W sobotę 22 września o godzinie 16:49 Słońce przejdzie przez punkt Wagi i tym samym rozpocznie się astronomiczna jesień. Nadchodzący tydzień będzie ostatnią chyba szansą na dostrzeżenie MarsaSaturna na tle zorzy wieczornej, w czym pomoże cienki sierp Księżyca. Przez całą noc można obserwować będącego właśnie w opozycji Urana, zaś w drugiej części nocy bardzo ładnie świecą JowiszWenus.

Jak pisałem poprzednio w zeszłą niedzielę Księżyc znalazł się w nowiu i przeszedł na niebo wieczorne. Niestety na przełomie lata i jesieni ekliptyka jest bardzo niekorzystnie nachylona do wieczornego horyzontu (przeciwieństwo sytuacji na przełomie zimy i wiosny) i dlatego obserwacje naturalnego satelity Ziemi nie będą łatwe, zwłaszcza w poniedziałek i wtorek.

Na mapce pokazane jest położenie Księżyca, Marsa i Saturna odpowiednio 43 minuty po zachodzie Słońca w środę 19 września i 37 minut po zmierzchu w niedzielę 23 września. Oczywiście o tej porze niebo jest jeszcze jasne i do odnalezienia planet konieczna będzie przynajmniej lornetka. Księżyc w tych dniach będzie również niezbyt wyraźnie odcinał się od tła nieba.

We wtorek 18 września przed południem Srebrny Glob w fazie 7% przejdzie mniej niż 5° na południe od Saturna. Do wieczora Księżyc zwiększy fazę do 9% i odsunie się od planety na prawie 6,5 stopnia, ale około godziny 19:30 Saturn znajdował się będzie na wysokości zaledwie 1° nad zachodnim horyzontem, a Księżyc już będzie pod nim.

Środa 19 września będzie nieco lepszym dniem do obserwowania Księżyca. Dobę później tarcza Srebrnego Globu będzie miała fazę 17% i o godzinie podanej na mapce znajdowała się będzie na wysokości 4°. Jednocześnie około 2,5 stopnia na wschód od Księżyca świecił będzie Mars (już po zachodzie obu ciał niebiańskich, o godzinie 20:33 Księżyc minie Marsa w odległości zaledwie 9' kątowych). Do zaobserwowania obu ciał niebiańskich potrzebny będzie odsłonięty horyzont i przejrzysta atmosfera.

Kolejne 2 dni Księżyc spędzi na tle gwiazdozbiorów Skorpiona i Wężownika. W czwartek Księżyc dotrze do północno-zachodnich krańców pierwszego gwiazdozbioru i wieczorem zobaczymy do, gdy w fazie 27% świecił będzie tuż przy charakterystycznym łuku gwiazd Skorpiona, 3,5 stopnia od gwiazdy Graffias oraz 2,5 stopnia od Dschubby. Dobę później faza Księżyca urośnie do 38%, a wieczorem świecił on będzie około 7° na północny wschód od Antaresa, najjaśniejszej gwiazdy w Skorpionie.

Ostatniego dnia tygodnia tarcza Księżyca będzie świecić już bardzo wyraźnie, gdyż po zachodzie Słońca jej faza będzie wynosić 60%, a świecić będzie prawie 20° nad południowym horyzontem. Tego dnia Księżyc dotrze już do połnocno-wschodnich krańców konstelacji Strzelca i wieczorem znajdował się będzie około 6° na północ od najjaśniejszej gwiazdy konstelacji – Nunki.

Animacja pokazuje położenie Urana w trzecim tygodniu września 2012 roku.

Animację wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

W przyszłym tygodniu, dokładnie w piątek 29 września Uran znajdzie się w opozycji do Słońca. Dlatego wrzesień i październik to najlepszy okres do obserwacji tej planety. Niestety w tym roku blisko Urana nie ma Jowisza, ani innej jasnej planety, która mogłaby służyć za punkt orientacyjny przy szukaniu siódmej planety Układu Słonecznego. W związku z opozycją obecnie planeta ma największą jasność obserwowaną w ciągu roku: +5,7 magnitudo, czyli na granicy widoczności gołym okiem. Na ciemnym niebie da się dostrzec Urana bez pomocy dodatkowych przyrządów optycznych.

