Na prośbę naukowców badających niedawno zaobserwowaną supernową SN 2006X, Very Large Telescope wykonał zdjęcie galaktyki spiralnej M100. Biorąc pod uwagę ilość informacji, jakie mamy o M100, popularnym obiekcie badań, gwiazda ta może stać się kamieniem milowym w procesie poznawania supernowych tego typu.

SN 2006X została niezależnie odkryta 4 lutego 2006 roku przez japońskiego astronoma amatora Shoji Suzuki oraz włoskiego astronoma Marco Migliardi. Jest to 24 supernowa zaobserwowana w tym roku. W chwili odkrycia, jej jasność wynosiła 17 magnitudo. Szybko ustalono, że jest to supernowa typu Ia, zaobserwowana przed momentem osiągnięcia maksymalnej jasności. Rzeczywiście, w ciągu dwóch tygodni supernowa pojaśniała około 25 razy.

Uważa się, że do tego typu wybuchu dochodzi w wyniku eksplozji białego karła będącego częścią układu podwójnego. Materia z towarzysza spływa na małą i gęstą gwiazdę, aż ta osiągnie masę krytyczną, co czyni ją niestabilną i owocuje wybuchem supernowej.

Ponieważ SN 206X stała się tak jasna, a także znajduje się w dobrze zbadanej galaktyce, naukowcy mają nadzieję, że dostarczy im wielu kluczowych informacji, być może również o układzie, który wybuchł. Badanie supernowych typu Ia jest szczególnie istotne, gdyż dzięki nim można mierzyć tempo ekspansji Wszechświata – wszystkie mają tą samą charakterystyczną jasność.

Porównanie wyglądu galaktyki M100 przed i po wybuchu supernowej SN 2006X. Pierwsze zdjęcie zostało wykonane w marcu 2002 roku przez instrument VIMOS zamontowany na Melipal (VLT), drugie w lutym 2006, przez instrument FORS1 zamontowany na Kueyen (VLT). Różnica w kolorze wynika z zastosowania różnych filtrów. Nowoodkryta supernowa, widoczna jedynie na zdjęciu po prawej, to jasny obiekt w środku zdjęcia, tuż nad dolnym głównym ramieniem spiralnym.

SN 2006X nie jest pierwszą supernową odkrytą w M100. Co więcej, jest to galaktyka w której od 1900 znaleziono najwięcej supernowych, są to: SN 1901B, SN 1914A, SN1959E i SN 1979C. Jako ciekawostkę można podać fakt, że wykonane niedawno obserwacje za pomocą teleskopu XMM-Newton pokazały, że supernowa SN 1979C nie zmieniła od czasu wybuchu swojej jasności w promieniowaniu X. Równocześnie w świetle widzialnym zmniejszyła swą jasność 250 razy. SN 1979C jest supernową typu II, której źródłem jest wybuch gwiazdy 18 razy masywniejszej od Słońca.

M100 jest galaktyką spiralną o powikłanej strukturze: posiada jasne jądro i dwa główne ramiona, w których roi się od młodych gorących masywnych gwiazd oraz gorących węzłów – regionów HII, dodatkowo z wewnętrznych obszarów galaktyki w stronę głównych ramion podążają mniejsze.

M100 położona jest w odległości 60 milionów lat świetlnych od Ziemi w Warkoczu Bereniki. Przy jasności 9 magnitudo, jest jednym z najjaśniejszych obiektów gromady galaktyk w Pannie. Jest nieznacznie większa od Drogi Mlecznej – jej średnica to 120 tysięcy lat świetlnych. Galaktyka została odkryta w 1781 roku przez francuskiego astronoma Pierre’a Mechaina. Jest to jedna z najdalszych galaktyk, w której zbadano odległość do cefeid.

Autor

Anna Marszałek