcej tej wielkości co Księżyc w pełni. Gwiazdy w takiej gromadzie są bardzo stare i wiele z nich pod koniec życia wyrzuci większość sowojej masy w kosmos. Od ponad 40 lat astronomowie poszukują gazu w tych gromadach, a teraz nareszcie go odkryli.

Skuteczną metodą odkrycia gazu okazała się obserwacja pulsarów w gromadzie Tukan 47. Przy użyciu 64 metrowego radioteleskopu Parkes, naukowcy odkryli ponad 20 tych obiektów. Badając zmiany w tempie rotacji spowodowane efektem Dopplera i grawitacyjnym oddziaływaniem gromady, określili pozycję gwiazdy w gromadzie. Potem dla każdego pulsara zbadali ilość gazu na linii wzroku między Ziemią a pulsarem. Zaobserwowana różnica w ilości gazu między pulsarami z dalszej strony gromady, a bliższymi nam, świadczy o obecności gazu wewnątrz gromady. Zmierzona gęstość gazu jest przeszło 100 razy większa niż oczekiwano, a rezultaty wcześniejszych nieowocnych obserwacji potwierdzają, że jest to cały materiał występujący wewnątrz gromady.

Poszukiwania gazu były ważnym elementem w teorii dotyczącej procesu utraty masy przez masywne gwiazdy. Tajemniczą nieobecność gazu próbowano wyjaśnić wiatrami z pulsarów. Tak więc obiekty które, miały być odpowiedzialne za brak gazu ostatecznie umożliwiły jego odkrycie.

Poczynając od ich odkrycia przez radioastronomów z Cambridge, pulsary zostały wykorzystane w wielu astronomicznych eksperymentach. Dzięki swojej regularnej rotacji mogą służyć za zegary dokładniejsze niż najlepsze zegary atomowe na Ziemi. Dzięki ich badaniom zaobserwowano promieniowanie grawitacyjne przewidywane przez Ogólną Teorię Względności Alberta Einsteina.