Kończy się piąty miesiąc roku i już tylko przez 4 tygodnie dzień będzie się wydłużać, a potem zacznie skracać. Wraz z końcem miesiąca z wieczornego nieba znika planeta Wenus, a jeszcze przed pierwszym dniem lata zniknie z niego planeta Merkury i zachodnia część nieboskłonu pozostanie bez jasnych ciał Układu Słonecznego przez kilka miesięcy, aż do późnej jesieni, gdy dotrą tam planety JowiszSaturn. Na razie dwie największe planety krążące wokół Słońca można obserwować na niebie porannym, gdzie powoli szykują się do lipcowych opozycji. Z coraz większego dystansu towarzystwa obu planetom dotrzymuje coraz jaśniejszy Mars. Na wieczornym niebie rozgościł się już Księżyc, który zacznie tydzień niedaleko Merkurego i Wenus, podążając w kierunku pary planety Jowisz-Saturn, ale dogoni je dopiero za kilkanaście dni. Natomiast do końca bieżącego tygodnia Srebrny Glob przejdzie przez I kwadrę. Oczywiście nie należy zapominać o sezonie na obłoki srebrzyste i zjawisko łuku okołohoryzontalnego, dwóch dość rzadkich zjawisk (zwłaszcza drugie z nich), widocznych u nas tylko od połowy maja do końca lipca.

 

 

Animacja pokazuje położenie Księżyca oraz planet Wenus i Merkury w ostatnim tygodniu maja 2020 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Planetę Wenus można jeszcze wypatrzeć w pierwszym dniach tygodnia zaraz po zachodzie Słońca bardzo nisko nad północno-zachodnim widnokręgiem. 3 czerwca Wenus przejdzie przez koniunkcję dolną ze Słońcem i przeniesie się na niebo poranne. Jednak tam póki co ekliptyka jest nachylona niekorzystnie i do wyłonienia się Wenus z zorzy porannej trzeba poczekać do lipca. Ominie nas tym samym najciekawszy okres widoczności porannej, gdy tarcza Wenus jest największa i jednocześnie najcieńsza. Warto zatem wykorzystać jeszcze te ostatnie dni na odnalezienie planety, której tarcza ma obecnie średnicę ponad 55″ i fazę zaledwie 2%. Do przekonania się o tym naocznie wystarczy nawet najmniejsza lornetka. Jednak odnalezienie Wenus jest już trudne: planeta godzinę po zachodzie Słońca w poniedziałek 25 maja znajdowała się na wysokości 2,5 stopnia, dobę później — już o stopień niżej, zaś w środę 27 maja — na wysokości 0,5 stopnia.

Nieco wyżej po nieboskłonie wędruje planeta Merkury. Ta z kolei 4 czerwca osiągnie maksymalną elongację wschodnią, wynoszącą 24°. Merkury godzinę po zachodzie Słońca zajmuje pozycję na wysokości ponad 6°, a w trakcie tygodnia jasność planety spadnie z -0,3 magnitudo w poniedziałek do +0,3 w niedzielę. W tym samym czasie tarcza planety zwiększy średnicę z 6,5 do 7,5 sekundy kątowej i zmniejszy fazę z 59 do 45%. Merkurego można wykorzystać, jako wskazówkę do odnalezienia Wenus: druga planeta od Słońca znajduje się na niebie na godzinie 4:30 względem pierwszej, kilka stopni od niej.

W poniedziałek 25 maja niedaleko obu planet wędrował powracający na wieczorne niebo Księżyc. Tego wieczora Srebrny Glob prezentował tarczę w fazie 9% i zajmował pozycję 15° na wschód od Merkurego. Kolejnego wieczora Księżyc pozostanie na tle gwiazdozbioru Bliźniąt, wędrując niewiele ponad 5° od Polluksa, najjaśniejszej gwiazdy konstelacji. Faza jego tarczy zdąży urosnąć do 16%.

