Dziś o 8:37 czasu polskiego z kosmodromu w Bajkonurze wystartowała rakieta Proton-K/DM2 z trzema satelitami systemu GLONASS.

GLONASS to rosyjski system nawigacji i pozycjonowania podobny do amerykańskiego GPS’u. Konstelacja składa się z 24 satelitów (21 funkcjonujących i 3 zapasowych) rozmieszczonych w trzech płaszczyznach orbitalnych, które są nachylone do równika pod kątem 64,8 stopnia i których węzły wstępne są odległe od siebie o 120 stopni. Perygeum orbity wynosi 19130 km, co daje okres obiegu Ziemi równy ok. 11 godzin i 15 minut. Dzięki takiemu ustawieniu, z każdego punktu na Ziemi widać jednocześnie 5 satelitów. W celu wyznaczenia swojej pozycji, odbiornik naziemny wybiera spośród nich 4 satelity, których sygnał jest w danym momencie najsilniejszy.

GLONASS to także źródło dokładnej informacji o aktualnym czasie. Każdy satelita jest wyposażony w cezowy zegar atomowy, który jest dwa razy dzeinnie synchronizowany z wzorcem – wodorowym zegarem atomowym w centrum kontroli pod Moskwą. Centrum odbiera również dane telemetryczne z satelitów i dokonuje dokładnych pomiarów ich pozycji przy użyciu lasera (takie pomiary są również wykonywane w innych stacjach na świecie; jedna z nich znajduje się w Polska w międzynarodowym systemie obserwacji laserowych„>Borowcu).

Satelity GLONASS są wystrzeliwywane po 2 lub 3 naraz. Pierwsze dwa zestawy poleciały w kosmos 12 października 1982 i 10 sierpnia 1983 roku. Miały one charakter testowy. Pierwsze 3 satelity operacyjne wystrzelono 29 grudnia 1983. Przeciętny czas pracy jednego urządzenia (typu Uragan) to 2-3 lata, dlatego konstelacja musi być regularnie uzupełniana. W latach 1995-98 Rosjanie mieli z tym poważne problemy, spowodowane głównie trudną sytuacją ekonomiczną. Z tego powodu konstelacja działających satelitów skurczyła się do ośmiu, bo w tym okresie nie wystrzelono ani jednego nowego egzemplarza. Obecnie wdrażane są satelity nowego typu – Uragan-M. Cechują się one prawie dwukrotnie dłuższym czasem eksploatacji.

Satelity są wynoszone przy użyciu rakiet Proton-K wyposażonymi w górny stopień typu Block-DM2 (podobny do tego, który miesiąc temu zawiódł podczas startu satelity Astra-1K stracony„>Astra-1K). W historii systemu miało miejsce 31 startów (wliczając dzisiejszy), z czego 2 były nieudane – 24 kwietnia 1987 zawiódł górny stopień Protona, a 17 lutego 1988 satelity nie odłączyły się od rakiety. Za czasów Zimnej Wojny system był dostępny tylko dla wojska, od 1993 roku mogą go używać również cywile.

Autor

Tomasz Lemiech