23 sierpnia, 29 minut po północy Księżyc znajdzie się w pełni. Świecić będzie w gwiazdozbiorze Wodnika, w pobliżu dwóch planet: UranaNeptuna. Tym razem zachęcamy do przyjrzenia się znajdującemu się w pobliżu gwiazdozbiorowi… Ryby Południowej.

Księżyc góruje tej nocy około godziny 0:53 na wysokości 21 stopni (im dalej na południe tym wyżej). Jego jasny blask uniemożliwia obserwacje astronomiczne słabszych obiektów. Przy okazji warto zadać sobie pytanie: Ile razy jaśniejszy od najjaśniej widocznej teraz gwiazdy jest Księżyc znajdujący się w pełni? Sto? Może tysiąc? Odpowiedź może być zaskakująca: Księżyc jest ponad 100 tysięcy razy jaśniejszy od świecącej obecnie wysoko na niebie Wegi!

Przy okazji poznawania jasnych gwiazd warto rzucić okiem nieco poniżej jasnej tarczy księżycowej i nieco w lewo (na wschód). Można tam dostrzec dość jasną gwiazdę. To Fomalhaut, najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Ryby Południowej (Piscis Austrini). Jej jasność to +1,23 wielkości gwiazdowej, a odległość – około 25 lat świetlnych.

Niestety, deklinacja gwiazdy równa jest -29 stopni 36 minut i w Polsce góruje ona zaledwie kilka stopni ponad południowym horyzontem. W Krakowie jest to około 10,3 stopnia, w Łodzi już mniej, bo 8,6 stopnia, a w położonym na północy Gdańsku – zaledwie 6 stopni. Aby wyliczyć tę wielkość dla dowolnej miejscowości należy skorzystać ze znanego z lekcji geografii wzoru na wysokość górowania gwiazdy:

wysokość = 90 – szerokość_geograficzna + deklinacja_gwiazdy

Znajdujący się daleko na południowej półkuli nieba Fomalhaut jest jedną z jaśniejszych gwiazd na niebie. Jego blask jest porównywalny z blaskiem Deneba – najjaśniejszej gwiazdy w Łabędziu. Dlatego warto zadać sobie trochę trudu i znaleźć gwiazdę na niebie.

Omawianej nocy Fomalhaut góruje dopiero o 1:36. Każdego dnia jego górowanie wypadać będzie około 4 minuty wcześniej, o bardziej „przyzwoitej” porze. W połowie września będzie to 0:06, w połowie października – 22:04.

Dlaczego nazwałem alfę Ryby Południowej „zapomnianą gwiazdą”? Wstyd się przyznać – mimo, że obserwuje niebo 14 lat, nie potrafię jej wskazać. Przyszedł czas naprawić zaległości!

Autor

Michał Matraszek