31 lipca o 20:05 Księżyc znajdzie się w pełni. Świecąc na tle Koziorożca, ukaże się ponad horyzontem kilka minut po dziewiątej wieczorem. Pozostanie widoczny aż do około 5:15, górując 15 stopni nad południowym widnokręgiem około 1:00.

Tarcza Srebrnego Globu będzie świecić blaskiem około -12,6 magnitudo w kolorze… takim jak zazwyczaj, czyli biało-żółtawym. Będąc nisko ponad widnokręgiem Księżyc może przyjąć barwę żółtą, pomarańczową bądź nawet czerwoną.

Skąd więc tytuł naszej informacji?

W języku angielskim istnieje sformułowanie „once in a blue moon” oznaczające tyle co „od wielkiego święta” czyli „bardzo rzadko„. Jaki jest związek „niebieskiego księżyca” z astronomią?

Otóż fazy Księżyca zmieniają się regularnie w odstępach średnio 29,5 dnia. To niewiele mniej niż długość przeciętnego miesiąca (30,4 dnia). Faza Księżyca w ostatnich dniach każdego miesiąca jest więc bardzo podobna do tej, która była na jego początku.

O „niebieskim księżycu” mówimy, gdy w ciągu tego samego miesiąca kalendarzowego Srebrny Glob dwukrotnie znajdzie się w pełni. Zdarza się to raz na kilka lat i wystąpi właśnie w lipcu 2004 roku (pierwsza lipcowa pełnia przypadła 2 lipca o 13:09).

Gwoli ścisłości – ze względu na obowiązujący na Ziemi czas strefowy, dwie pełnie w tym samym miesiącu mogą zdarzyć się w różnych rejonach świata w różnych miesiącach. Polski wieczór 31 lipca, to w Australii już 1 sierpnia. Mieszkańcy tego kontynentu swój „niebieski księżyc” mieć będą 30 sierpnia 2004.

Jak często zdarzają się dwie pełnie w ciągu jednego miesiąca? Wykonaliśmy obliczenia dla naszej strefy czasowej i okazało się, że było tak 1 i 30 listopada 2001 roku oraz 2 i 31 marca 1999 roku. Kolejnych takich przypadków oczekiwać należy 1 i 30 czerwca 2007 roku a następnie 2 i 31 grudnia 2009 roku.

A czy Księżyc może przyjąć barwę niebieską? Tak! Przyczyna nie tkwi jednak w astronomii. Jeśli na drodze światła księżycowego stanie dym (na przykład z płonących lasów) lub pył (z wybuchu wulkanu), zostanie ono rozproszone. Przy odpowiednich rozmiarach cząstek pyłu lub dymu długofalowa (czerwona) część widma widzialnego ulega silniejszemu rozproszeniu, a Księżyc przyjmuje barwę niebieskawą. Było tak po największych zanotowanych wybuchach wulkanów: Krakatoa, Mount St. Helens i Mount Pinatubo.

Autor

Michał Matraszek