Środę 27 maja naturalny satelita Ziemi spędzi w gwiazdozbiorze Raka, przecinając północy bok trapezu gwiazd czwartej i piątej wielkości, otaczającego jasną gromadę otwartą gwiazd M44. Do tego dnia tarcza Księżyca zwiększy fazę do 25%, a samą gromadę da się odnaleźć nieco ponad 1° od brzegu księżycowej tarczy.

 

 

Mapka pokazuje położenie Księżyca w ostatnich dniach maja 2020 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Ostatnie dni maja Księżyc spędzi w gwiazdozbiorze Lwa i Panny. W czwartek 28 maja i w piątek 29 maja Srebrny Glob odwiedzi najjaśniejszą gwiazdę Lwa, Regulusa. Najpierw znajdzie się niecałe 10° na północny zachód od niej, a potem 6° na wschód, prezentując tarczę w fazie odpowiednio 36 i 47%.

W nocy z 29 na 30 maja Księżyc przejdzie przez I kwadrę, a do wieczora jego faza zdąży zwiększyć się do prawie 60%. Jakieś 8° nad nim znajdzie się Denebola, druga co do jasności i najbardziej na wschód wysunięta gwiazda głównej figury Lwa. Ostatniego wieczora tego tygodnia Srebrny Glob wejdzie już do gwiazdozbioru Panny i w fazie około 70% zbliży się na 7° do Porrimy, jednej z jaśniejszych gwiazd tej konstelacji.

 

 

Mapka pokazuje położenie planet Jowisz, Saturn i Mars w ostatnim tygodniu maja 2020 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Para planet Jowisz-Saturn pokazuje się na nieboskłonie już około północy i do godziny pokazanej na mapce dotrą do południowej części nieboskłonu, wznosząc się na wysokości mniej więcej 15°. Obie planety poruszają się już ruchem wstecznym, a obecnie dzieli je dystans 5°. Jasność Jowisza do końca tygodnia zwiększy się do -2,6 wielkości gwiazdowej, przy tarczy o średnicy 45″. Druga z planet świeci blaskiem +0,4 magnitudo, a jej tarcza ma średnicę 18″. Maksymalna elongacja Tytana, największego księżyca Saturna, tym razem zachodnia, przypada we wtorek 26 maja.

  • 25 maja, godz. 2:16 – wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 25 maja, godz. 2:18 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 25 maja, godz. 2:22 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
  • 29 maja, godz. 2:32 – wyjście Kallisto zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 31 maja, godz. 3:36 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 1 czerwca, godz. 0:02 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
  • 1 czerwca, godz. 0:50 – Io chowa się w cień Jowisza, 17″ na zachód od brzegu tarczy planety (początek zaćmienia),
  • 1 czerwca, godz. 1:56 – wejście Europy na tarczę Jowisza i jednoczesne wyjście Ganimedesa z cienia planety 6″ na zachód od tarczy Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 1 czerwca, godz. 2:24 – Ganimedes chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 1 czerwca, godz. 2:50 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 1 czerwca, godz. 4:04 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia).

Szczególnie warto zwrócić uwagę na noc z 31 maja na 1 czerwca. Początkowo widoczne wtedy będą trzy księżyce galileuszowe: Kallisto daleko na wschód od Jowisza, Europa po stronie wschodniej oraz Io po stronie zachodniej (Ganimedes zanurzony w cieniu swojej planety macierzystej i wędrujący kilka sekund kątowych od Io). Już od wschodu układu Jowisza po jego tarczy wędruje cień Europy. W trakcie nocy najpierw Io schowa się w cień Jowisza i wtedy widoczne pozostaną dwa księżyce po stronie wschodniej, a potem jednocześnie Europa wejdzie na tarczę planety, a Ganimedes wyjdzie z jej cienia i dalej pozostaną dwa widoczne księżyce: Kallisto daleko po stronie wschodniej i Ganimedes tuż przy tarczy, na zachód od niej. Jakby tego było mało pół godziny później Ganimedes schowa się za tarczę Jowisza, pozostawiając samotną Kallisto. Ale jeszcze przed wschodem Słońca Io wyjdzie zza tarczy Jowisza i po stronie wschodniej pokaże się drugi księżyc.

 

 

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher