Ukazał się czwarty numer dwumiesięcznika „Urania – Postępy Astronomii” wydawanego przez Polskie Towarzystwo Astronomiczne i Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. Zapraszamy do lektury „wstępniaka” przygotowanego przez Redaktora Naczelnego gazety.

Szanowni i Drodzy Czytelnicy

Najbardziej odległe obiekty Wszechświata, krańce Układu Słonecznego i niezwykły układ dwóch pulsarów są przedmiotem pogłębionych nieco rozważań w bieżącym numerze naszego pisma.

Kwazary, mimo że minęło już 40 lat od ich odkrycia, kryją wciąż wiele tajemnic. Astronomowie wkładają wiele wysiłku w budowę nowych teleskopów i koncepcji teoretycznych, aby lepiej poznać i zrozumieć te ciała, które są dla nas kluczem poznania początkowych stadiów życia Wszechświata. Problem ten stara się nam przybliżyć pani Bogna Pazderska.

Gdzie są granice Układu Słonecznego? Co znajduje się na krańcach naszej rodziny planetarnej? Co to jest Pas Kuipera? Czy chmura Oorta jest zewnętrzną otoczką utrzymywaną przez grawitację Słońca? To pytania, na które szuka odpowiedzi artykuł Arkadiusza Musielińskiego.

Agnieszka Słowikowska przybliża nam problemy współczesnej fizyki relatywistycznej, które mogą być testowane w naturalnym laboratorium kosmicznym, jakim jest niedawno odkryty układ podwójny pulsarów J0737-3039. Znamy tylko 6 takich układów. 30 lat temu odkrycie i badanie podwójnego pulsara PSR B 1913+16 nie tylko sprawdziło wnioski ogólnej teorii grawitacji Einsteina, ale też potwierdziło istnienie hipotetycznych fal grawitacyjnych. Stało się podstawą przyznania Nagrody Nobla dla autorów tych badań – Taylora i Hulse’a (1992). Jakie wyniki przyniesie nam badanie omawianego układu podwójnego pulsarów?

W Rozmaitościach donosimy o wielu nowych odkryciach i wydarzeniach. Cieszymy się, że możemy pisać o odkryciu najdalszej planety pozasłonecznej przez zespół, w którym wiodącą rolę grali polscy astronomowie, i zjawisko mikrosoczewkowania grawitacyjnego. Zjawisko to jest też trochę „polskie”, bo to profesor Bohdan Paczyński 20 lat temu „rozpracował” je i zaproponował wykorzystanie do poszukiwania ciemnej materii (brązowych karłów, planet itp.) we Wszechświecie. W zespole odkrywców tej planety byli też młodzi miłośnicy astronomii z Nowej Zelandii. Grupa kanadyjskich miłośników astronomii wygrała konkurs na program obserwacyjny na 8-m teleskopie Gemini i przeprowadziła tym teleskopem wnikliwe badania matecznika gwiazdowego wokół gwiazdy RY Tau. Piszemy o tym, aby pokazać, jak wielkie możliwości mają współcześni miłośnicy astronomii. Innym obszarem narodzin gwiazd, i to gwiazd bardzo masywnych, o którym mówimy w tym zeszycie, jest obszar N 214 w Wielkim Obłoku Magellana. To bardzo ciekawy obszar. Niezwykle interesującym obiektem wielkoskalowej struktury Wszechświata jest gromada galaktyk, która okazała się najbardziej odległą gromadą, jaką znamy. Sonda kosmiczna Voyager 1 po 20 latach wędrówki dotarła do granic heliosfery – odnotowujemy to niezwykłe wydarzenie. Ale „kosmiczna” działalność człowieka ma też inny aspekt – pozostawia po sobie mnóstwo śmieci – jest ich naprawdę bardzo dużo!

Publikujemy sprawozdanie z konkursu Ogólnopolskiego Młodzieżowego Seminarium Astronomicznego w Grudziądzu i z Olimpiady Astronomicznej w Chorzowie. Oba te konkursy mają kilkudziesięcioletnią tradycję i dobrze służą rozwijaniu zainteresowań astronomicznych polskiej młodzieży. W trosce o dobre kształcenie młodzieży polskiej Andrzej Branicki, nauczyciel akademicki z Uniwersytetu w Białymstoku kształcący na co dzień przyszłych nauczycieli fizyki i astronomii, napisał książkę „Obserwacje i pomiary astronomiczne dla studentów, uczniów i miłośników astronomii”. Z tej książki pochodzi, trochę skrócony, opis jednego z zadań obserwacyjnych, który w tym zeszycie przytaczamy.

Podobnie jak zawsze mamy Galerię obiektów NGC Dariusza Graczyka, wskazanie najciekawszych obiektów Wiesława Skórzyńskiego oraz Kalendarzyk astronomiczny Tomasza Ściężora. Ten Autor przypomina nam o wydarzeniu, które nastąpi w pierwszej połowie lipca – ziemski pojazd będzie strzelał do komety – czy kometa 9P/Tempel 1 przeżyje ten ostrzał? To koniecznie trzeba zobaczyć!

Trzeba też zobaczyć wystawy, na które jesteśmy zaproszeni do Fromborka, posłuchać muzyki Jonna Serrie, do czego zachęca Jacek Drążkowski i zajrzeć na Ciekawe strony internetowe. I nie można zapomnieć o konkursie na najciekawsze zdjęcie obiektów letniego nieba, który w tym numerze ogłaszamy.

Życzę Państwu przyjemnej lektury i pogodnego, wakacyjnego, nieba.

Andrzej Woszczyk

Toruń, w czerwcu 2005 r.

A my zachęcamy wszystkich naszych Cztelników do prenumerary.

Autor

Michał Matraszek