Zdjęcie w tle: ESO

Naukowcy z Europejskiego Obserwatorium Południowego podczas obserwacji nie mogli wykryć promieniowania charakterystycznego dla bardzo niestabilnej i masywnej gwiazdy w odległej galaktyce. Zniknięcie gwiazdy może oznaczać, że zapadła się ona w czarną dziurę lub została przysłonięta przez pył gwiazdowy. Jeśli pierwsza hipoteza okaże się prawdziwa, będzie to przełom w naszym rozumieniu ewolucji gwiazd.

Obserwacje obiektu prowadzone w latach 2001-2011

W latach 2001-2011 różne zespoły astronomów badały galaktykę karłowatą Kinmana. Ta położona w Wodniku galaktyka jest oddalona od Ziemi o 75 milionów lat świetlnych, więc astronomowie nie mogą obserwować dokładnie jej poszczególnych gwiazd. Mogą jednak wykryć i zbadać widma niektórych z nich. Dokonana w latach 2001-2011 analiza spektrum promieniowania galaktyki Kinmana wykazywała, że wewnątrz niej znajduje się niebieska, zmienna gwiazda około 2,5 miliona razy jaśniejsza od Słońca. Ponadto ustalono, że dana gwiazda jest w końcowym etapie swojej ewolucji.

Położenie galaktyki karłowatej Kinmana na niebie.

Tego typu gwiazdy są bardzo niestabilne i co jakiś czas wykazują drastyczne zmiany widma i jasności. Mimo to ich obecność można potwierdzić, wykrywając określone ślady w widmie, które nie zmieniają się podczas przesunięć. Podczas obserwacji galaktyki Kinmana z roku 2019 te ślady w widmie nie zostały znalezione.

Najnowsze badania galaktyki Kinmana

W roku 2019 naukowcy z ESO badali przebieg końcowego etapu ewolucji bardzo masywnych gwiazd. Gwiazda z galaktyki Kinmana wydawała się być dobrym obiektem do obserwacji. Skierowali więc teleskop VLT na odległą galaktykę karłowatą, ale nie mogli wykryć charakterystycznego widma promieniowania masywnej gwiazdy.

Zespół w sierpniu 2019 po raz pierwszy zwrócił instrument ESPRESSO na galaktykę Kinmana, używając równocześnie czterech ośmiometrowych teleskopów VLT. Kilka miesięcy później ponownie obserwowali galaktykę, tym razem przy pomocy instrumentu X-shooter. Oba instrumenty nie znalazły śladów promieniowania niebieskiej zmiennej gwiazdy.

Zdjęcie galaktyki Kinmana wykonane przez kosmiczny teleskop Hubble’a.

Astronomowie porównali zebrane przez siebie z tymi uzyskanymi w latach 2002 i 2009, znajdującymi się w archiwum naukowym ESO. Według starych danych masywna gwiazda galaktyki Kinmana przechodziła okres gwałtownego wybuchu, który prawdopodobnie zakończył się po roku 2011. Tego typu zmienne często przechodzą gwałtowne wybuchy, które powodują gwałtowną utratę masy i znaczny wzrost jasności obiektu.

Prawdopodobne przyczyny zniknięcia obiektu

Na podstawie swoich obserwacji, danych archiwalnych i modeli astronomicznych badacze zaproponowali dwie możliwe przyczyny zniknięcia gwiazdy. Ich zdaniem gwałtowny wybuch mógł przekształcić bardzo jasną gwiazdę w obiekt dużo ciemniejszy, częściowo zakryty przez pył. Według drugiej teorii gwiazda zapadła się w niewidoczną czarną dziurę, nie powodując wybuchu supernowej. Byłoby to bardzo rzadkie wydarzenie. Aby potwierdzić którąś z hipotez, potrzebne są dalsze badania. Być może Ekstremalnie Duży Teleskop ESO ELT, który planowo rozpocznie swoją pracę w roku 2025, pomoże rozwiązać tę zagadkę.

Autor

Avatar photo
Krystyna Syty

Studiuję chemię i fizykę w kolegium MISMaP na Uniwersytecie Warszawskim. Naukowo szczególnie ciekawi mnie elektrochemia i ziemskie pole magnetyczne. Interesuję się uczeniem i popularyzacją nauk ścisłych wśród dzieci i młodzieży. W redakcji swoją przygodę zaczęłam od serii Śladami Messiera i Przygotowania do Olimpiady Astronomicznej. Byłam Zastępcą Redaktora Naczelnego w latach 2021-2022, od tego roku jestem Członkiem Zarządu Klubu Astronomicznego Almukantarat.