Środek czerwca zdominuje Księżyc, który w poniedziałek 10 czerwca o 8 naszego czasu przeszedł przez I kwadrę i dąży do przyszłotygodniowej pełni. W tym czasie Srebrny Glob przemierzy część nieba od punktu Wagi, do punktu Koziorożca, docierając do końca tygodnia do planety Jowisz, świecącej teraz pełnym blaskiem. 30° na wschód od Jowisza znajduje się planeta Saturn. Tę Księżyc odwiedzi w przyszłym tygodniu. Natomiast na niebie wczesnowieczornym coraz ciaśniejszą parę tworzą planety MerkuryMars. Pierwsza z nich powinna być dość łatwo widoczna gołym okiem, natomiast do drugiej może przydać się lornetka.

 

 

Animacja pokazuje położenie Merkurego i Marsa w drugim tygodniu czerwca 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Planety Merkury i Mars znajdują się najbliżej Słońca i znikają z nieboskłonu niewiele po nim. Dlatego obserwacje nieba po zmierzchu warto zacząć od ich odszukania. Planeta Merkury zaczęła tydzień niewiele ponad 10′ od Mebsuty, gwiazdy Bliźniąt 3. wielkości, oznaczanej na mapach grecką literą ε i do niedzieli 16 czerwca dotrze na nieco ponad 1° do planety Mars. Obie planety godzinę po zachodzie Słońca zajmują pozycję na wysokości około 5° nad północno-zachodnim widnokręgiem. W trakcie tygodnia jasność Merkurego spadnie z -0,3 do 0 magnitudo, jego tarcza urośnie do 7″, zaś faza zmniejszy się do 52%. Natomiast Mars utrzymuje jasność +1,8 wielkości gwiazdowej i średnicę tarczy poniżej 4″. Ze względu na dużo mniejszą jasność Mars jest znacznie trudniejszy do dostrzeżenia od Merkurego i gdy pierwsza planeta od Słońca na czystym niebie powinna być dobrze widoczna gołym okiem, to na przebicie się Marsa przez zorzę wieczorną zajmie mu więcej czasu i do jego wyłowienia niezbędna może okazać się lornetka. Jakieś 6° nad planetami towarzystwa dotrzyma im para jasnych gwiazd Bliźniąt, Kastor (prawa gwiazda) i Polluks (gwiazda lewa), z jasnościami pomiędzy Merkurym a Marsem.

 

 

Mapka pokazuje położenie Księżyca i Jowisza w drugim tygodniu czerwca 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Przez pierwsze trzy wieczory tego tygodnia Księżyc przejdzie przez rozległy gwiazdozbiór Panny, który jest drugim co do wielkości gwiazdozbiorem całego nieba. W poniedziałek 10 czerwca o godzinie 8 rano Srebrny Glob miał tarczę oświetloną dokładnie w połowie i w kolejnych dniach jego tarcza coraz bardziej się wypełni. Dzisiejszego wieczora, we wtorek 11 czerwca, faza Księżyca przekroczy 68%, pokazując się około 2° od Porrimy, jednej z jaśniejszych gwiazd konstelacji. Dobę później, w fazie o 10% większej, Księżyc przejdzie ponad 6° na północ od Spiki, najjaśniejszej gwiazdy w całej Pannie.

Czwartek 13 czerwca i piątek 14 czerwca naturalny satelita Ziemi ma zarezerwowane na odwiedziny gwiazdozbioru Wagi. Jednak jego faza zwiększy się już do odpowiednio 86 i 93%, stąd nieprzekraczające jasności +2,5 magnitudo gwiazdy Wagi zginą w powodowanej przezeń łunie. Może poza dwiema najjaśniejszymi gwiazdami konstelacji Zuben Eschamali i Zuben Elgenubi, ale do ich wyłowienia trzeba będzie się przyjrzeć okolicom Księżyca, najlepiej zasłaniając sobie czymś jego tarczę.

