Najjaśniejsze noce w tym miesiącu już minęły. Księżyc jest już po pełni i w kolejnych dniach podąży ku ostatniej kwadrze, a następnie ku nowiu. W tym czasie Srebrny Glob przemierzy prawie cały dystans dzielący Marsa od Wenus, a każda kolejna noc przez coraz dłuższy czas pozostanie ciemna. Spośród planet Układu Słonecznego poza Marsem i Wenus można obserwować także Jowisza, Saturna i Neptuna na niebie wieczornym oraz Urana w drugiej części nocy. Tylko planeta Merkury zginie w zorzy wieczornej. Planeta Neptun 11 września znajdzie się w opozycji względem Słońca i w związku z tym porusza się ze swoją maksymalną prędkością kątową. Natomiast planety JowiszMars zmienią kierunek ruchu na niebie, stąd są prawie nieruchome względem gwiazd tła.

 

 

Mapka pokazuje położenie Jowisza, Saturna i Neptuna w drugim tygodniu września 2020 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Księżyc przenosi się na niebo poranne i wschodzi coraz bliżej północy, a zatem pierwszym obiektem, który wyłania się z zorzy wieczornej po zachodzie Słońca jest planeta Jowisz. Kilkadziesiąt minut później 8° na wschód od Jowisza przez zorzę wieczorną przebija się planeta Saturn. Jowisz przecina południk lokalny jakieś 1,5 godziny po zachodzie Słońca, a zatem na jeszcze nie do końca ciemnym niebie natomiast Saturn robi to samo nieco ponad 0,5 godziny później, już po zapadnięciu nocy astronomicznej. Obie planety zachodzą niewiele po północy: Jowisz około godziny 0:45, zaś Saturn — około 1:30. Stąd na obserwacje obu planet pozostaje mniej więcej 3 godziny. Niestety warunki ich obserwacji nie są komfortowe, gdyż podczas najwyższego położenia na niebie planety nie przekraczają wysokości 20° nad widnokręgiem.

13 września planeta Jowisz zmieni kierunek swojego ruchu z wstecznego na prosty, co oznacza, że w najbliższych dniach planeta pozostanie prawie nieruchoma względem gwiazd tła i że kończy się właśnie okres jej najlepszej widoczności. Jowisz będzie się poruszał ruchem prostym przez kolejne dziewięć miesięcy, aż do przesilenia letniego. W tym czasie przejdzie przez koniunkcję ze Słońcem i przejdzie na niebo poranne. Natomiast do końca tego tygodnia blask Jowisza spadnie poniżej -2,5 magnitudo, zaś jego średnica — do 43″.

Planeta Saturn wciąż porusza się ruchem wstecznym, a zmieni kierunek ruchu dopiero pod koniec miesiąca. Dlatego dystans między planetami już się zmniejsza, ale na razie wciąż przekracza 8°. Jasność Saturna też powoli maleje i do końca tygodnia spadnie do +0,4 wielkości gwiazdowej, przy średnicy tarczy 18″. Maksymalna elongacja Tytana, tym razem zachodnia, przypada w niedzielę 13 września. Natomiast w układzie księżyców galileuszowych Jowisza w tym tygodniu będzie można dostrzec następujące zjawiska (na podstawie strony Sky and Telescope oraz programu Starry Night):

  • 8 września, godz. 23:44 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 9 września, godz. 0:52 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 9 września, godz. 20:52 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 10 września, godz. 0:20 – wyjście Io z cienia Jowisza, 21″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia),
  • 10 września, godz. 19:08 – o zachodzie Słońca Io na tarczy Jowisza (w IV ćwiartce),
  • 10 września, godz. 19:22 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 10 września, godz. 20:28 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 10 września, godz. 21:40 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 10 września, godz. 23:08 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
  • 11 września, godz. 20:05 – minięcie się Europy (N) i Io w odległości 7″, 45″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
  • 12 września, godz. 19:03 – o zachodzie Słońca Ganimedes na tarczy Jowisza (w I ćwiartce),
  • 12 września, godz. 19:08 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 12 września, godz. 20:30 – wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 13 września, godz. 0:02 – zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 13 września, godz. 20:58 – wejście Kallisto na tarczę Jowisza,
  • 13 września, godz. 23:30 – wyjście Europy z cienia Jowisza, 35″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia).

 

Jak wynika z listy pod koniec tygodnia nadarzy się okazja do obserwacji dość rzadkich zjawisk: najpierw w nocy z soboty 12 września na niedzielę 13 września po tarczy planety przejdzie cień Ganimedesa, natomiast kolejnej nocy przez jowiszową tarczą pojawi się ostatni z księżyców galileuszowych — Kallisto.

