O obiekcie:

M108 to galaktyka spiralna, w niektórych katalogach uznawana za galaktykę z poprzeczką. Leży ona w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, około 49,5 milionów lat świetlnych od Ziemi, a jej jasność wynosi 10,7 magnitudo. W katalogu NGC ma oznaczenie 3556. Na niebie M108 zajmuje obszar 8,7′ na 2,2′, co odpowiada średnicy około 110 tysięcy lat świetlnych. Galaktykę tę właściwie widzimy bokiem, z naszej perspektywy jej inklinacja wynosi 75°. Choć widoczna jest tylko krawędź, M108 jest dość często obserwowanym obiektem z uwagi na fakt, że łatwo ją znaleźć, a także możliwość uzyskania wyraźnego obrazu z użyciem amatorskiego sprzętu obserwacyjnego.

Nasz obiekt według morfologicznej klasyfikacji galaktyk jest typu SBbc, czyli Galaktyką spiralną z poprzeczką z luźno zwiniętymi ramionami. Nie ma ona wyraźnego rdzenia. Wydaje się dość nakrapiana oraz pylista. Nie zawiera zbyt wiele obszarów H II oraz gromad młodych gwiazd.

Masę M108 szacuje się na około 125 miliardów mas Słońca. W tej galaktyce jest 14 miliardów gwiazd oraz 290 gromad gwiazd. M108 oddala się od nas w tempie 699 km/s.

W galaktyce znajdziemy również superpowłoki H1, warstwy rozszerzającego się gazu powstałe wskutek rozbłysków, narodzin gwiazd, wybuchów supernowych itp. W M108 są też liczne (co najmniej 83) źródła promieniowania rentgenowskiego. Jedno z nich znalezione blisko jądra galaktyki sugeruje, że może to być aktywne jądro galaktyki. Najjaśniejsze źródło w tej galaktyce to prawdopodobnie średniej wielkości czarna dziura.

Czarna dziura znajdująca się w centrum galaktyki ma masę 6-8 razy większą od supermasywnej czarnej dziury w środku naszej Galaktyki.

Obraz złożony z wielu zdjęć, Kosmiczny teleskop Hubble’a

Galaktyka spiralna M108 na zdjęciu z przeglądu SDSS

Podstawowe informacje:

  • Typ obiektu: Galaktyka spiralna (z poprzeczką)
  • Numer w katalogu NGC: NGC 3556
  • Jasność: +10,7m
  • Gwiazdozbiór: Wielka Niedźwiedzica
  • Deklinacja: +55°40’27”
  • Rektascensja: 11h 11m 31,0s
  • Rozmiar kątowy: 8,7′ × 2,2′

Jak obserwować:

Galaktykę powinniśmy dostrzec już przy użyciu małych teleskopów. Ukaże się jako podłużna jasna plamka z jaśniejszym środkiem. Ze średniej wielkości teleskopem będziemy w stanie dostrzec pasma pyłu.

M108 leży 1,5° na wschód od Merak (β UMa), nieco na południe od linii łączącej Merak z Phecdą (γ Uma). Merak i Phecta to jedne z najjaśniejszych gwiazd Wielkiej Niedźwiedzicy, więc nie powinno być problemu ich znaleźć.

Szerokość geograficzna Polski sprawia, że obiekt ten można obserwować cały rok, w innych rejonach najlepszym czasem do obserwacji jest wiosna.

 

Autor

Michał Stefanik

Członek Klubu Astronomicznego Almukantarat. Finalista LXIII Olimpiady Astronomicznej.