Turystów, którzy zimą wybierają się do ciepłych krajów, po kilkugodzinnej podróży samolotem uderza zmiana temperatury o kilkadziesiąt stopni. Tymczasem na planecie HD 80606b temperatura może w porównywalnym czasie wzrosnąć o 700 stopni. Zaobserwował ją teleskop podczerwony Spitzera.
Planeta HD 80606b to gazowy olbrzym obiegający gwiazdę odległą od Ziemi o 190 lat świetlnych. Jej eliptyczna orbita jest bardzo wydłużona: gdyby umieścić w jednym z ognisk Słońce, przechodziłaby bliżej niego niż Merkury, z kolei jej najdalszy punkt (apoastron) sięgałby orbity Ziemi.
Korzystając z Kosmicznego Teleskopu Spitzera, pozwalającego na obserwacje w promieniowaniu podczerwonym, astronomowie zmierzyli ciepło wydzielane przez planetę podczas jej przejścia przez peryastron, czyli najbliżej gwiazdy. W ciągu zaledwie sześciu godzin temperatura planety podniosła się z 500?C do ponad 1200?C. Była to przy okazji pierwsza obserwacja zmian pogody na planecie pozasłonecznej w czasie rzeczywistym (pomijając 190 lat, jakie potrzebuje światło na dotarcie do Ziemi).
Planeta HD 80606b została odkryta w 2001, naukowcy z obserwatorium w Genewie wyznaczyli jej orbitę o niezwykle dużym mimośrodzie. Okrąża swoją gwiazdę w okresie 111 dni, przy czym większość tego czasu spędza w większej odległości, podczas gdy najbliższą część orbity pokonuje w mniej niż dzień. Wynika to z Drugiego Prawa Keplera opisującego ruch planet – promień wodzący planety w równych jednostkach czasu zakreśla równe pola (prędkość polowa jest stała). Obserwator znajdujący się na planecie HD 80606b widziałby coraz szybciej powiększające się, jaśniejące tysiąckrotnie słońce.
Badania HD 80606b przeprowadzono w listopadzie 2007. Szczęśliwie złożyło się, że podczas obserwacji największego zbliżenia, planeta przeszła za gwiazdą. Dzięki temu osobliwemu „zaćmieniu”, naukowcy mogli nie tylko wyznaczyć różnice temperatur planety, ale też ich początkowe i końcowe wartości.
Obserwacje pozwoliły też na poznanie, jak atmosfera planety podobnej do Jowisza pochłania, utrzymuje i rozprasza energię cieplną podczas przejścia w pobliżu gwiazdy. W przypadku badanej planety tempo pochłaniania i utraty ciepła było bardzo duże.
Kluczem do udanych obserwacji HD 80606b jest jej wydłużona orbita. W przeciwieństwie do gazowych olbrzymów, które obiegają ciasno gwiazdę z jedną stroną stale zwróconą w jej kierunku, w tym przypadku planeta obraca się raz na 34 godzin – w ciągu swojego obiegu dookoła gwiazdy wykona więc około 80 obrotów wokół własnej osi. Dzięki temu planeta jest w miarę równomiernie „opiekana” i łatwiej zaobserwować zmiany jej pogody.
Astronomowie przygotowują się do obserwacji kolejnego przejścia HD 80606b przez peryastron 14 lutego. Planeta będzie przemieszczać się przed gwiazdą z 15-procentową szansą na tranzyt – dałoby to możliwość poznania dalszych szczegółów na temat temperamentnej planety.
