Zaczął się ostatni miesiąc wiosny i Słońce zaczęło pokonywać najbardziej na północ wysuniętą część ekliptyki. W połowie miesiąca nasza Gwiazda Dzienna wkroczyła do gwiazdozbioru Byka, by na początku tego tygodnia przejść ponad 4° na południe od Plejad. Wieczorem, niewiele po zmierzchu, można dostrzec planetę Mars. Jednak głównym aktorem najbliższych nocy będzie Księżyc, początkowo w fazie bliskiej pełni. W tym tygodniu Srebrny Glob odwiedzi zbliżające się do opozycji planety JowiszSaturn.

 

 

Mapka pokazuje położenie planety Mars w czwartym tygodniu maja 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Czerwona Planeta kilka dni temu weszła na teren gwiazdozbioru Bliźniąt i w kolejnych dniach zanurzy się weń głębiej. Poniedziałek 20 maja Mars zacznie 45′ na wschód od gromady otwartej gwiazd M35, ale pod koniec tygodnia zwiększy dystans do niej do ponad 4,5 stopnia, mijając wcześniej parę charakterystycznych i dość jasnych gwiazd w tej części konstelacji, czyli Tejat Prior i Tejat Posterior. Do obu gwiazd zabraknie planecie po około 2°. Niestety warunki obserwacyjne Marsa są bardzo słabe: planeta 1,5 godziny po zachodzie Słońca (na tę porę wykonana jest mapka), zajmuje pozycję na wysokości zaledwie 10° i zachodzi przed godziną 23:30. Jasność planety wynosi +1,7 wielkości gwiazdowej, co oznacza, że jest słabsza od obu najjaśniejszych gwiazdy Bliźniąt, czyli Kastora i Polluksa, ale również od leżącej na pograniczu Byka i Woźnicy El Nath.

 

 

Mapka pokazuje położenie Księżyca oraz planet Jowisz i Saturn w czwartym tygodniu maja 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Najjaśniejszym obiektem na nocnym niebie w tym tygodniu pozostanie Księżyc, który w sobotę 18 maja przed północą przeszedł przez pełnię. Stąd początkowo jego obecność zaważy na widoczności większości ciał niebieskich, jednak każdej kolejnej nocy blask Księżyc stanie się coraz mniejszy, a ponadto wzejdzie wyraźnie później, a zatem w drugiej części tygodnia jego łuna nie będzie już tak dokuczliwa.

W nocy z niedzieli 19 maja na poniedziałek 20 maja tarcza naturalnego satelity Ziemi pokaże fazę 98% i o godzinie podanej na mapce dla tego dnia zbliży się do planety Jowisz na 9°. Do wschodu Słońca dystans ten zmniejszy się o 1°, natomiast wieczorem tego samego dnia Księżyc wzejdzie 3° od Księżyca, w fazie zmniejszonej do 95% i odległość między oboma ciałami niebieskimi zwiększy się, przekraczając do świtu 5°. Do opozycji największej planety Układu Słonecznego zostały 2 tygodnie i świeci ona już prawie maksymalnym w tym sezonie blaskiem -2,6 wielkości gwiazdowej, przy tarczy o rozmiarze 46″, który również jest bliski wartości maksymalnej w tym sezonie. Niestety obserwacje planety i jej księżyców skutecznie utrudni nasza atmosfera, gdyż Jowisz góruje na wysokości mniej więcej 15° i jego obraz zaburzą jej falowania.

Zbliżanie się Jowisza do opozycji widać też po jego księżycach: cień planety coraz mniej wystaje za jej tarczę, stąd do zaćmień księżyców dochodzi coraz bliżej tarczy Jowisza. Obecnie można obserwować wejścia księżyców w cień, czyli początki zaćmień i wyjścia księżyców zza tarczy planety, czyli końce zakryć. Już niedługo się to jednak zmieni: z Ziemi da się zaobserwować chowanie się księżyców za tarczę planety, czyli początki zakryć i wyjścia księżyców z jowiszowego cienia, czyli końce zaćmień.

W układzie księżyców galileuszowych planety w tym tygodniu będzie można dostrzec następujące zjawiska (na podstawie strony Sky and Telescope oraz programu Starry Night):

  • 20 maja, godz. 4:12 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 20 maja, godz. 4:44 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 21 maja, godz. 1:22 – Io chowa się w cień Jowisza, 10″ na zachód od tarczy planety (początek zaćmienia),
  • 21 maja, godz. 4:04 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 21 maja, godz. 22:42 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 21 maja, godz. 23:10 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 22 maja, godz. 0:54 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 22 maja, godz. 1:22 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 22 maja, godz. 22:30 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 23 maja, godz. 1:28 – Europa chowa się w cień Jowisza, 15″ na zachód od tarczy planety (początek zaćmienia),
  • 24 maja, godz. 22:05 – o wschodzie Jowisza Europa i jej cień na tarczy Jowisza (w I ćwiartce),
  • 24 maja, godz. 22:18 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 24 maja, godz. 23:04 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
  • 25 maja, godz. 3:28 – minięcie się Europy (N) i Ganimedesa w odległości 26″, 65″ na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
  • 26 maja, godz. 4:35 – o świcie Kallisto 8″ od południowego krańca tarczy Jowisza,
  • 27 maja, godz. 0:34 – minięcie się Io (N) i Europy w odległości 12″, 93″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza.

 

Noc z wtorku 21 maja na środę 22 maja i następną Księżyc spędzi w gwiazdozbiorze Strzelca. Pierwszego z wymienionych dni jego tarcza w fazie 90% dotrze na 11° do Saturna (po drodze przez lornetki, gdyż dla gołego oka znikną one w powodowanej przez Księżyc łunie, można próbować dostrzec gwiazdy z charakterystycznego łuku gwiazd w północno-wschodniej części Strzelca, z gwiazdami ξ1, ξ2, o i π Sgr. Znacznie bliżej, bo tylko 3° na południowy zachód od Księżyca znajdzie się gwiazda Kaus Borealis. Dobę później oświetlenie tarczy Srebrnego Globu spadnie do 83% i pokaże się ona niecałe 2° od Saturna. Jasność planety z najbardziej okazałymi pierścieniami urosła już do +0,3 magnitudo, przy średnicy tarczy 18″. Maksymalna elongacja Tytana, tym razem zachodnia przypada w sobotę 25 maja.

Prawie 3 kolejne noce naturalny Satelita Ziemi ma przeznaczone na odwiedziny gwiazdozbioru Koziorożca. W tej konstelacji najjaśniejsze gwiazdy mają blask nieco poniżej +2,5 magnitudo, a zatem łatwiej im zniknąć w powodowanej przez Księżyc łunie. W nocy z czwartku 23 maja na piątek 24 maja tarcza Księżyca zaprezentuje fazę 75%. 7° nad nią znajdą się gwiazdy z zachodniej części Koziorożca. Bliżej Srebrnego Globu — gwiazda Dabih, 2,5 stopnia dalej — Algedi. Następnej nocy oświetlenie tarczy Księżyca spadnie do 65%, zaś około 7° na prawo od niego widoczna będzie kolejna para dość jasnych gwiazd Nashira i Deneb Algiedi. Ostatniej nocy tego tygodnia Srebrny Glob wejdzie do gwiazdozbioru Wodnika, zmniejszając fazę do 57% (ostatnia kwadra przypada dokładnie w niedzielę 26 maja o 18:34 naszego czasu). Para dwóch ostatnio wymienionych gwiazd dotrzyma mu towarzystwa również tej nocy, jednak tym razem w odległości około 4° na zachód od niego.

 

 

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher