Gwieździsta noc Vincenta van Gogha to obraz znany z krzykliwych spiralnych zwojów światła rozszalałych na nocnym niebie. Mimo że ten obraz to tylko dzieło artystycznej wyobraźni, najnowsze zdjecie uzyskane z teleskopu Hubble’a zdaje się niesamowicie podobnym do dzieła mistrza, dzięki niezauważonym wcześniej spiralom pyłów w przestrzeni międzygwiezdnej.

Ten obraz uzyskany z the Advanced Camera of Surveys dnia 8 lutego to najnowsze zdjęcie powiększającego się świetlnego halo wokół odległej gwiazdy zwanej V838 Monocerotis (V838 Mon). Oświetlenie pyłu pochodzi od czerwonego giganta, gwiazdy z centrum obrazu, która dwa lata temu rozbłysła niczym żarówka. V838 Mon jest odległa o około dwadzieścia tysięcy lat świetlnych od Ziemi, w kierunku gwiazdozbioru jednorożca (Monoceros), na krańcu drogi Mlecznej.

Coraz silniejsza iluminacja tej chmury pyłowej zdradza szczegóły rozbłysku z początku 2002 roku. Mimo iż teleskop Hubble’a podążał za echem świetlnym przy kilku ujęciach, ten obraz to dopiero pierwsza okazja na zobaczenie wirów.

Ta sekwencja zdjęć, uzyskana z Teleskopu Hubble’a dnia 8 lutego 2004 roku, przedstawia kłęby pyłów wokół czerwonego giganta V838Mon w gwiazdozbiorze jednorożca (Monoceros). Obiekt jest oddalony od nas o około 20 tysięcy lat świetlnych, znajdując się na samym skraju Drogi Mlecznej.

Te wiry są najprawdopodobniej spowodowane turbulencjami wokół gwiazdy, która się rozszerza. Pył i gaz został wyrzucony z gwiazdy w poprzedniej eksplozji, podobnej do wybuchu z 2002 roku, która miała miejsce dziesiątki tysięcy lat temu.

Otaczający gwiazdę gaz pozostawał niewidzialnym i nieoczekiwanym, aż do momentu ostatniego wydarzenia.

Gwieździsta noc van Gogha

Obraz „Gwieździsta Noc” namalowany przez Vincenta van Gogha w 1889 roku. 74×92 centymetry, olej na płótnie. Muzeum Sztuki Współczesnej w Nowym Jorku.

Teleskop Hubble’a fotografował V838 Mon i jego echo świetlne kilka razy zanim gwiazda błysnęła w 2002 roku, w celu śledzenia ciągłych zmian wyglądu. Podczas błysku, zazwyczaj blada, nagle rozświetliła się osiągając jasność sześćset tysięcy razy większą od słonecznej! Była wtedy najjaśniejszą gwiazdą w całej Drodze Mlecznej, dopóki nie zaczęła przygasać w kwietniu 2002 roku.

V838Mon wykazuje pewne podobieństwa do zachowania obiektów zwanych novae, czyli nowe, które nagle jaśnieją z powodu termonuklearnych wybuchów na swojej powierzchni. Jednakże analizując dokładniej V838 Mon, a szczególnie jej czerwone zabarwienie, nie możemy jej zaliczyć go żadnej ze wcześniej znanych grup gwiazd nowa.

To naturalne dzieło artystyczne w całej swojej strukturze będzie się zmieniać w przeciągu najbliższych lat, rozchodzić na zewnątrz i tworzyć bardziej rozległą chmurę czarnego pyłu. Astronomowie przewidują, że echa pozostaną widoczne przez resztę obecnej dekady.

Znajdujaca się w gwiazdozbiorze Jednorożca gwiazda V838 Mon i jej otoczenie – kolejne z serii zdjęć wykonanych przez Hubble’a.

The Space Telescope Science Institute (STScI) jest koordynowany przez the Association of Universities for Research in Astronomy (AURA) dla NASA i the Goddard Space Flight Center w Greenbelt. The Hubble Space Telescope to międzynarodowy projekt współpracy NASA i ESA.

Autor

Aleksandra Drozd