Większość galaktyk, w tym także Droga Mleczna, jest wypełniona olbrzymimi chmurami gazu i pyłu. Są one gwiezdnym tłem. Mgławice świecą tylko dzięki oświetlaniu ich przez pobliskie źródła energii.

Zazwyczaj źródłem energii jest jedna lub kilka gwiazd. Na 204. spotkaniu American Astronomical Society w Denver w Kolorado astrofizyk Philip Kaaret z Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics ogłosił, że jedna z mgławic jest oświetlana przez promieniowanie X wysyłane z czarnej dziury. Jasność mgławicy sugeruje, że źródłem promieniowania X może być średnio-masywna czarna dziura, wiele razy większa niż większość gwiezdnych czarnych dziur.

To zaskakujące odkrycie jest dopiero drugim ze znanych przykładów oświetlania mgławicy przez czarną dziurę. Pierwszym przypadkiem był LMC X-1 w Wielkim Obłoku Magellana.

Astronomowie zawsze są podekscytowani, kiedy odkrywają nowe rzeczy i ta mgławica jest z pewnością czymś nowym. Znalezienie takiej mgławicy jest tak samo rzadkie, jak wygranie w pokera, gdy się gra w niego pierwszy raz, nie znając zasad” – powiedział Kaaret.

Początkowo odkryta przez Madfreda Pakulla i Laurenta Mirioni (z Uniwersytetu w Sztrasburgu) mgławica jest oddalona o 10 milionów lat świetlnych i znajduje się w karłowatej i nieregularnej galaktyce Holmberg II. Dwa lata temu Pakull i Mirioni zauważyli, że świecenie jej jest związane ze źródłem promieniowania X.

Obserwacje przeprowadzone przez NASA Hubble Space Telescope i Chandra X-ray Observatory i połączone z obserwacjami ESA XMM-Newton Spacecraft pomogły Kaaretowi i jego kolegom: Martinowi Wardowi z Uniwersity of Leicester i Andreasowi Zezasowi z CfA określić, że źródło promieniowania X znajduje się w centrum mgławicy. Źródło to świeci w promieniowaniu X milion razy silniej niż Słońce świeci w całym widmie fal elektromagnetycznych. Opadający zjonizowany gaz promieniuje i powoduje oświetlenie obszaru o wielkości około 100 lat świetlnych w otaczającej mgławicy.

Promieniowanie X dostarcza ważnych danych o naturze czarnych dziur. Niektórzy astronomowie sugerują, że promieniowanie X wysyłane z Holmberg II i podobnych jasnych źródeł wysyłane w kierunku Ziemi jak światło poszukiwawcze. Takie wzmocnienie w jednym kierunku może powodować, że źródło wydaje się jaśniejsze niż w rzeczywistości jest czyli, że czarna dziura jest masywniejsza niż w rzeczywistości.

Dane zebrane przez Kaareta przeczą takiemu punktowi widzenia. Dane te pokazują, że czarna dziura w Holmbergu II wysyła promieniowanie X w każdym kierunku. Jej jasność sugeruje, że musi być ona o wiele bardziej masywna niż gwiezdne czarne dziury w naszej galaktyce osiągające masę około 40 mas Słońca. Jest to, więc średniomasywna czarna dziura.

Nie jest łatwo wyjaśnić jak formują się średniomasywne czarne dziury. Odkąd mamy kilka przykładów do badania, każde nowe znalezisko jest ważne” – powiedział Kaaret.

Wyniki tych badań zostaną opublikowane w artykule, którego autorami są: Kaaret, Ward i Zezas w przyszłym numerze miesięcznika Royal Astronomical Society.

Autor

Wojciech Lizakowski

Komentarze

  1. PaSKud    

    Komentarz do obrazka — Jak na moj gust to na tym obrazku swieci gwiazda wysysana przez czarna dziure a nie czarna dziura jak sugeruje komentarz…

    1. wottek    

      czarna dziura tysh swieci — zgadza sie gwiazda swieci:)
      ale czarna dziura takze, zgdonie z tym co jest napisane w artykule, materia wysysana z pobliskiej gwiazdy opada na czarna dziure. Materia ta jest rozpedzana do duzych predkosci podczas opadania i wysyla ona pormioniowanie X ktore oswietla mglawice. Nie jest to swiecenie w promieniowaniu widzialnym, czyli takie do jakiego my jestesmy przyzwyczajeni, ale swiecenie w promieniach X.

      1. Lolek    

        bardzo ładny malunek tylko autor nigdy nie słyszał o strefie Roche’a — … takie przesyłanie materii z gwiazdy na gwiazdę czy czarną dziurę zachodzi tylko w ciasnych układach, porównywalnych z rozmiarami samych gwiazd, a tu na gwiazdka pieknie strzela materią w czarną dziurę o masie dużej gwiazdy…

  2. Lolek    

    ps…. a tu 'nam’ gwiazdka pieknie strzela materią w czarną dziurę o masie dużej gwiazdy… — Oczywiście czarna dziura to cudo i nic nie trzeba logicznie tłumaczyć, materia opada… i czarna dziura świeci milion razy bardziej niż Słońce, a ile tej materii opada, jaka gwiazda jej dostarcza, w jakiej odległości się znajduje od ”czarnej dziury”, co się z nią dzieje, oraz z tą materią, że dostarcza tak gigantycznych energii, Słońce produkuje energię w reakcjach termojądrowych…
    Czyli milion razy większe energie, może dostarczyć tylko reakcje anihilacji materii i antymaterii… antymaterię odkryto w falach uderzeniowych rozchodzacych się w wybuchach na równiku pulsara w krabie, który nie ma gwiezdnego towarzysza dostarczajacego materii, a jego dysk wygląda równie efektownie.
    … jeśli ”Łączna ilość energii wysyłana przez przeciętny pulsar jest od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy razy większa od energii wysyłanej przez Słońce.” … czyli najjaśniejsze pulsary świecą z podobną energią co ta czarna dziura, czyli to też może być pulsar tylko 10 razy cięższy niż przewiduje teoria, a że przyroda jest trochę inna niż to przewidują teoretyczne wzory, OTW też, to tylko świadczy o tym, że są one tylko przybliżeniem rzeczywistości fizycznej, a nie, że są absolutnymi prawami przyrody.

    http://www.wiw.pl/nowinki/astronomia/200209/20020926-001.asp

    ”… jak ktoś sciagnie sobie filmik, to widać wyraźnie, że rozbłyski pulsara rozchodzą się od jego równika, mają być to nawet wybuchy antymaterii, a owych biegunów magnetycznych majacych jak latarnia omiatać promieniowaniem wszechswiat poprostu nie ma… a to dzięki nim liczona jest prędkość obrotowa pulsarów;-)))

    Cytat ”Obrazy najbliższych okolic pulsara w Mgławicy Krab uzyskane z połączenia wyników obserwacji HST i Chandry, prowadzonych przez kilka miesięcy. Pulsar jest widoczny jako jasny punkt w środku układu pierścieni. Rozchodzące się w płaszczyźnie równika pulsara fale uderzeniowe materii i antymaterii powodują pojaśnienia w postaci pierścieni. Widoczne są również dwie przeciwległe strugi materii, wyrzucane z obszarów biegunowych pulsara.”

Komentarze są zablokowane.