Pas Kuipera, obszar Układu Słonecznego rozciągający się poza orbitą Neptuna, został odkryty dopiero w 1992 roku. Wciąż dostarcza informacji o procesach formowania się planet. W październikowym numerze pisma Astronomical Journal uczeni z Southwest Research Institute (SwRI) odsłaniają kolejną zagadkę Obiektów Pasa Kuipera (KBO – Kuiper Belt Objects).

Badano procesy tworzenia się satelitów obiektów Pasa Kuipera obserwowanych dopiero od 2001 roku. Są one wciąż odkrywane wokół ponad 500 znanych obecnie KBO.

W ciągu roku od odkrycia pierwszego satelity obiektu z Pasa, uczeni zaobserwowali siedem takich satelitów. Niespodziewanie, obserwacje przeprowadzone przez teleskopy naziemne i Kosmiczny Teleskop Hubble’a pokazały, że w bardzo wielu przypadkach księżyce obiektów KBO są tak duże, lub prawie tak duże, jak macierzyste ciała przez nie obiegane” – powiedział dr S. Alan Stern, dyrektor Wydziału Badań Kosmicznych w SwRI. „Odkrycie takiej ilości podwójnych, lub kwazi-podwójnych, obiektów jest dla społeczności naukowej prawdziwą niespodzianką„.

Badania Sterna nie polegają na obserwacjach, ale na próbie zrozumienia w jaki sposób mogą powstawać takie pary obiektów KBO. Standardowy model powstawania dużych satelitów opiera się na zderzeniach nadlatującego obiektu z macierzystym ciałem. Model wyjaśnił powstanie układów Pluton-Charon i Ziemia-Księżyc.

Stern poddaje w wątpliwość twierdzenie, że satelity obiektów Pasa Kuipera mogły powstać w ten sposób. Zderzenia o odpowiedniej wielkości okazują się nie spełniać warunków energetycznych.

Pociąga to za sobą dwie możliwości: satelity KBO nie powstały w wyniku zderzeń lub też zdolność ich powierzchni do odbijania światła (pozwalająca ocenić rozmiary) została niedoszacowana.

Jeśli albedo ich powierzchni jest większe niż dotąd sądziliśmy, obiekty te są mniejsze i mają mniejsze masy. Wymagałoby to mniejszych i mniej energetycznych zderzeń aby mogły powstać układy podwójne, które obserwujemy” – powiedział Stern.

W przyszłym roku NASA umieści w Kosmosie Space Infrared Telescope Facility (SIRTF). Pomoże on zmierzyć zdolność odbijania światła (a więc i rozmiary) tych obiektów. Natomiast na 2006 rok planowane jest wystrzelenie sondy do Plutona i obiektów Pasa Kuipera. Będzie to pierwsza misja bezpośrednio badająca te rejony Układu Słonecznego.

Autor

Michał Matraszek