W sobotę 15 czerwca prawie pełna tarcza Księżyca, oświetlona w 98%, dotrze do gwiazdozbioru Skorpiona. Z Polski da się zaobserwować oddalanie się Księżyca od podobnych jasnością do najjaśniejszych gwiazd Wagi gwiazd Graffias i Dschubba (wieczór Księżyc zacznie ponad 3° od pierwszej i 5° od drugiej z wymienionych gwiazd) oraz przejście jakieś 7° na północ od Antaresa, najjaśniejszej gwiazdy Skorpiona.

W nocy z soboty na niedzielę Księżycowi zabraknie do Jowisza jakieś 11°, natomiast następnej nocy Srebrny Glob pokaże się na nieboskłonie mniej więcej o godzinie 20, a tylko 75′ (a więc 2,5 średnicy kątowej) pod nim i 15 minut później wzejdzie planeta Jowisz, która w poniedziałek 10 czerwca po południu naszego czasu znalazła się w opozycji do Słońca. Podczas tegorocznej opozycji Jowisz osiągnął jasność -2,6 magnitudo, przy średnicy tarczy 46″. Już w tym tygodniu nastąpi zmiana w zachowaniu się księżyców planety: zaczną być obserwowane początki zakryć księżyców przez tarczę planety i końce zaćmień. Początkowo księżyce zaczną pojawiać się tuż na wschód od tarczy Jowisza, ale szybko krawędź cienia planety oddali się od jej tarczy i tym samym księżyce zaczną pojawiać się dalej na wschód. Dotyczy to zwłaszcza Io, która krąży najbliżej Jowisza. Szczegóły w poniższej liście (na podstawie strony Sky and Telescope oraz programu Starry Night):

 

  • 11 czerwca, godz. 21:00 – o zmierzchu Kallisto na południe od tarczy Jowisza,
  • 12 czerwca, godz. 1:50 – minięcie się Ganimedesa (N) i Kallisto w odległości 43″, 39″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
  • 12 czerwca, godz. 2:12 – minięcie się Io (N) i Kallisto w odległości 32″, 40″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
  • 12 czerwca, godz. 3:31 – minięcie się Ganimedesa (N) i Io w odległości 10″, 15″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
  • 12 czerwca, godz. 21:19 – minięcie się Ganimedesa (N) i Europy w odległości 22″, 156″ na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
  • 13 czerwca, godz. 1:30 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 13 czerwca, godz. 3:46 – wyjście Io z cieni Jowisza, 1″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia),
  • 13 czerwca, godz. 22:48 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 13 czerwca, godz. 22:54 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 14 czerwca, godz. 1:00 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 14 czerwca, godz. 1:06 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 14 czerwca, godz. 22:14 – wyjście Io z cienia Jowisza, 2″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia),
  • 15 czerwca, godz. 0:23 – minięcie się Europy (N) i Io w odległości 17″, 42″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
  • 15 czerwca, godz. 3:16 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
  • 15 czerwca, godz. 3:28 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
  • 15 czerwca, godz. 22:02 – wyjście Ganimedesa z cienia Jowisza, 5″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia),
  • 16 czerwca, godz. 22:16 – Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 17 czerwca, godz. 1:08 – wyjście Europy z cienia Jowisza, 5″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia).

 

 

Mapka pokazuje położenie Jowisza i Saturna w drugim tygodniu czerwca 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Planeta Saturn wschodzi ponad 2 godziny po Jowiszu i tak samo 2 godziny później przechodzi przez południk lokalny. Planeta porusza się ze wschodu na zachód i do końca tygodnia zbliży się do gwiazdy Albaldah, najbardziej na wschód wysuniętej gwiazdy w łuku gwiazd z północno-wschodniego krańca głównej figury Strzelca, na 2,5 stopnia. Jasność Saturna przekroczyła już +0,2 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza ma średnicę ponad 18″. Maksymalna elongacja Tytana, tym razem wschodnia, przypada w niedzielę 16 czerwca.

 

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher