Noce październikowe są długie, chłodne i często pochmurne. Mamy jednak nadzieję, że spomiędzy chmur szczękającym z zimna obserwatorom uda się zobaczyć świecące na porannym niebie planety: Marsa, Jowisza i Saturna.

15 października o północy ponad południowym horyzontem świecą gwiazdy Ryb i Andromedy (wraz z galaktyką M31 znajdującą się prawie ponad głową). Nad południowym-zachodem widzimy Wodnika, a nad zachodem – pamiątkę upalnego lata: Trójkąt Letni tworzony przez najjaśniejsze gwiazdy Łabędzia, Orła i Lutni.

Obracając się na południowy-wschód dostrzeżemy gwiazdy nieba jesiennego, między innymi Wieloryba (z gwiazdą zmienną Mira Ceti). Na wschodzie pojawiają się już gwiazdozbiory zimowe: Orion, Bliźnięta, Byk.

Wielki Wóz (część konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy) wisi nisko ponad północnym horyzontem. Po przeciwnej stronie prawie nieruchomej Gwiazdy Polarnej, wysoko na niebie, dostrzeżemy Cefeusza i Kasjopeję.

Niebo będzie wyglądało podobnie 1 października o godzinie 1:00 i ostatniego dnia miesiąca o 22:00.

Spójrzmy jeszcze na niebo o godzinie 5:00, na dwie godziny przed wschodem Słońca. Nad północnym horyzontem zobaczymy gwiazdozbiory zimowe. Dość wysoko będzie świecił Syriusz – najjaśniejsza gwiazda nieba (wschodzi o godzinie 1:20).

Słońce w październiku przemierzać będzie gwiazdozbiór Panny. 23 października o 16:17 wejdzie w znak Skorpiona. Dni październikowe będą coraz krótsze. 1 października Słońce świeci od 6:43 do 18:21, 15 dnia tego miesiąca od 7:06 do 17:50, a ostatniego dnia od 6:35 do 16:16. Dzień skróci się więc prawie o dwie godziny.

I jeszcze uwaga dotycząca podawanych godzin: Wszystkie momenty wyliczone są dla Łodzi i podawane w czasie urzędowym, który 27 października zmienimy z letniego na zimowy, cofając wskazówki zegarów z godziny 3:00 na 2:00.

Księżyc w swojej drodze wokół Ziemi osiągnie perygeum 6 października o 15:18, a apogeum 20 października o 6:42. Układ faz: nów 6 października o 13:17, pierwsza kwadra 13 października o 7:33, pełnia 21 października o 9:20, ostatnia kwadra 29 października o 6:28. Przesuwając się wśród gwiazd Księżyc minie kolejno: Jowisza (2 X), Marsa i Merkurego (5 X), Saturna (26 X) i ponownie Jowisza (29 X).

W październiku nie nastąpią żadne zaćmienia Słońca ani Księżyca.

13 października w maksymalnej zachodniej elongacji (18 stopni) znajdzie się Merkury (około minus 0,5 wielkości gwiazdowej). Będzie go można odszukać w Pannie, nad wschodnim horyzontem, krótko przed wschodem Słońca (13 października planeta wschodzi o 5:17, a godzinę przed wschodem gwiazdy, czyli o 6:03, znajduje się 6 stopni nad widnokręgiem). 10 października Merkury zbliży się na około 3 stopnie do dużo słabiej świecącego Marsa.

Wenus jest niewidoczna. Zbliża się do Słońca, zachodząc prawie równocześnie z nim. Ostatniego dnia miesiąca dochodzi do ich złączenia i Wenus zacznie przenosić się na niebo poranne.

Mars świeci w Lwie, a od 6 października w Pannie. Znajduje się daleko od Ziemi, ma średnicę kątową zaledwie 4 sekundy i jasność 1,8 magnitudo. Można go szukać na porannym niebie. 1 października na godzinę przed wschodem Słońca (czyli o 5:43) świeci 5 stopni nad horyzontem. W identycznych warunkach, o 5:35 31 października wysokość ta rośnie do 14 stopni.

Łatwo obserwować można Jowisza. Świeci on w Raku z jasnością minus 2 magnitudo. Pierwszego i ostatniego dnia miesiąca wschodzi odpowiednio o 1:24 i 22:46. W układzie jego księżyców obserwować można wzajemne zaćmienia.

Przez prawie całą noc widoczny jest Saturn. Ma jasność 0 magnitudo i wciąż przebywa w Orionie w pobliżu granicy z Bykiem i Bliźniętami. Wschodzi o 21:48 na początku miesiąca i o 18:49 pod koniec.

Można jeszcze obserwować Urana (lornetką, 5,7 magnitudo) i Neptuna (niewielkim teleskopem, 7,9 magnitudo). Obie planety świecą w Koziorożcu i 2 godziny po zachodzie Słońca znajdują się 20 stopni ponad horyzontem.

Pluton znajduje się w Wężowniku i pozostaje niewidoczny ze względu na bliskość Słońca.

2 października w opozycji znajdzie się planetoida Melpomene (18), a 9 września – Ceres (1).

W październiku warto rzucić okiem na trzy roje meteorów:

• Drakonidy związane z kometą Giacobini-Zinner, mające radiant w Smoku i promieniujące od 6 do 10 października. Niestety nie są widoczne co roku, ale warto na nie zapolować.
• Związane z kometą Halley’a Orionidy z radiantem w Orionie, widoczne od 2 października do 7 listopada. ZHR w maksimum przypadającym na 22 pażdziernika kształtuje się w okolicy 25. Trzy dni po maksimum można się spodziewać bolidów. Orionidy są szybkimi meteorami, o prędkościach rzędu 66 km/s.
• Epsilon-Geminidy z radiantem w Bliźniętach i widoczne od 14 do 27 października.

W obserwacjach dwóch ostatnich rojów przeszkadzać będzie Księżyc w pełni.

Zapraszamy do obserwacji.