 

 

Mapka pokazuje położenie Księżyca, Marsa i Urana w drugim tygodniu września 2020 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Księżyc zacznie tydzień w fazie 80% na pograniczu gwiazdozbiorów Barana i Wieloryba, niecałe 10° na wschód od planety Mars i jednocześnie niecałe 5° na południe od planety Uran. W następnych dniach odwiedzi jeszcze gwiazdozbiory Byka, Oriona i Bliźniąt. Docierając w pobliże przebywającej w gwiazdozbiorze Raka planety Wenus

Planeta Mars jest drugą planetą, która w najbliższych dniach pozostanie nieruchoma względem gwiazd tła, gdyż 9 września pokona zakręt na kreślonej przez siebie pętli. Lecz w przeciwieństwie do Jowisza jest to zmiana ruchu z prostego na wsteczny, co oznacza początek okresu najlepszej widoczności planety. Mars pozostanie w tym ruchu przez 67 dni, przechodząc w środku tego okresu przez opozycję. Przez następne 34 dni szybko rosnące blask i rozmiary kątowe planety będą się zwiększać jeszcze szybciej. Niestety po opozycji nastąpi równie szybki spadek obu parametrów. Do końca tygodnia blask Marsa przekroczy -2,1 magnitudo, zaś średnica jej tarczy przekroczy 21″.

Planeta Uran również zbliża się do opozycji i choć znajdzie się w tym położeniu ponad 2 tygodnie po Marsie, to ze względu na to, że krąży wokół Słońca zdecydowanie dalej niż Ziemia i Mars, to porusza się ruchem wstecznym już od połowy sierpnia. Siódma planeta od Słońca wędruje obecnie około 45′ od słabszej od niej gwiazdy 29 Arietis, świecąc blaskiem +5,7 wielkości gwiazdowej. Obie planety wschodzą prawie jednocześnie przed godziną 21, a najwyżej nad widnokręgiem są po godzinie 3. Mars góruje na wysokości 45°, zaś Uran prawie 7° wyżej.

Poranki 9, 10 i 11 września Księżyc spędzi na tle gwiazdozbioru Byka. Pierwszej z wymienionych nocy Księżyc zaprezentuje tarczę w fazie 63%, przechodząc mniej więcej 7° na południe od Plejad i około 8° od Aldebarana. Kolejnej nocy faza Srebrnego Globu spadnie o 10% i minie już Hiady, pokazując się ponad 6° od najjaśniejszej gwiazdy Byka. 10 września tuż przed południem naszego czasu Księżyc przejdzie przez ostatnią kwadrę i pojawi się na nieboskłonie przed godziną 23 na pograniczu gwiazdozbiorów Byka, Bliźniąt i Oriona. Zaraz po swoim wschodzie Księżyc zajmie pozycję 1,5 na północ od gwiazdy ζ Tauri, czyli południowego rogu Byka i jednocześnie niecały stopień na wschód od Mgławicy Krab, czyli pierwszego obiektu w słynnym katalogu Messiera. Nad ranem i później w trakcie dnia Srebrny Glob przejdzie tuż na północ od najbardziej na północ wysuniętej części Oriona, jednak już nie zahaczy o ten gwiazdozbiór i powróci doń dopiero w 2029 roku.

Poranki z piątku 11 września na sobotę 12 września i z soboty 12 września na niedzielę 13 września Księżyc spędzi w gwiazdozbiorze Bliźniąt. W nocy z piątku na sobotę Księżyc pojawi się na nieboskłonie tuż przed północą, prezentując tarczę w fazie 34%. Srebrny Glob wzejdzie w połowie drogi między parą gwiazd Tejat Prior i Tejat Posterior, czyli η i μ Bliźniąt, a Mebsutą, czyli ε Gem, a zatem niedaleko miejsca, w którym Słońce było na początku lata. W trakcie nocy Księżyc będzie zbliżał się do Mebsuty, by około godziny 4 minąć tę gwiazdę w odległości 1,5 stopnia.

Ostatniej nocy tego tygodnia sierp Księżyca zwęzi się poniżej 25% i zbliży się do granicy gwiazdozbiorów Bliźniąt i Raka. Tej nocy Księżyc przejdzie niecałe 5° od Polluksa, najjaśniejszej gwiazdy Bliźniąt.

 

 

Animacja pokazuje położenie Wenus w drugim tygodniu września 2020 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Planeta Wenus porusza się z prędkością ponad 1° dziennie i w trakcie tygodnia przejdzie do centrum gwiazdozbioru Raka, zbliżając się w niedzielę 13 września na niecałe 2,5 stopnia na południe od znanej i jasnej gromady otwartej gwiazd M44. Do końca tygodnia blask Wenus obniży się do -4,1 wielkości gwiazdowej, średnica tarczy zmniejszy się do 18″, zaś faza urośnie do 65%.

W poniedziałek 14 września do obu ciał niebieskich dołączy Księżyc w fazie zaledwie 15%, który z kolei przejdzie 1,5 stopnia na północ od M44. W poniedziałek około godziny 4 Srebrny Glob znajdzie się 1° od gwiazdy Asellus Borealis, tworzącej północno-wschodni róg trapezu otaczającego gromadę Żłóbek i potem ją nawet zakryje, jednak stanie się to około godziny 6, czyli tuż przed wschodem Słońca na jasnym już niebie. W najlepszej sytuacji w tym przypadku znajdą się mieszkańcy Polski zachodniej, gdzie widno robi się najpóźniej.

 

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher