W piątek 26 marca, zbudowany przez NASA prototyp samolotu o nazwie X-43A pobił rekord prędkości lotu atmosferycznego. To pierwszy w pełni udany test nowatorskiego silnika odrzutowego, którego niezwykle prosta koncepcja powstała już na początku XX wieku.

Dla X-43A było to drugie podejście. Pierwsze, w czerwcu 2001 roku (NASA będzie testować samolot osiągający bardzo duże prędkości„>pisaliśmy o nim), skończyło się zdalnym zdetonowaniem maszyny po tym, jak od rozpędzającej ją rakiety oderwał się statecznik (o X-43 zniszczony!„>wypadku oraz jego Trwa dochodzenie przyczyn awarii X-43A„>przyczynach także pisaliśmy).

Eksperymentalny pojazd NASA X-43A połączony ze startującą z powietrza rakietą Pegasus przymocowaną do skrzydła samolotu B52. Pierwszy próbny lot X-43A zakończył się krótko po starcie utratą kontroli i detonacją.

Silnik typu scramjet (skrót od supersonic combustion ramjet – silnik strumieniowy z naddźwiękową komorą spalania) w zamyśle różni się od konwencjonalnego silnika odrzutowego tylko pod dwoma względami. Po pierwsze, przepływające przez niego powietrze i spaliny poruszają się z prędkością wyższą od prędkości dźwięku. Po drugie, nie ma w nim żadnych wałów ani turbin, bo powietrze nie musi być sprężane. Ten prosty pomysł okazał się niezwykle trudny w realizacji.

Wadą scramjeta jest fakt, że może on działać tylko przy prędkości powyżej 5 Machów. Aby rozpędzić go do takiej prędkości, niezbędny jest inny silnik. X-43A został umieszczony na nosie rakiety Pegasus, używanej do wynoszenia na orbitę niewielkich satelitów. Rakieta z kolei została wyniesiona na odpowiednią wysokość przez bombowiec dalekiego zasięgu B-52. Rakieta rozpędziła X-43A do ponad 5 Machów, po czym prototyp przez 10 sekund leciał używając własnego silnika scramjet. Osiągnął prędkość 7 Machów (7700 km/h), bijąc dotychczasowy rekord 6,7 Macha należący do X-15.

Samolot X-15 miał jednak napęd rakietowy, pobierający tlen z umieszczonego na pokładzie zbiornika, a nie z atmosfery. Najszybszy dotąd samolot odrzutowy, SR-71 Blackbird, potrafił rozpędzić się (za to samodzielnie) do zaledwie 3,2 Macha. Naukowcy szacują, że X-43A powinien być w stanie osiągnąć prędkość 10 Machów.

Schemat rakiety Pegasus przystosowanej do wyniesienia eksperymentalnego pojazdu X-43A (z prawej). Podczas pierwszego próbnego lotu odpadł statecznik rakiety (z lewej), przez co utracono kontrolę i musiano zdetonować rakietę.

Silniki typu scramjet mają przed sobą ogromną przyszłość, przede wszystkim jako napęd dla pojazdów wielokrotnego użytku, zdolnych do lotów suborbitalnych. W porównaniu ze współczesnymi rakietami są one bardzo oszczędne, a co za tym idzie – tanie.

Autor

Marcin Marszałek

Komentarze

  1. torcik    

    Dlaczego tylko suborbitalnych? — Przeciez dołozyć mozna drugi klasyczny silnik rakietowy np: aerospike z nieudanego X-33 i juz hop na orbite;))
    Więcej wyobraźni
    pozdrawiam torcik

  2. Jacub    

    1Ma=1224km/h? — Jak to jest z tymi Machami? 7Ma to jakieś 8500km/h, a nie 7700.

    1. Maciek    

      To raczej kwestia ciśnienia… — A czy to nie zależy od ciśnienia? Im niższe ciśnienie tym niższa prędkość dźwięku w gazie… O ile nie przyjmiemy wartości umownej dla 1Ma, to przy przeliczaniu na km/h trzeba uwzgledniać ciśnienie… a im wyżej tym ciśnienie niższe… Ci którzy zbudowali taki silnik, z pewnościa wiedza jak to policzyć 🙂

    2. Anonymous    

      Puk Puk kto tam??? To ja mózgojad!!!! — Jeden mach równy jest prędkości dźwięku w danym ośrodku i zależy od jego rodzaju, temperatury itp. Przykładowo w powietrzu przy ziemi wynosi: 1224 km/h, a na wysokości 11 000 m: 1066 km/h.

    3. Anonymous    

      Puk Puk kto tam??? To ja mózgojad!!!! — Jeden mach równy jest prędkości dźwięku w danym ośrodku i zależy od jego rodzaju, temperatury itp. Przykładowo w powietrzu przy ziemi wynosi: 1224 km/h, a na wysokości 11 000 m: 1066 km/h.

    4. Gagarin    

      Puk Puk kto tam??? To ja mózgojad!!!! — Jeden mach równy jest prędkości dźwięku w danym ośrodku i zależy od jego rodzaju, temperatury itp. Przykładowo w powietrzu przy ziemi wynosi: 1224 km/h, a na wysokości 11 000 m: 1066 km/h.

  3. Artur    

    wielkosc — a wiadomo jakie to duze bylo? sadzac ze zdjecia to malutkie. rozumiem, ze bombowiec jest duzy, ale cala rakiete dalo sie umiescic pod skrzydlem. a rzeczony samolot, to takie male cos na czubku tej rakiety. ma to wiecej niz metr dlugosci?

    1. torcik    

      te cacko ma 4 metry — Choć nie wygląda na tyle a jednak ma:)

      1. Super Ghost    

        nie 4 a.. — 3.6m .. 🙂

Komentarze są zablokowane.