Kosmiczny Teleskop Hubble'a odkrył parę wodną wystrzeliwującą z okolic południowego bieguna mroźnego księżyca Jowisza, Europy.

Artykuł napisał Krzysztof Szyszka.

Już od dawna uważa się, że pod lodową skorupą jednego z największych księżyców Jowisza znajduje się ocean ciekłej wody, co czyni Europę celem potencjalnych wypraw w poszukiwaniu życia pozaziemskiego. To nowe odkrycie jest pierwszym obserwacyjnym dowodem na to, że para wodna ucieka z powierzchni tego satelity.

„Odkrycie, że para wodna jest wyrzucana w pobliżu bieguna południowego Europy jeszcze bardziej wzmacnia jej pozycję jako głównego kandydata na potencjalne siedlisko życia” – mówi przewodniczący projektu Lorenz Roth z Południowozachodniego Instytutu Badawczego w San Antonio w Teksasie. „Jednak nie wiadomo jeszcze, czy miejsca wyrzutu są podłączone do oceanu znajdującego się pod powierzchnią księżyca, czy nie”. Odkrycie zostało opublikowane 12 grudnia w internetowym wydaniu Science Express.

Odkrycie Hubble'a czyni ​​Europę dopiero drugim księżycem w Układzie Słonecznym, o którym wiemy, że ma wyrzuty pary wodnej z powierzchni. W 2005 r. podobne zjawisko zostało wykryte przez orbiter Cassini przelatujący nad powierzchnią księżyca Saturna, Enceladusa. Jednakże w przeciwieństwie do Europy, nad powierzchnią księżyca Saturna zauważono nie tylko parę wodną, ale też cząstki lodu oraz pyłu.

Southwest Research Institute

Artystyczna wizja wyrzutu pary wodnej z powierzchni Europy z Jowiszem w tle. Możliwe, że woda wyrzucana w ten sposób, ma swoje źródło w oceanie położonym nawet 20 km niżej.

Otwory na powierzchni są widoczne, gdy Europa znajduje się niemal w apocentrum orbity (najdalszym jej punkcie), zaś wydają się zanikać, kiedy księżyc zbliża się do planety. To sugeruje, że to grawitacja Jowisza może powodować owe wyrzuty – siły pływowe, jakich doświadcza Europa od Jowisza, są około 1000 razy silniejsze niż to, co Ziemia czuje od naszego Księżyca. Nie jest jednak wiadome, dlaczego otwierają się akurat wtedy, gdy Europa znajduje się najdalej od Jowisza, czyli w momencie, gdy siły pływowe są najsłabsze. Możliwe, że wtedy właśnie skorupa lodowa Europy rozluźnia się i szczeliny się otwierają, pozwalając wodzie się uwolnić. Sytuacja na wspomnianym Enceladusie wygląda podobnie – tam również wybuchy pary wydają się być najsilniejsze, gdy księżyc znajduje się najdalej od swojej planety.

Ewentualne przyszłe misje sond kosmicznych do Europy mogą potwierdzić dokładne lokalizacje i rozmiary otworów i określić, czy łączą się one z płynnymi zbiornikami podpowierzchniowymi. Jedną z takich misji może być przygotowywana przez ESA Misja Badawcza Lodowych Księżyców Jowisza (JUpiter ICy moons Explorer, JUICE), której start jest planowany na rok 2022, mająca na celu zbadanie trzech największych księżyców Jowisza: Ganimedesa, Callisto i Europę.