Analiza wysłanego 13,5 miliarda lat temu promieniowania X pokazuje, że Wszechświat jest starszy niż dotychczas sądzili astronomowie, bądź też istniały we wczesnym Wszechświecie jakieś niezbadane „fabryki żelazna” . Badania zostały przeprowadzone za pomocą należącego do ESA satelity XMM-Newton.

Norbert Schartel z ESA i jego współpracownicy z Max-Planck-Institut fur extraterrestrische Physik w Niemczech odkryli, że w bardzo odległym obiekcie, oznaczonym APM 8279+5255, znajduje się więcej żelaza, niż ktokolwiek mógł sądzić. Obiekt ten jest kwazarem, młodą galaktyką z bardzo jasnym rejonem centralnym. Za jego jasność odpowiedzialny jest gaz opadający na super masywną czarną dziurę.

APM 8279+5255 znajduje się 13.5 miliardów lat świetlnych od nas. Uczeni wiedzą to na podstawie pomiarów przesunięć ku czerwieni w widmie kwazara. Przesunięcia te wywoływane są przez ekspansję Wszechświata rozciągającą fale świetlne wysyłane przez odległe ciała niebieskie. Dane z XMM-Newton wskazują, że obfitość żelaza w kwazarze jest trzykrotnie wyższa niż w Układzie Słonecznym.

Żelazo jest uwalniane w przestrzeń kosmiczną przez wybuchające gwiazdy. W związku z tym jego stężenie rośnie z czasem. Układ Słoneczny powstał 5 miliardów lat temu, powinien więc zawierać większą ilość tego pierwiastka niż kwazar, który powstał 13,5 miliarda lat temu. Fakt, że zawiera on tak dużo żelaza pozostaje zagadką.

Jak to wyjaśnić? Być może coś jest nie tak ze sposobem, w jaki astronomowie mierzą wiek obiektów we Wszechświecie i zły jest sposób przeliczania przesunięcia ku czerwieni na odległość. Fred Jansen z ESA wyjaśnił, że może to oznaczać konieczność zmiany podręczników. „Kiedy studiujesz ewolucję Wszechświata, jednym z podstawowych praw jest możliwość przeliczenia przesunięcia ku czerwieni a wiek. Jednym ze sposobów wyjaśnienia zagadki jest przyjęcie, że Wszechświat jest starszy niż dotychczas sądzono„.

XMM-Newton to instrument do obserwacji w ultrafiolecie i promieniowaniu rentgenowskim, umieszczony na orbicie przez Europejską Agencję Kosmiczną (European Space Agency – ESA) 10 grudnia 1999 roku.

Według Jansena, jeśli interpretacja starszego Wszechświata jest zła, mamy tylko jedną, dużo dziwniejszą możliwość. Gdzieś we wczesnym Wszechświecie muszą istnieć nieodkryte „fabryki żelaza” („iron factories”), produkujące ten pierwiastek w nieznany dotychczas sposób. Jansen ostrzega jednak, że ta hipoteza jego zdaniem jest mniej prawdopodobna.

Jeśli takie tajemnicze obiekty naprawdę istnieją, być może XEUS (satelitarny teleskop rentgenowski następnej generacji) będzie w stanie je odkryć, gdyż będzie on mógł zobaczyć najstarsze galaktyki we Wszechświecie. Jego wystrzelenie zaplanowane jest na przyszłą dekadę.

W krótszym okresie (październik 2002 roku) czasu ESA wystrzeli sondę INTERGAL, która będzie badać promieniowanie gamma. Będzie ona obserwować wybuchy gwiazd i formowanie się pierwiastków chemicznych.

Praca na temat APM 8279+5255 ukazała się 10 lipca 2002 roku w czasopiśmie Astrophysical Journal Letters (Vol. 573, L77). Autorami są G. Hasinger i S. Komossa z Max-Planck-Institut fur Extraterrestrische Physik oraz N. Schartel z Europejskiej Agencji Kosmicznej.

Autor

Michał Matraszek

Komentarze

  1. Romuald Kurjańczyk    

    A może kwazary są młodsze niż dotychczas sądzono? — W latach 70-tych rozważano hipotezę, że redshifty kwazarów mogłyby mieć pochodzenie grawitacyjne, a przynajmniej znaczna część tego redshiftu mogłaby być związana z poczerwieniem grawitacyjnym, a nie z prawem Hublle’a. Jeżeli założymy, że hipotezę tą zarzucono zbyt pochopnie i decydującą przyczyną przesunięcia ku czerwieni promieniowania kwazarów jest efekt grawitacyjny, to wszelkie oszacowania odległości do kwazarów są błędne. Wielki astronom Fred Hoyle twierdził, że kwazary są związane z pobliskimi galaktykami, czyli leżą znacznie bliżej niż się sądzi. Zmierzam do tego, że być może, kwazar APM 08279+5255 leży znacznie bliżej niż wynika to z prawa Hublle’a i jest młodszy od naszej galaktyki. Na stronie http://www.mars.slupsk.pl/bh proponuję hipotezę ewolucji Wszechświata, według której, powyższe założenia są istotnymi jej elementami.

Komentarze są zablokowane.