Liczne księżyce Saturna, takie jak widoczny na zdjęciu Pan, mają duży wpływ na wygląd pierścieni. To one odpowiadają za niepowtarzalną strukturę, tworząc  przerwy, zagęszczenia, a nawet fale na powierzchni pierścieni. Przykłady takich zjawisk można zauważyć na zdjęciu wykonanym przez sondę Cassini.

Zdjęcie zostało wykonane przez sondę Cassini z odległości 373 tys. kilometrów od Saturna

Pan widoczny jest w centralnej części zdjęcia. Ten niewielki księżyc (o średnicy zaledwie 28 kilometrów) orbituje w obrębie wyraźnej przerwy Enckego, a co więcej, jego obecność w tym miejscu jest przyczyną istnienia tej przerwy. Takie księżyce, które oddziałują grawitacyjnie z materią pierścieni, nazywamy pasterskimi. Przyciągając powolne cząsteczki znajdujące się w pobliżu księżyc pasterski przyspiesza je, dzięki czemu wchodzą one na wyższą orbitę. Z kolei szybsze cząsteczki są spowalniane i nieco opadają. W ten sposób księżyce pasterskie tworzą w pierścieniach przerwy takie jak przerwa Enckego.

Wąskie pasma pojawiające się w obrębie przerwy (jedno z nich jest widoczne na zdjęciu poniżej małego satelity, a drugie z jego prawej strony) to także dzieła Pana.

Księżyce Saturna mogą oddziaływać na jego pierścienie również z dystansu. Odpowiada za to zjawisko rezonansu orbitalnego. Oznacza to, że księżyc spotyka co kilka obiegów w tym samym miejscu cząstki znajdujące się na niższej orbicie. Cząsteczki te są więc regularnie „atakowane” siłą grawitacji księżyca, co wpływa na zmianę toru ich ruchu. W ten sposób Pan tworzy w pierścieniach fale widoczne na zdjęciu jako wąskie, ciemniejsze lub jaśniejsze wstęgi.

Podobne efekty wywoływane przez inny księżyc Saturna są opisane w artykule Winny czy niewinny?.

Źródła:

Autor

Avatar photo
Katarzyna Mikulska

Od 2013 roku związana z Klubem Astronomicznym Almukantarat