Gwieździsta noc Vincenta van Gogha to obraz znany z krzykliwych spiralnych zwojów światła rozszalałych na nocnym niebie. Mimo że ten obraz to tylko dzieło artystycznej wyobraźni, najnowsze zdjecie uzyskane z teleskopu Hubble’a zdaje się niesamowicie podobnym do dzieła mistrza, dzięki niezauważonym wcześniej spiralom pyłów w przestrzeni międzygwiezdnej.
Ten obraz uzyskany z the Advanced Camera of Surveys dnia 8 lutego to najnowsze zdjęcie powiększającego się świetlnego halo wokół odległej gwiazdy zwanej V838 Monocerotis (V838 Mon). Oświetlenie pyłu pochodzi od czerwonego giganta, gwiazdy z centrum obrazu, która dwa lata temu rozbłysła niczym żarówka. V838 Mon jest odległa o około dwadzieścia tysięcy lat świetlnych od Ziemi, w kierunku gwiazdozbioru jednorożca (Monoceros), na krańcu drogi Mlecznej.
Coraz silniejsza iluminacja tej chmury pyłowej zdradza szczegóły rozbłysku z początku 2002 roku. Mimo iż teleskop Hubble’a podążał za echem świetlnym przy kilku ujęciach, ten obraz to dopiero pierwsza okazja na zobaczenie wirów.
Te wiry są najprawdopodobniej spowodowane turbulencjami wokół gwiazdy, która się rozszerza. Pył i gaz został wyrzucony z gwiazdy w poprzedniej eksplozji, podobnej do wybuchu z 2002 roku, która miała miejsce dziesiątki tysięcy lat temu.
Otaczający gwiazdę gaz pozostawał niewidzialnym i nieoczekiwanym, aż do momentu ostatniego wydarzenia.
Teleskop Hubble’a fotografował V838 Mon i jego echo świetlne kilka razy zanim gwiazda błysnęła w 2002 roku, w celu śledzenia ciągłych zmian wyglądu. Podczas błysku, zazwyczaj blada, nagle rozświetliła się osiągając jasność sześćset tysięcy razy większą od słonecznej! Była wtedy najjaśniejszą gwiazdą w całej Drodze Mlecznej, dopóki nie zaczęła przygasać w kwietniu 2002 roku.
V838Mon wykazuje pewne podobieństwa do zachowania obiektów zwanych novae, czyli nowe, które nagle jaśnieją z powodu termonuklearnych wybuchów na swojej powierzchni. Jednakże analizując dokładniej V838 Mon, a szczególnie jej czerwone zabarwienie, nie możemy jej zaliczyć go żadnej ze wcześniej znanych grup gwiazd nowa.
To naturalne dzieło artystyczne w całej swojej strukturze będzie się zmieniać w przeciągu najbliższych lat, rozchodzić na zewnątrz i tworzyć bardziej rozległą chmurę czarnego pyłu. Astronomowie przewidują, że echa pozostaną widoczne przez resztę obecnej dekady.
The Space Telescope Science Institute (STScI) jest koordynowany przez the Association of Universities for Research in Astronomy (AURA) dla NASA i the Goddard Space Flight Center w Greenbelt. The Hubble Space Telescope to międzynarodowy projekt współpracy NASA i ESA.