Urana należy szukać wśród słabych gwiazd na pograniczu konstelacji Wieloryba i Ryb (planeta na chwilę weszła do pierwszego z wymienionych gwiazdozbiorów), a najbliższą jasną sąsiadką planety jest gwiazda 44 Psc, której jasność obserwowana wynosi +5,8 magnitudo, czyli tylko 0,1 magnitudo mniej niż jasność Urana. Obu ciał niebiańskich należy szukać około godziny 23:00 mniej więcej 33° nad południowo-wschodnim widnokręgiem. Planeta przesuwa się po niebie z prędkością około 2,5 minuty kątowej na dobę i w tym tygodniu minie gwiazdę 44 Psc w odległości około 1 minuty kątowej, tworząc ładny układ podwójny (co pokazane jest we wstawce animacji):

Odległość Urana od 44 Psc

w trzecim tygodniu września 2012 r.

DataOdległość Urana

od 44 Psc [″]

17 IX830 = 13′ 50″
18 IX663 = 11′ 3″
19 IX521 = 8′ 41″
20 IX378 = 6′ 18″
21 IX236 = 3′ 56″
22 IX97 = 1′ 37″
23 IX70 = 1′ 10″

Mapka pokazuje położenie Jowisza w trzecim tygodniu września 2012 roku.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Jowisz wschodzi już między godziną 22:00 a 21:30, jest więc dostępny do obserwacji przez większą część nocy. W związku z tym coraz więcej jest zjawisk w układzie księżyców galileuszowych planety, które można obserwować. Obecnie Jowisz powoli wyhamowuje swój ruch po niebie, gdyż niedługo będzie zakręcał na swojej niebiańskiej pętli. Dlatego planeta zajmuje prawie stałe położenie na linii między Aldebaranem a El Nath – dwoma najjaśniejszymi gwiazdami w Byku. Od Aldebarana dzieli obecnie Jowisza niecałe 8°, zaś od El Nath – prawie 9. I tak będzie przez najbliższe kilka tygodni. Jowisz świeci z jasnością -2,5 wielkości gwiazdowej, zaś jego tarcza ma średnicę 42″.

W układzie księżyców galileuszowych Jowisza będzie można zaobserwować następujące zjawiska:

  • 17 września, godz. 3:48 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 17 września, godz. 21:24 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 17 września, godz. 22:46 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 17 września, godz. 23:36 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 18 września, godz. 0:48 – wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 18 września, godz. 0:56 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 18 września, godz. 3:18 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 18 września, godz. 3:30 – Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 18 września, godz. 22:16 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 19 września, godz. 22:14 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 19 września, godz. 22:28 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
  • 20 września, godz. 0:56 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
  • 21 września, godz. 22:26 – wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 22 września, godz. 0:34 – wyjście Ganimedesa z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 22 września, godz. 3:56 – Ganimedes chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 22 września, godz. 5:48 – wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 24 września, godz. 2:06 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 24 września, godz. 5:38 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia).

Animacja pokazuje położenie Wenus w trzecim tygodniu września 2012 roku.

Animację wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Wenus pojawia się nad wschodnim horyzontem prawie 4 godziny przed Słońcem i dwie godziny później (na ten moment wykonane są mapki animacji) znajduje się już na wysokości ponad 15° nad widnokręgiem, a do świtu, gdy występują najlepsze warunki do obserwowania planety przez teleskopy, wzniesie się na wysokość około 35°. Przez cały tydzień Wenus przebywać będzie na tle konstelacji Raka, ale powoli przesuwa się do następnej konstelacji zodiakalnej – Lwa. Jednocześnie planeta zbliża się do Słońca, ale robi to bardzo powoli, gdyż jest już daleko od nas. W tym samym tempie Wenus będzie zbliżać się do widnokręgu.

Do niedzieli 23 września faza Wenus urośnie do 68%, średnica jej tarczy spadnie do 17″, zaś jasność zmniejszy się do -4,1 wielkości gwiazdowej. Na początku tygodnia planeta będzie się znajdowała niecałe 5° od M44 i 3° od gwiazdy Asellus Australis. Do niedzieli te odległości zwiększą się do odpowiednio: 11° i 9,5 stopnia w przypadku Asellus Australis.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher