We wtorek 15 kwietnia Księżyc przejdzie przez pełnię, a ponieważ będzie wtedy bardzo blisko ekliptyki, dojdzie wtedy do całkowitego zaćmienia Księżyca, niestety widocznego z półkuli zachodniej. Tego samego dnia Srebrny Glob minie Marsa, a 2 dni później – Saturna. Wieczorem wciąż bardzo dobrze, choć coraz krócej widoczny jest Jowisz, zaś nad samym ranem można próbować dostrzec szybko oddalającą się od Ziemi Wenus.

Ten tydzień, a zwłaszcza jego początek, będzie bardzo rozświetlony przez jasną tarczę naturalnego satelity Ziemi, ponieważ we wtorek rano naszego czasu (na części półkuli zachodniej będzie wtedy jeszcze poniedziałek) Księżyc przejdzie przez pełnię. Dobę wcześniej, gdyby nie chmury, można by było dostrzec Srebrny Glob w fazie 98% już na tle gwiazdozbioru Panny, mniej więcej 6° na południowy zachód od Porrimy, czyli jednej z jaśniejszych gwiazd tej konstelacji.

Najciekawsze wydarzenie najbliższych dni czeka nas właśnie nadchodzącej nocy, gdy Księżyc będzie prawie dokładnie w pełni. Piszę tutaj o półkuli zachodniej, ponieważ ta pełnia dla tej części Ziemi będzie szczególna: Księżyc na niecałe półtora godziny zanurzy się całkowicie w cieniu Ziemi, dzięki czemu na chwilę jego blask będzie dużo słabszy. Maksimum zaćmienia będzie miało miejsce o godzinie 9:46 naszego czasu, a więc gdy w Europie Środkowej i Wschodniej już dawno będzie widno i Księżyc będzie pod horyzontem.

Dodatkowym uatrakcyjnieniem tego zjawiska będzie położenie Księżyca na niebie w tym momencie: znajdzie się on prawie dokładnie na linii łączącej będącego blisko opozycji Marsa ze Spiką. Czerwona Planeta jutro rano znajdzie się najbliżej Ziemi w trakcie tego sezonu obserwacyjnego (niecałe 92,5 mln kilometrów) i ma obecnie prawie maksymalną jasność i rozmiary kątowe, które niestety w następnych tygodniach dość szybko będą się zmniejszać. Obecnie Mars świeci z jasnością -1,4 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza ma średnicę większą, niż 15 sekund kątowych. Natomiast Spika świeci z jasnością obserwowaną +1 magnitudo. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie oddalony od Marsa o prawie 5,5 stopnia, zaś Spika będzie 2,5 stopnia bliżej. Tuż przed zachodem Księżyca, około godziny 5 rano odległość między Księżyca a Spiką będzie jeszcze mniejsza.

Zaćmienie nie będzie widoczne w Polsce, ale w dobie internetu nie będzie to dużym problemem, ponieważ będzie co najmniej kilka stron internetowych, na których będzie można obserwować przebieg zaćmienia na żywo, albo niemal na żywo. Wśród nich będą: Slooh, The Virtual Telescope, www.space.com, czy GLORIA.

Blisko będącego w pełni Księżyca i Marsa będą dwie jasne planetoidy (1) Ceres i (4) Westa. Ceres ma jasność 6,5 wielkości gwiazdowej, zaś Westa jest o ponad 1 magnitudo jaśniejsza. W tym tygodniu druga z planetoid przejdzie blisko gwiazdy 84 Virginis, świecącą blaskiem +5,4 wielkości gwiazdowej, a zatem podobnie do Westy, natomiast pierwsza – będzie się do niej zbliżać i minie ją pod koniec tego miesiąca. Gwiazda 84 Virginis znajduje się około 4° prawie dokładnie na północ od gwiazdy Heze, czyli ζ Virginis, znajdującej się w północno-wschodniej części głównej figury gwiazdozbioru. W piątek 18 kwietnia Westa przejdzie 0,5 stopnia na południe od 84 Vir. Tego samego dnia Ceres będzie się znajdowała będzie się znajdowała 3° na wschód od niej.

Dokładniejsza mapka z ich trajektoriami w kwietniu, wykonana w programie Nocny Obserwator jest do pobrania tutaj. Zaznaczone na mapce gwiazdy, z którymi można porównywać jasności planetoid to: τ Vir – jasność +4,2 mag, 92 Vir – jasność +5,9 mag, 84 Vir – jasność +5,4 mag, 78 Vir – jasność +4,9 mag, 64 Vir – jasność +5,9 mag.

Dwa dni później Księżyc minie Saturna. Do tego dnia jego faza spadnie do 97% i dotrze on do gwiazdozbioru Wagi. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie się znajdował 4,5 stopnia na zachód od szóstej planety Układu Słonecznego i jednocześnie 2° na wschód od gwiazdy Zuben Elgenubi, oznaczanej na mapach nieba grecką literą α. Do rana odległość Księżyca od Saturna zmniejszy się do niecałych 3°. Saturn zbliża się powoli do majowej opozycji i jest dobrze widoczny przez większą część nocy. Planeta obecnie świeci z jasnością +0,2 wielkości gwiazdowej, a jej tarcza ma średnicę 18″ i można ją dostrzec przez nieduże teleskopy z powiększeniem kilkudziesięciu razy. Maksymalna elongacja Tytana (wschodnia) przypada w niedzielę 20 kwietnia.

W piątek 18 maja tarcza Księżyca będzie miała fazę 92% i dotrze do gwiazdozbioru Skorpiona, choć o godzinie podanej na mapce będzie jeszcze w Wadze. Jednak jasne gwiazdy znajdujące się wtedy niedaleko Srebrnego Globu będą należały właśnie do Skorpiona. Najbliżej Księżyca będzie znajdowała się gwiazda Graffias, czyli β Sco, która około godziny 1 w nocy będzie się znajdowała nieco ponad 2° od naturalnego satelity Ziemi, a do rana zmniejszy się ona do 1°. O tej samej porze 4° od Księżyca będzie znajdowała się gwiazda Dschubba, czyli δ Sco, a w odległości 11° – najjaśniejszy w całej konstelacji Antares.

Dobę później Księżyc przesunie się kilkanaście stopnia na wschód i znajdzie się między Antaresem, a gwiazdą Sabik z Wężownika, która na mapach nieba oznaczana jest grecką literą η. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie miał fazę 84% i będzie się znajdował ponad 9° na północny wschód od Antaresa i jednocześnie 5° od gwiazdy Sabik.

Animacja pokazuje położenie Wenus w trzecim tygodniu kwietnia 2014 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Animację wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Po obserwacjach Księżyca i jego koniunkcji z jasnymi planetami i gwiazdami można poczekać do wschodu Słońca, a wcześniej do wschodu Wenus. Najjaśniejsza planeta na naszym niebie pojawia się nad widnokręgiem około godziny 4:30, czyli niewiele ponad godzinę przed Słońcem. 45 minut przed świtem (na tę porę wykonane są mapki animacji) Wenus zajmuje pozycję około 3° nad południowo-wschodnim widnokręgiem, a do wschodu Słońca wzniesie się na wysokość niecałe 10°. Niestety na razie sytuacja nie będzie ulegała poprawie, ponieważ planeta zbliża się powoli do Słońca i zmniejsza już swoją jasność i rozmiary kątowe. Oprócz odległości od Ziemi rośnie również jej faza, ale to również nie jest dobra wiadomość w tym przypadku. Obecnie Wenus świeci z jasnością obserwowaną -4,2 wielkości gwiazdowej, natomiast jej tarcza ma średnicę 19″, czyli już niewiele większą od tarcz SaturnaMarsa i fazę 63%.

Mapka pokazuje położenie Jowisza w trzecim tygodniu kwietnia 2014 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Na sam koniec został Jowisz, którego dostrzec prawie najłatwiej, mimo tego, że zbliża się on do wakacyjnej koniunkcji ze Słońcem. Jednak jego położenie w gwiazdozbiorze Bliźniąt i korzystne nachylenie ekliptyki do wieczornego horyzontu powodują, że jest on wciąż bardzo dobrze widoczny po zmierzchu, początkowo wysoko nad widnokręgiem, bo ponad 50°, a za horyzont chowa się około godziny 2:30. Jednak jasność największej planety Układu Słonecznego jest już wyraźnie mniejsza, niż pod koniec zeszłego roku i wynosi -2,1 wielkości gwiazdowej. Również sporo mniejsza jest średnica kątowa tarczy planety, która ma obecnie 36″. Jowisz porusza się od kilku tygodni znowu ruchem prostym, oddalając się od Mebsuty i zbliżając się do ponownie gwiazdy Wasat. Pod koniec tego tygodnia od pierwszej z gwiazd będzie dzieliło go ponad 3,5 stopnia, zaś od drugiej – półtora stopnia więcej.

W układzie księżyców galileuszowych planety w tym tygodniu z terenu Polski będzie można dostrzec następujące zjawiska:

  • 14 kwietnia, godz. 22:30 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
  • 15 kwietnia, godz. 1:00 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
  • 15 kwietnia, godz. 1:16 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
  • 16 kwietnia, godz. 1:16 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 16 kwietnia, godz. 2:32 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 16 kwietnia, godz. 22:14 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 16 kwietnia, godz. 22:36 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 17 kwietnia, godz. 2:10 – wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 17 kwietnia, godz. 19:46 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 17 kwietnia, godz. 21:00 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 17 kwietnia, godz. 22:02 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 17 kwietnia, godz. 23:20 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 18 kwietnia, godz. 1:00 – Ganimedes chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 18 kwietnia, godz. 20:38 – wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia).

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher